Türkiye de yatırım yapmayı planlayan yabancı firmaların ticari faaliyette bulunmadan sadece pazar araştırmasının yapılması, iş imkanlarının takibi ve elde edilen bilgilerin merkez firmaya aktarılması amacıyla açtıkları bürolar İrtibat bürosu olarak adlandırılmaktadır. İrtibat bürolarının açılabilmesinin yasal dayanağı 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu ile uygulanmaya başlamış ve daha sonra 05.06.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımları Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılan Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliğinde yer alan düzenlemelere göre ile son şeklini almıştır.

 

İrtibat Bürosu açılabilmesi için Ekonomi Bakanlığını Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünden izin alınması gerekmektedir. Bakanlık, yeni kurulan şirketlerin Türkiye’de irtibat bürosu açma taleplerini, şirketin faaliyet konusu, sermayesi ve istihdam edilen personel sayısı gibi unsurlar çerçevesinde değerlendirerek faaliyet izninin verilmesi için şirketin kuruluşundan itibaren en az bir yıllık sürenin geçmesi koşulunu öngörebilir.

 

Kuruluş ve süre uzatımına ilişkin müracaatlar, istenilen bilgi/belgelerin tam ve eksiksiz olması kaydıyla, başvuru tarihinden itibaren on beş iş günü içinde sonuçlandırılır. İrtibat bürolarının azami 3 yıllık süre ile faaliyet izni verilir. İrtibat bürolarının süre uzatımlarında, geçmiş yıl faaliyetleri ile geleceğe yönelik plan ve hedefleri dikkate alınarak, her defasında azami 3 yıl süre uzatımı verilebilir. Faaliyet sürelerini uzatmak isteyen bürolar, faaliyet süresinin sona ermesinden önce Genel Müdürlüğe müracaat ederler. 

Kuruluş izni alan irtibat büroları, vergi dairesine kayıt belgesinin ve büro ile ilgili kira sözleşmesinin bir örneğini en geç 1 ay içinde Genel Müdürlüğe iletirler.  Bürolar adres, büro yetkilisi / yetkilileri veya yabancı şirketin unvan değişikliklerini, değişikliğin gerçekleşmesinden itibaren en geç 1 ay içinde, yeni adresi gösterir kira sözleşmesi, yeni atanan kişiye ilişkin yetki belgesi ya da yabancı şirketin unvan değişikliğine ilişkin belge/belgeler ile birlikte Genel Müdürlüğe bildirirler.

 

Mevcut yasal düzenlemelere göre irtibat büroları Türkiye'de ticari ve diğer gelir getirici faaliyetler ile izin konusu dışında bir faaliyette bulunamamakta, kâr elde edip transfer edememekte ve bütün masraflarını yurt dışından getirecekleri dövizlerle karşılamak zorundadırlar.

İrtibat bürolarının faaliyetlerinin ticari faaliyet içerip içermediğinin tespiti ve kontrolü için teşebbüslerin dar mükellef olarak mükellefiyetlerinin tescil edilmesi ve Vergi Usul Kanunu’nda öngörülen defterleri tutması ve bunların saklanması gerekmektedir. Kurulacak irtibat bürosu bilanço esasına tabi olarak yevmiye defteri, defter-i kebir ve envanter defteri tutmak, tasdik ettirmek ve saklamakla yükümlüdür.

 

Türkiye'de kurulacak irtibat bürosunun, 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılan Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliğinde yer alan düzenlemelere göre bir irtibat bürosu olarak kurulması, ticari ve diğer gelir getirici faaliyette bulunmaması halinde kurumlar vergisi ve Katma Değer Vergisi mükellefiyet tesisine gerek bulunmamaktadır. Yabancı bir şirket Türkiye’de sadece irtibat bürosu şeklinde faaliyet gösterecek ise yalnız gelir muhtasar yönünden mükellefiyet açılır. İrtibat bürosu için yapılacak kira ve serbest meslek gibi ödemelerinden tevkifat yapılarak muhtasar beyanname ile beyan edilerek ödenir. 

İrtibat bürolarının demirbaş ve taşıt satışı halinde Katma Değer Vergisi uygulaması ve belge düzeni için Müşavirliğimizce Maliye Bakanlığından alınan görüş bilgi edinilmesi amacıyla yazımızın sonunda paylaşılmıştır.

 

İrtibat bürolarında çalışanlarına ödenen ücretler için Gelir Vergisi Kanunumuzun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (14) numaralı bendinde istisna hükmü düzenlenmiştir. Bu istisnadan faydalanılabilmesi için, kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödemesi gerekmektedir. İrtibat bürosu çalışanlarına ödenen ücretler döviz olarak ödenmediğinde istisnadan yararlanması mümkün değildir, böyle bir durumda çalışanlar elde ettiği ve vergi kesintisine tabi tutulmamış ücret gelirinin tamamını yıllık beyanname ile beyan etmek ve vergisini ödemek zorunda kalacaklardır.

Damga Vergisi Kanuna göre irtibat bürolarında çalışan personele yapılacak ücret ödemelerinden, 5335 sayılı kanunun 8.maddesi 08.07.2006 tarihinde yürürlüğe girene kadar damga vergisi kesintisi yapılmaktaydı.Anılan kanun değişikliği ile Damga Vergisi Kanununun II.Sayılı Damga Vergisine Tabi Olmayan Kağıtlar IV Ticari ve Medeni İşler başlıklı bölümün 34.fıkrasının sonuna ‘’Gelir Vergisi Kanunun 23.maddesinde belirtilen ücretlere ilişkin ödemeler’’ damga vergisine tabi değildir ifadesi eklenmiştir.

 

İrtibat bürolarında çalıştırılacak Türk personelin Sosyal Sigortalar Kurumuna bildirilmesi zorunludur. Prim nispeti,ücretli için %15 , İşveren için %22,5 olmak üzere toplam %37,5 dur.Prime tabi ücret tavanı aylık 6.639,90 TL’dir.(Bu tavan ücret her yıl 01 Ocak ve 01 Temmuz tarihlerinde yeniden belirlenmektedir.Daha önce emekli olmuş kişilerin çalışması karşılığında ödenecek prim oranı ise toplam %32’dir.Yabancılar mecburi sigorta kapsamında değildirler, 5510 sayılı kanunun 6.maddesinin (e) fıkrasında;

 

Bu kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta kolları hükümlerinin uygulamasında ‘’ Yabancı ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişiler ile Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanlar sigortalı sayılmamış bulunmaktadır’’ denilmektedir. Bu hükme istinaden irtibat bürosunda görev almak üzere Türkiye’ye geçici görevle gönderilen ve kendi ülkesinde sosyal güvenlik mevzuatına tabi çalıştığını ispat edebilen yabancıların Sosyal Güvenlik Kurumuna prim ödemeleri gerekmemektedir. Yabancı personel için ayrıca İrtibat bürosu için alınacak ilk izinden sonra Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından çalışma izin belgesi alınması ve en geç 30 günlük süre içerisinde Emniyet makamlarına ikamet tezkeresi almak için başvuruda bulunulması gerekmektedir.4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunun 06.09.2003 tarihinde yürürlüğe giren Yönetmeliğinde özellik arz eden doğrudan yabancı yatırımlarda kilit personel istihdamını açıklayan  6.maddesinde ‘’4875 sayılı kanun kapsamında faaliyet gösteren irtibat bürolarında,yetki belgesi sahibi en fazla bir kişiye; büro faaliyetleri için son yıl içinde yurt dışından en az 200.000 ABD Doları veya karşılığı döviz getirilmiş olması kaydıyla,Bakanlıkça çalışma izni verilir’’ denilmektedir.

 

İrtibat büroları, her yıl en geç Mayıs ayı sonuna kadar, büronun geçmiş yıl faaliyetleri hakkında, bu Yönetmelik ekinde yer alan (EK–4) İrtibat Bürolarının Faaliyetlerine İlişkin Bilgi Formu’nu ve ekli belgelerini Bakanlığa gönderirler. Bu formu ve ekli belgelerini göndermeyen irtibat bürolarının, süre uzatma talepleri değerlendirmeye alınmaz. Faaliyet izinleri de resen iptal edilebilir.

İrtibat bürolarının faaliyetlerini, mevzuata ve izinlerinde belirtilen faaliyet konusuna uygun şekilde yürütüp yürütmedikleri, resen veya ilgili kurum ve kuruluşların yazılı bildirimleri üzerine Bakanlık tarafından denetlenebilir. Yapılan denetim sonucunda, izin kapsamı dışında faaliyet gösterdikleri tespit edilen bürolara, fiilen yürütülen faaliyet için izin başvurusu yapmalarını teminen otuz gün süre verilir. Bu süre, haklı gerekçelerin varlığı halinde en fazla otuz gün daha uzatılabilir. Verilen süre sonunda başvuruda bulunmayan büroların faaliyet izni iptal edilir. Denetim sonucunda ticari faaliyet yürüttüğü tespit edilen büroların ise faaliyet izni iptal edilerek ilgili mercilere bildirilir.

İrtibat bürolarının faaliyetlerini sona erdirmesi durumunda kapatma işlemi için, ilgili vergi dairesinden alınacak iş bırakma-yoklama fişi Genel Müdürlüğe gönderilir. Bürolar, kapanış ve tasfiye sonucunda oluşan bakiye haricinde, transfer talebinde bulunamazlar.

 

Türkiye’de irtibat bürosu kurmak için aşağıdaki belgelerle Bakanlığa müracaat edilir.

a) Başvuru formu (EK–6),

b) İrtibat bürosu tarafından yürütülecek işlerin kapsamını ve büronun ticari faaliyet yürütmeyeceğine ilişkin taahhüdü içeren beyanname (EK–7) ve beyannameyi imzalayan yabancı şirket yetkilisinin imza yetkisini gösterir belge,

c) Yabancı şirkete ait ve ilgili Türk Konsolosluğunca veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre tasdik edilmiş Faaliyet Belgesi,

ç) Yabancı şirket hakkında hazırlanmış Faaliyet Raporu veya bilanço ve gelir tablosu,

d) İrtibat bürosunun faaliyetlerini yürütmekle görevli olarak atanan kişiye/kişilere verilecek yetki belgesi,

e) İrtibat bürosunun kuruluş işlemlerinin başka bir kimse aracılığı ile yürütülmesi durumunda vekâletname.

Ek 4 İrtibat Bürolarının Faaliyetlerine ilişkin bilgi formu, Ek 6 İrtibat Büroları Başvuru Formu ve Ek 7 Taahhütnameye 03.07.2012 tarih 28342 sayılı Resmi Gazeteden ulaşılabilir.

Müşavirliğimizce bugüne kadar tescili yapılan ve muhasebe mali müşavirlik hizmeti verilen 3 ayrı irtibat bürosundan elde edilen tecrübemiz dâhilinde yukarıdaki bilgiler paylaşılmıştır.

 

S.M.M.M. Lütfi GÜLBENK

 

Av.Esma GÜLBENK