YILLIK İZİN ÜCRETLERİ İLE İLGİLİ SGK UYGULAMASINDA DEĞİŞİKLİĞE İHTİYAÇ VAR!

İş Kanununun 59/2. fıkrasına göre iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde,  işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücretinin sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti  üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenmesi gerekiyor.

Kullanılmayan yıllık izin sürelerine ilişkin sigortalılara ödenecek paralar 5510 sayılı Kanunda ücret niteliğinde bir ödeme olarak kabul edildiğinden 5510/80. maddenin birinci fıkrasının (d) bendine göre  “hak edildiği ayın” kazancına dahil edilerek prime tabi tutulması gerekir. Haliyle işçinin yıllık izin ücretine iş akdinin feshedildiği tarih itibariyle hak kazanıyor olması nedeniyle de izin ücretinin “akdin fesh edildiği ayın kazancına tabi tutulması gerektiği” ortadadır.

…..

İş akdinin feshedildiği ayda sigortalıya ödenen ücretlerle birlikte izin ücreti ve ücret dışı ödemelerin toplamı, prim gününe isabet üst sınırı aşıyorsa, aşan kısım prime tabi tutulmamaktadır.

İşveren Uygulama Tebliğinde, “Akdin feshedildiği ayda çalışılan gün sayısına tekabül eden günlük prime esas kazancın, prime esas günlük kazanç alt sınırının 7,5 katından fazla olması halinde, aşan kısım prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.” şeklinde açıklama yapılmıştır.

Dolayısıyla iş akdi 5/8/2020 tarihinde feshedilen çalışanın 5 güne isabet eden 1.000,00 TL ücreti ile kullanmadığı yıllık izin süresine ilişkin 5.000,00 TL yıllık izin ücreti olmak üzere toplam 6.000,00 TL ücrete hak kazanıldığı düşünüldüğünde, 5 günlük üst sınıra kadar olan;

735,75 X 5 = 3.678,75 TL tutarındaki ücret prime tabi tutulmakta,

6.000,00 - 3.678,75 = 2.321,25 TL tutarındaki ücret ise prime tabi tutulmamaktadır.

…

İşçinin iş akdi, askı süresinin hemen ardından sona ererse, sorunlar başlıyor.

Uygulamada, ücretsiz izin, istirahat gibi nedenlerle iş akdi askıda olan işçinin askı süresinin bitiminin hemen ardından iş akdinin sona erdirildiği durumlarla sıklıkla karşılaşılmaktadır.

Bu durumda her ne kadar iş akdinin askıda olduğu sürelerde fiili çalışması bulunmasa, işçiye işvereni tarafından ücret ödenmese de hak kazandığı yıllık izin sürelerine ilişkin ücretinin akdin feshedildiği tarihte ödenmesi gerekmektedir.

İş akdinin feshedildiği ayda iş akdinin askıda olması nedeniyle fiili çalışması bulunmayan, bu nedenle prim günü 0 (sıfır) olan işçiye ödenen yıllık izin ücretinin ne şekilde prime tabi tutulacağı SGK’nın 2020/20 sayılı Genelgesinde “ iş akdinin askıda olduğu bir dönemde fiili çalışması olmayan bir sigortalıya yıllık izin ücretinin ödenmesi halinde yıllık izin ücreti prime esas kazanç bildirimi yapılan en son ayın kazancına dahil edilecektir. Aynı şekilde istirahat nedeniyle iş akdi askıda olan bir sigortalının akdin askıda olduğu dönemde hizmet akdinin feshedilmesi ve yıllık izin hakkının da kullanılmamış olması halinde izin ücretinin de hizmet akdinin feshedilmesi ile birlikte ödenecek olması nedeniyle yıllık izin ücreti  prime esas kazanç bildirimi yapılan  en son ay için verilecek  aylık prim ve hizmet belgesiyle tahakkuk ettirilerek prim kesilecektir.” şeklinde açıklanmıştır.

Genelgede yapılan açıklamalara göre, askı süresinin bitiminin hemen ardından iş akdi fesh edilen sigortalılara ödenecek yıllık izin ücretinin SGK’ya prime esas kazanç bildirilen en son ayın kazancına dahil edilmesi gerekiyor. Ancak bu durumda geriye yönelik düzenlenecek aylık prim ve hizmet belgelerinin verilme süresi ile muhteviyatı primlerin ödenme süresi konusunda ilave bir süre verilmediğinden herhangi bir kusuru da olmamasına rağmen işverenler;

1-İdari para cezasına maruz kalmakta,

2- Primleri gecikme zammıyla birlikte ödemekte,

3-Prim teşviklerinden yararlanamamakta,

4- Geriye yönelik verilecek aylık prim ve hizmet belgesinin üç aylık süre dışında verilmesi halinde ayrıca doğruluğu denetim ve kontrolle görevli memurlarca tespit edilmek üzere incelemeye sevk edilmektedir.

Örneğin, 2020/Mart ayındaki prim günü 16, prime esas kazancı 2.000,00 TL olarak SGK’ya beyan edilen bir işçinin 17/3/2020 tarihinden itibaren ücretsiz izne çıktığı, işçinin iş akdi askıdayken 5/8/2020 tarihinde istifa ettiği ve kullanılmayan izin süresine ilişkin 3.000,00 TL yıllık izin ücretine hak kazandığı düşünüldüğünde, ödenen 3.000,00 TL tutarındaki ücret 2020/Mart ayına ait ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesi ile beyan edileceğinden,

- Ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesinin yasal süresi geçirildikten sonra verilmesi nedeniyle 367,00 TL idari para cezasına maruz kalınacak,

-Tahakkuk eden 3.000,00 X 37,5 / 100 = 1.125,00 TL tutarındaki prim tutarı, 1/5/2020 tarihinden ödeme tarihine kadar hesaplanacak faiziyle birlikte ödenecek,

- Sigortalı 6111, 7103, 5746 gibi teşvik kanunları kapsamına yahut işyeri 05510 ya da 6486 sayılı teşvikler kapsamına girse bile ilgili prim teşviklerinden yararlanılamayacak,

- Aylık prim ve hizmet belgelerini üç aylık süre geçirdikten sonra vermiş olması nedeniyle ayrıca incelemeye sevk edilecektir.

İşverenin, çalışanın sözleşmesinin askıda ve fiili çalışmasının olmadığı bir ayda hak kazanılan izin ücretini ödemesi halinde ücretin hak edildiği ay yerine idarenin tasarrufu ile prime esas kazanç bildirimi yapılan en son ayın kazancına dahil ederek geriye dönük işleme alması ve bu işlemden dolayı ceza ve gecikme faizine muhatap edilmesinin hukuken izahı mümkün değildir.

Bu şartlar altında işverenler çareyi askı süresinin bitimindin ardından SGK’ya bir kaç günlük hizmet bildirmekte buluyorlar.

Askı süresinin bitiminin ardından iş akdi fesh edilen işçilerin hak kazandıkları yıllık izin ücretinin geriye yönelik düzenlenecek aylık prim ve hizmet belgesi ile bildirilecek olması nedeniyle, yaşanan olayda herhangi bir kusuru olmayan işverenler,  herhangi bir muvazaalı işlem yapmak gibi bir niyetleri de olmamasına rağmen işçinin iş akdini, askı süresinin bitiminin hemen ardından değil de bir veya birkaç gün sonra yaparak geriye doğru yapılacak işlemlerden kurtulma cihetine gitmektedirler.

Bunun sonucunda işçinin yıllık izin ücretinden yalnızca bir veya birkaç günlük tavana kadar olan kısmından dolayı prim kesildiğinden, kalan kısmı prime tabi tutulamamakta, haliyle SGK da prim kaybına maruz kalmaktadır.

Akdin feshedildiği ayda yıllık izin ücretini, sıfır gün ve kazanç olarak bildiren işverenler de var.

Bu muamelelerden kurtulmak adına bazı işverenler de sigortalıya akdin feshedildiği aydaki prim gününü sıfır, yıllık izin ücretini ise prime esas kazanca dahil ederek beyan etmektedir.  Ancak bu işlem 2020/20 sayılı Genelgeye aykırılık teşkil ettiği gibi, sıfır gün ve kazanç bildirilen aydaki prime esas kazancın emeklilik aşamasında sigortalıya herhangi bir katkısı da bulunmamaktadır.

Birkaç ufak dokunuşla tüm bu sorunlar aşılır.

Yukarıda da izah etmeye çalıştığım üzere hiçbir işletme sahibinin veya insan kaynaklarındaki personelin askı bitiminin ardından iş akdi feshedilen işçiye bir günlük hizmet vereyim de, SGK’ya daha az prim ödeyeyim gibi bir amaçları da yok.

Ama başka bir çare de bırakılmamış maalesef.

Gelin, askı süresinin sona erdiği tarihte iş akdi feshedilen işçilerin yıllık izin ücretlerini genelgede belirtildiği gibi en son prim günü bildirilen ayın kazancına, hatta ödenen izin ücretinin ilgili aydaki üst sınırı aşan kısmını da ondan önceki aya mal edin, ama belge verme ve prim ödeme süresi için ilave bir süre tanıyın.

Toplu iş sözleşmelerine istinaden geriye yönelik ödenmesine karar verilen ücret farklarında olduğu gibi ya da işe iade kararlarında boşta geçen dört aylık süreye ilişkin SGK bildirimlerinde olduğu gibi takip eden ayın 26’sına kadar belge verme süresi, aynı ayın sonuna kadar ödeme süresi verilirse bu sorunların hepsi aşılmış olur.

 Eyüp Sabri DEMİRCİ

 Sosyal Güvenlik Danışmanı

Kötü Makaleyi Değerlendirin: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Çok İyi
		Yazdır