EKSİK GÜN HALLERİNDE GENEL SAĞLIK SİGORTASI UYGULAMASI
A-ÜCRETSİZ İZİN HALLERİ:
A-1: İŞ KANUNU’NDA DÜZENLENEN ÜCRETSİZ İZİN HALLERİ
4857 Sayılı İş Kanunu’nda ücretsiz izine ilişkin düzenleme iki maddede bulunmaktadır.
Bunlar;
56.madde: Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır.
74. madde:İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir.
5510 Sayılı Yasa’nın 67. Maddesi 5.fıkrasında ücretsiz izin kullananların sağlık hizmetlerinden yararlanması düzenlenmiştir.
67/5.madde: (25.02.2011 tarih ve 27857 (1. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6111 sayılı Kanunun 36 ncı maddesiyle eklenmiştir.) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların 4857 sayılı İş Kanununun 56 ncı ve 74 üncü maddeleri ile diğer iş kanunlarında ücretsiz izin sayılan süreler haricinde ayrıca bir takvim yılı içerisinde toplam bir ayı aşmayan ve işverenlerince belgelendirilen ücretsiz izin sürelerinde genel sağlık sigortalılıkları devam eder.
Madde metninden de anlaşılacağı gibi 4857 Sayılı İş Kanunu ve diğer İş Kanunlarında (Basın İş Kanunu, Deniz İş Kanunu) düzenlenen ücretsiz izin sürelerinde işçi sağlık hizmetlerinden yararlanabilecektir. Bu nedenle İş Kanununda belirtilen ücretsiz izin halleri bildirilirken, işveren eksik gün bildiriminde;
19- doğum izni
20-yol izni kodu ile bildirmesi gerekmektedir.
Bu kodla rla bildirilen ve bu durumu belgelenen, 0 kazanç bildirilmiş, işten çıkış kaydı verilmemiş işçi; sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihten önceki bir yıl içinde 30 gün prim ödeme şartını yerine getirmişse sağlık yardımlarından yararlanabilecektir.
A-2: İŞ KANUNU’NDA DÜZENLENMEYEN ÜCRETSİZ İZİN HALLERİ
Yukarıda belirtilen, İş Kanunu’nuda düzenlenen ücretsiz izinler dışında, işvereninden ücretsiz izin alan kişilerin durumunu irdelemek için 5510 Sayılı Yasanın 67. Maddesi 4 ve 5. fıkralarına birlikte bakmak gerekmektedir
67/4. Madde: 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılanlar, zorunlu sigortalıklarının sona erdiği tarihten itibaren on gün süreyle genel sağlık sigortasından yararlanırlar. Bu kişilerin sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten geriye doğru bir yıl içinde 90 günlük zorunlu sigortalılıkları varsa, sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten itibaren 90 gün süreyle (…) (2)bakmakla yükümlü olduğu kişiler dahil sağlık hizmetlerinden yararlandırılırlar.
67/5.madde: (25.02.2011 tarih ve 27857 (1. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6111 sayılı Kanunun 36 ncı maddesiyle eklenmiştir.) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların 4857 sayılı İş Kanununun 56 ncı ve 74 üncü maddeleri ile diğer iş kanunlarında ücretsiz izin sayılan süreler haricinde ayrıca bir takvim yılı içerisinde toplam bir ayı aşmayan ve işverenlerince belgelendirilen ücretsiz izin sürelerinde genel sağlık sigortalılıkları devam eder.
Bu şekilde izin kullananların eksik gün bildiriminde ’21-diğer ücretsiz izin’ kodu ile kaydedilmesi gerekmektedir. Bu kişiler 5510 67/5 madde gereğince bir aya kadar olan ücretsiz izinlerinde sağlık yardımlarından yararlanabilecektir.Otuzuncu günden sonra; 67/4 madde gereğince, 10 gün süreyle genel sağlık sigortasından faydalanabileceklerdir. Yine aynı fıkra gereği bu kişilerin geriye doğru son bir yıl içinde 90 gün prim ödeme gün sayısı varsa bakmakla yükümlü oldukları kişiler dahil 90 gün süreyle sağlık hizmetlerinden yararlanabilecekler, bundan sonra sağlık hizmetlerinden yararlanamayacaklardır.
B- İŞ KANUNU UYARINCA KISMİ SÜRELİ ÇALIŞANLAR( PART TIME), ÇAĞRI ÜZERİNE ÇALIŞANLAR VE EV HİZMETLERİNDE AY İÇİNDE 30 GÜNDEN AZ ÇALIŞAN SİGORTALILARIN GENEL SAĞLIK SİGORTASI
4857 Sayılı İş Kanunu ilgili maddeleri aşağıdaki gibidir:
13/1 .madde: İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmi süreli iş sözleşmesidir.
14.madde: Yazılı sözleşme ile işçinin yapmayı üstlendiği işle ilgili olarak kendisine ihtiyaç duyulması halinde iş görme ediminin yerine getirileceğinin kararlaştırıldığı iş ilişkisi, çağrı üzerine çalışmaya dayalı kısmi süreli bir iş sözleşmesidir. Hafta, ay veya yıl gibi bir zaman dilimi içinde işçinin ne kadar süreyle çalışacağını taraflar belirlemedikleri takdirde, haftalık çalışma süresi yirmi saat kararlaştırılmış sayılır. Çağrı üzerine çalıştırılmak için belirlenen sürede işçi çalıştırılsın veya çalıştırılmasın ücrete hak kazanır.
5510 Sayılı Yasa ilgili hükümleri:
88/3.madde: 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (b), (c), (d) ve (g) bentleri gereği genel sağlık sigortalısı sayılanlar için, her ay otuz tam gün genel sağlık sigortası primi ödenmesi zorunludur. Şu kadar ki, 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı olanların aynı ay içinde zorunlu sigorta kapsamında prim ödeme gün sayısı bulunması halinde, ayın kalan günleri için isteğe bağlı sigorta gün sayısı kadar genel sağlık sigortası primi ödenir.
88/4.madde:4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olmakla birlikte, 4857 sayılı Kanunun 13 ve 14 üncü maddelerine göre kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile bu Kanuna göre ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalılar için eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerinin 30 güne tamamlanması zorunludur. Bu durumda olan sigortalıların eksik günlerine ilişkin genel sağlık sigortası primleri, 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi veya (g) bendi kapsamında ödenir.
Kamu idaresine ait işyerlerinde çalıştırılan sigortalıların iş sözleşmesinin askıda kaldığı aylara ait genel sağlık sigortası primi, 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazancın alt sınırının 30 günlük tutarı üzerinden ilgili kamu idaresince ödenir. (25.02.2011 tarih ve 27857 (1. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6111 sayılı Kanunun 42 nci maddesiyle eklenen cümle. Yürürlük: 01.03.2011) Ancak, kamu idaresine ait işyerinde çalıştırılan sigortalıların iş sözleşmesinin askıda olduğu sürede 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine tabi çalışmaları ya da isteğe bağlı sigortalı olmaları halinde bu sigortalılar için belirtilen şekilde çalıştıkları veya isteğe bağlı sigortalı olarak prim ödedikleri sürelerle sınırlı olarak ilgili kamu idaresinden genel sağlık sigortası primi alınmaz.
Bu kategoride işçi çalıştıran işverenlerin eksik gün nedeni olarak;
06-Kısmi istihdam
17- Ev hizmetlerinde 30 günden eksik çalışma seçeneğini işaretlemesi gerekmektedir.
Bu hükümler gereğince, ayda 30 günden az çalışan işçilerin işverenleri, çalıştırdıkları süre kadar ücret ödeyecekler, ayrıca çalışma süresine göre primlerini yatıracaklardır. Sigortalının 30 günden eksik kalan süreyi, kendisinin 30 güne tamamlaması ve eksik kalan sürenin genel sağlık sigortası primini kendisinin ödemesi gerekmektedir. 5510 Sayılı Yasa 87. Madde 1.fıkra, b bendinde primlerini kendilerinin ödemesi gerektiği belirtilmiştir.
Bu şekilde çalışan işçiler, mutlaka ikametgahlarının bulunduğu yerde Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na başvurarak, gelir testi yaptırmak zorundadır. Bu başvuru yapılmazsa, asgari ücretin iki katı üzerinden prim tahsil edilmesi söz konusudur.
Bu kişilerin diğer seçeneği, 30 günden eksik kalan sürelerde isteğe beğlı sigortalı olmaktır. 5510 Sayılı Yasa 50. Maddede bu olanak tanınmıştır. Bu halde isteğe bağlı sigorta primi ödenecektir.
Kısmi Süreli(part tıme ) işçi çalıştıran , çağrı üzerine işçi çalıştıran işverenlerin iş sözleşmelerini yazılı yapmaları gerekmektedir.
Ayrıca iş sözleşmelerinin saat ücreti karşılığı çalışmaya uygun hazırlanması gerekir. Eksik gün bildirimi ile birlikte sözleşmenin de kuruma ibrazı gerekmektedir.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği 101. Maddede prim ödeme gün sayısının nasıl hesaplanacağı belirtilmiştir.
Madde 0101:
(2) Kısmi süreli çalışma, işveren ile sigortalının yazılı olarak yapılan iş sözleşmesinin niteliğine bağlı, aylık ücret karşılığı çalışma biçiminde imzalanmışsa, sigortalı haftalık çalışma süresine bakılmaksızın tam ay olarak bildirilir.
(3) İş sözleşmesi saat ücreti karşılığı yapılmış ise kısmi süreli çalışan sigortalıların ay içinde çalıştığı toplam sürenin, 4857 sayılı İş Kanununa göre günlük olağan çalışma süresi olan 7,5 saate bölünmesiyle, sigortalı için bildirilmesi gereken prim ödeme gün sayısı hesaplanır. Bu şekilde yapılacak hesaplamalarda 7,5 saatin altındaki çalışmalar 1 güne tamamlanır.
(4) 20.04.1967 tarihli ve 854 sayılı Deniz İş Kanunu ve 13.06.1952 tarihli ve 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kapsamında çalışan sigortalıların ay içinde çalıştığı toplam sürenin sekiz saate bölünmesiyle, ayda kaç gün sigortalı bildirileceği hesaplanır. Bu şekilde yapılacak hesaplamalarda 8 saatin altındaki çalışmalar 1 güne tamamlanır.
(5) Yazılı sözleşme ile sigortalının yapmayı üstlendiği işle ilgili olarak kendisine ihtiyaç duyulması halinde iş görme ediminin yerine getirileceğinin kararlaştırıldığı çağrı üzerine çalışmalarda, çalışma süresi gün, hafta ve ay olarak belirlenmiş ise bu süreler üzerinden; taraflar arasında çalışma süresi gün, hafta ve ay olarak belirlenmemiş ise sigortalının aylık çalışma süresi yukarıdaki fıkralar hükmünce hesaplanan gün sayısı üzerinden bildirilir. Ancak, çalışma süresinin gün, hafta ve ay olarak belirlenmiş süreden fazla olması halinde bu süre dikkate alınarak yukarıdaki fıkralar hükmünce hesaplanan gün sayısı üzerinden bildirilir. Bu fıkranın uygulanmasında 4857 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesi hükümleri de dikkate alınır.
Gelir Tespiti İşlemleri 2012/4 Sayılı Başbakanlık Genelgesi çerçevesinde yapılmaktadır. Genelgenin tam metni aşağıdadır.
|
Başbakanlık Genelgesi
T.C.
BAŞBAKANLIK
Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü
Başbakanlıktan
|
11.01.2012
28170
|
|
Genelge No
|
2012/4
|
Konu: Genel Sağlık Sigortalısı Gelir Tespiti İşlemleri
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 633 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin (KHK) 11’inci maddesine 662 sayılı KHK ile eklenen (h) bendi ile 05.12.2011 tarihli ve 2011/2512 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan "Genel Sağlık Sigortası Kapsamında Gelir Tespiti, Tescil ve İzleme Sürecine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik" ile diğer ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde genel sağlık sigortalısı gelir tespiti ve gelir testi işlemleri başlatılmıştır.
Genel sağlık sigortası kapsamında gelir tespiti ve gelir testi işlemleri, 3294 sayılı Kanuna göre kurulan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları (Vakıf) tarafından yürütülecektir. Bu işlemlerin Vakıflar tarafından en kısa zamanda sonuçlandırılması, yürütülen hizmetlerde bir aksaklığa meydan verilmemesi ve vatandaşların herhangi bir mağduriyet yaşamasının önlenmesi için yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar, Mülki İdare Amirlerince;
2 Kasım 2011 tarihi itibarıyla il ve ilçelerde; Yeşil Kart Bürolarında, Tek Adımda Hizmet Bürolarında ve Yeşil Kart hak sahipliği belirleme işlemlerinin yürütüldüğü diğer birimlerde, hizmet alımı yoluyla istihdam edilen personel de dahil olmak üzere, fiilen görev yapan personelden hizmetine ihtiyaç duyulanların Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarında görevlendirilmesi,
Vakıf fiziksel mekanlarının, donanım ve araç durumunun, gelir tespiti ve gelir testi işlemlerinin yoğunluğu da göz önünde bulundurularak yeterli duruma getirilmesi için gerekli önlemlerin alınması,
hususları ile ilgili olarak gerekli hassasiyetin gösterilmesini ve herhangi bir aksaklığa meydan verilmemesini önemle rica ederim.
Başbakan
Bu makale siteye eklendiği
17-01-2012 tarihinden beri
9068 kez okunmuştur.
Bu İçeriği paylaşın
Yazdır
2106070 - ANA SAYFA
