Mükellef olmayan kişinin teknesiyle tuttuğu balıkların satışında vergileme ve belge düzeni Hk.

…

İLGİ: …

İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda, 12,87 metre boyunda balıkçı gemisiyle balıkçılık faaliyetinde bulunduğunuzu ve herhangi bir mükellefiyet kaydınızın bulunmadığını belirterek; söz konusu faaliyetinizden dolayı mükellefiyet tesisinin gerekip gerekmediği, tuttuğunuz balıkların satışı sırasında gider pusulası düzenlenip düzenlenmeyeceği, tutulan balıkların satılmak üzere kendinize ait kamyonete sevki sırasında sevk irsaliyesi düzenlenip düzenlenmeyeceği, tutulan balıkların satış işlemine konu olması halinde Katma Değer Vergisi Kanunu karşısındaki durumu ile yanınızda çalıştırdığınız işçilerden dolayı Gelir Vergisi Kanunu yönünden herhangi bir sorumluluğunuzun bulunup bulunmadığı hususlarında Defterdarlığımızdan görüş talep ettiğiniz anlaşılmaktadır.

• GELİR VERGİSİ KANUNU UYGULAMASI YÖNÜNDEN:

193 sayılı GVK.nun 52. maddesinde, "Zirai faaliyetten doğan kazanç zirai kazançtır. Zirai faaliyet; arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yollarıyla veyahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle nebat, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin istihsalini, avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşınmasını, satılmasını veya bu mahsullerden sair bir şekilde faydalanılmasını ifade eder.

…

Satışların dükkan ve mağaza açılarak yapılması halinde, mahsullerin dükkan ve mağazaya gelinceye kadar geçirdikleri safhalar zirai faaliyet sahasında kalır. Çiftçiler tarafından doğrudan doğruya zirai faaliyetleri ile ilgili alım satım işlerinin tedviri için açılan yazıhaneler, faaliyetleri bu mevzua münhasır kalmak şartıyla dükkan ve mağaza sayılmaz.

Yukarıda yazılı faaliyetlerin içinde yapıldığı işletmelere zirai işletme, bu işletmeleri işleten gerçek kişilere (Adi şirketler dahil), vergiye tabi olsun veya olmasınlar çiftçi ve bu faaliyetler neticesinde istihsal olunan maddelere de mahsul denir."

hükmüne yer verilmiştir.

Anılan Kanunun 53. maddesinin birinci fıkrasında ise, çiftçilerin elde ettikleri zirai kazançların, bu Kanunun 94. maddesine göre hasılatları üzerinden tevkifat yapılmak suretiyle vergilendirileceği, ancak 54. maddede yazılı işletme büyüklüğü ölçülerini aşan çiftçiler ile bir biçerdövere veya bu mahiyetteki bir motorlu araca veya on yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olan çiftçilerin kazançlarının gerçek usulde (zirai işletme hesabı veya diledikleri takdirde bilanço esasına göre) tespit olunarak vergilendirileceği, kazançları gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçilerin bu kazançları için beyanname vermeyecekleri hüküm altına alınmıştır.

Kanunun, işletme büyüklüğü ölçülerinin belirlendiği 54. maddesinin birinci fıkrasının (B) bendinde 2. grup olarak, denizlerde yapılan balık avcılığında toplam tekne boyu -20- metreyi aşanların zirai kazançlarının gerçek usulde tespit edileceği hükme bağlanmıştır.

Bu itibarla, balık avcılığı faaliyetinizden elde ettiğiniz kazanç zirai kazanç olup, sahibi bulunduğunuz balıkçı gemisinin boyununKanunun 54. maddesinde belirlenen işletme büyüklüğü ölçüsünü aşmamasından dolayı kazancınızın tevkifat usulüyle vergilendirileceği tabiidir.

Öte yandan, 193 sayılı GVK.nun 23. maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi ile de, gelir vergisinden muaf olanların veya gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçilerin yanında çalışan işçilerin ücretlerinin gelir vergisinden istisna edilmesinden ötürü gelir vergisi stopajı yönünden mükellefiyet tesis edilmesine gerek bulunmamaktadır.

1. KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU UYGULAMASI YÖNÜNDEN:

3065 sayılı KDVK.nun 1. maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde, Türkiye'de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV'ye tabi olduğu, söz konusu maddenin devamında; ticari, sınai, zirai faaliyet ile serbest meslek faaliyetinin devamlılığı, kapsamı ve niteliğinin Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre; GVK.nunda açıklık bulunmadığı hallerde, Türk Ticaret Kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre tayin ve tespit edileceği,

Anılan Kanunun 17/4-b maddesinde ise, GVK.nuna göre gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler tarafından yapılan teslim ve hizmetlerin KDV'den istisna olduğu hüküm altına alınmıştır.

Buna göre, gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçi olmanız münasebetiyle, zirai faaliyet kapsamında yapacağınız teslim ve hizmetler KDV'den istisna tutulacaktır.

1. VERGİ USUL KANUNU UYGULAMASI YÖNÜNDEN:

213 sayılı VUK.nun 229. maddesinde, faturanın, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika olduğu hükme bağlanmıştır.

Anılan Kanunun 230. maddesinin (5) numaralı bendinde, "Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası, (Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının, taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlemesi ve taşıtta bulundurulması şarttır.)",232. maddesinde, "Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler:

1. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;

    

2. Serbest meslek erbabına;

    

3. Kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara;

    

4. Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;

    

5. Vergiden muaf esnafa

sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler."

hükümlerine yer verilmiştir.

Mezkur Kanunun 234. maddesinde, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin, vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulasının vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmünde olduğu belirtilmiştir.

Diğer taraftan, anılan Kanunun 235. maddesinde, "Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden satın aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada iki nüsha makbuz tanzim etmeye ve bunlardan birini imzalayarak satıcı çiftçiye vermeye ve diğerini ona imzalatarak almaya mecburdurlar."

hükmüne yer verilmiştir.

Yukarıda yapılan hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, gerçek usulde gelir vergisi ve katma değer vergisi mükellefiyetinizin bulunmaması dolayısıyla, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin, satın aldıkları balıkların bedelini ödedikleri sırada müstahsil makbuzunu düzenlemeleri ve şahsınıza imzalatarak bir nüshasını tarafınıza vermeleri gerekmektedir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Bu özelgeyi arkadaşıma göndereyim

Yazdır