EYT EMEKLİSİ OLUP AYNI İŞYERİNDE ÇALIŞMAYA DEVAM EDECEK ÇALIŞANLARIN MART AYI BORDRO TAHAKKUKUNDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

Kamuoyunda bilinen adıyla EYT kapsamında Mart ayında emeklilik sebebiyle işyen çıkışı yapılan ve aynı işveren yanında çalışmaya devam eden kişilerin Mart ayı bordrosunda aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir.

1- EKSİK GÜN BİLDİRİMİ

Mart ayı içinde EYT kapsamında çıkışı yapılıp tekrar aynı işyerinde girişi yapılan çalışanlarda iki ayrı belge türünden bildirim yapılacaktır.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği Prim ödeme gün sayısı ve günlük kazanç başlıklı  100. Maddesinde “(2) Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında olup bir ay içinde tam çalışan ve buna göre ücret alan sigortalının prim ödeme gün sayısı, ayın kaç gün olduğuna bakılmaksızın 30 gün üzerinden bildirilir.” Düzenlemesi yer almaktadır.

Örneğin, 10 Mart tarihinde emekliliğe müracaat eden bir çalışan için 10 gün 1 nolu belge türünde bildirildikten sonra, 11 Mart tarihinden itibaren emekli olarak çalıştığı için 2 nolu belge türünden 21 gün değil 20 gün sigortalı bildirilecektir.

2 nolu belge türünde çalışma süresi 21 gün (11 Mart - 31 Mart) olduğundan bildirgede 1 gün eksik bildirim nedeninin çalışanın yazılı dilekçesi olmadan ücretsiz izin veya diğer nedenler olarak bildirilmesi yerine ''25 - Diğer Belge / Kanun türlerinden gün tamamlama'' eksik gün kodunun seçilmesinin daha uygun olacağı kanaatindeyiz.

Her iki belge/kanun türünden bildirilen gün sayısı 30 olacağından kurum tarafından (ücretsiz izin dilekçesi gibi) belge ibrazı istenmez.

Not: EYT Emeklileri için SGDP ödemelerinde %5 prim indirim avantajı sağlanacağından, bu indirim için yeni bir kanun numarası tanımlanması beklenmektedir. SGK bildirim şekli ile ilgili açıklama yapana kadar SGDP bildirimlerini göndermekte acele edilmemesi tavsiye olunur.

2- 1 NOLU BELGE TÜRÜNDE SGK TAVANINI AŞAN KAZANÇ VARSA SGDP BİLDİRİMİNE İLAVE EDİLECEK Mİ?

Örnek: 10 Mart tarihinde emekliliğe müracaat eden bir çalışana 10 günlük ücreti karşılığı brüt 10.000.-TL ve 45 günlük izin alacağı karşılığı 45.000.-TL olmak üzere toplam 55.000.-TL ödenmiştir. 1 nolu belge türünde bu çalışan için 10 günlük (2.502 X 10 gün) tavan matrah üzerinden 25.020.-TL SPEK bildirilir ve bu tutarı aşan kısım (55.000 – 25.020) 29.980.-TL kazanç prime tabi tutulmaz.

Bahse konu çalışana 11 Mart tarihinden itibaren emekli olarak çalıştığı süre için 20.000.-TL ücret ödenmiştir. 2 nolu belge türünden 20 gün sigortalı bildirilerek kazancın tamamı prime tabi tutulacaktır.

Bu çalışanda 1 nolu belge türünden tavanı aşan kazanç 29.980.-TL SGDP matrahına ilave edilecek mi?
Söz konusu durumda nasıl bir uygulama yapılacağı hususunda sosyal güvenlik mevzuatında bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu güne kadar SGK tarafından da bir açıklama yapılmamıştır. Bu nedenle kendi değerlendirmemizi paylaştığımızı belirtmek isteriz.

İzin ücreti alacağı sözleşmenin feshi ile birlikte doğmaktadır.   Ayın 10’nunda emekli olan işçinin iş sözleşmesi sona ermiştir, sözleşmenin sona erdiği tarihte hak edipte kullanmadığı izinler karşılığı ödenen yıllık izin ücreti sözleşmenin sona ermesinden önce hak edilen ücretle birlikte prime tabi tutulmalıdır.

Yıllık izin ücreti emekli olunan tarihten önceki süre için hak edilmektedir, emekli olduktan sonra yapılan çalışma yeni bir iş sözleşmesi ile başlayan farklı bir dönemdir. Bu nedenle tavanı aşan ve prime tabi tutulmayan 29.980.-TL kazanç tutarının, SGDP’ne tabi olarak çalışılan 20 günlük süreye ilişkin SPEK matrahına eklenmeyeceği görüşündeyiz. 

Üstad Hadi EYCE'nin bilgi notunu ekliyoruz;

Kamuoyunda süper emeklilik olarak bilinen uygulama 09.07.1987 tarihinde yürürlüğe giren 3395 sayılı yasa ile hayatımıza girmişti. Söz konusu yasa, 506 sayılı SSK Kanununun sigorta primleri hesabına esas tutulan kazançların alt ve üst sınırlarının belirlendiği 78 inci maddesinde de değişiklik yapmış ve uygulamaya konulan üst gösterge tablosunun en yüksek göstergesi olan 6400 sayısının memur maaş katsayısı ile çarpılması sonucu hesaplanan tutar prime esas kazancın üst sınırını oluşturmuş idi. (Bu uygulama, SPEK üst sınırını 09.07.1987 tarihinden başlayarak oldukça yükseltmişti)

Yapılan bu düzenleme 09.07.1987 tarihinde (ay ortasında) yürürlüğe girdiğinden, Temmuz/1987 ayının ilk 8 günlük kısmı ile sonraki 22 günlük kısmına isabet eden günlere ilişkin prime esas kazancın üst sınırının farklı hesaplanmasını gerektirdiğinden, bu durumda SPEK üst sınırının, Temmuz ayının tamamı mı, yoksa iki farklı dönem için ayrı ayrı hesaplanması sonucunda ulaşılan toplam miktarının mı dikkate alınacağı hususunda tereddüte düşülmesi üzerine yapılacak işlemin tayini bakımından durum SSK Yönetim Kuruluna sunulmuştur.

Kurum Yönetim Kurulunca o tarihlerde alınan karar ile, aylık SPEK alt ve üst sınırlarının, günlük sınırlar dikkate alınarak hesaplanması gerektiğinden, Temmuz ayındaki farklı iki döneme ait kazançların ayrı ayrı hesaplanması gerektiğine karar verilmiştir.

Bu bakımdan, yukarıda belirtilen benzer örneğe kıyasen, EYT nedeniyle 2023/Mart ayı içinde emeklilik nedeniyle işten ayrılan bir sigortalının kullanmamış olduğu döneme ilişkin yıllık izin parasının ödenmesi durumunda, bu izin parasının işten ayrıldığı tarihten önceki sürede hak kazanılmış olduğu göz önünde tutularak işten ayrıldığı tarihten önceki günlerin kazancına eklenerek prime tabi tutulması gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.  

3- ASGARİ ÜCRETE İSABET EDEN VERGİ İSTİSNASININ UYGULANMASI

7349 sayılı Kanunla, 193 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasına eklenen (18) numaralı bent ile 1/1/2022 tarihinden itibaren yapılan ücret ödemelerine uygulanmak üzere, hizmet erbabının ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri gelir vergisinden istisna edilmiştir.

İstisna nedeniyle alınmayacak olan vergi, ilgili ayda aylık asgari ücret üzerinden hesaplanması gereken vergiyi aşmayacaktır, ilgili dönemlerde uygulanan indirim ve istisnalar bu ödemelerin toplamına bir kez uygulanmaktadır. Dolayısıyla ilgili ayda yapılan ücret ve ücret sayılan ödemelerin toplamına anılan istisnanın bir kez uygulanması gerekmektedir.

Daha önceki örneklerimizde ifade ettiğimiz gibi 10 günlük çalışması karşılığı 10.000.-TL brüt ücret ve 40.000.-TL izin ücreti alan çalışanın elde ettiği gelir brüt asgari ücreti aştığından, istisnanın tamamı bu 10 günlük dönemde uygulanmış olmaktadır.

Çalışanın tekrar işe girişi yapıldıktan sonra Mart ayında SGDP'li olarak çalışacağı 20 günlük sürede elde ettiği kazanç için asgari ücrete isabet eden vergi indiriminin ikinci kez uygulanmaması gerekmektedir.

İK ve muhasebe çalışanlarının bu hataya düşmemek için, kullandıkları bordro programları eğer buna uygunsa EYT'liler için Mart ayında asgari ücret vergi istisnasını günlük olarak uygulamalarını tavsiye ediyoruz, böylece çalışan ilk 10 gün için 10 günlük istisnadan ikinci 20 günlük çalışma için 20 günlük istisnadan yaralanmış olurlar. Eğer programda bu seçenek yoksa elde edilen gelire göre 1. veya 2. çalışma döneminde istisnayı uygulayıp diğer dönem için asgari ücret istisnasını uygulama diye personel kartında işlem yapılması hatayı önleyecektir.

4- EYT'Lİ ÇALIŞANLAR İÇİN KÜMÜLATİF VERGİ MATRAHI UYGULAMASI

Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde (SERİ NO: 311)

“Özel sektör işyerlerinde birden fazla işverenin yanında çalışanların durumu
MADDE 21
(4) Aynı takvim yılı içinde tek işverenden elde edildiği kabul edilen ücretler,  kümülatif  matrah esas alınmak suretiyle vergilendirilecektir.” Düzenlemesi bulunmaktadır.

EYT'li çalışanlarda bordroda yapılması muhtemel hatalardan birisi de bu konu başlığında yer almaktadır. Personelin emekli olarak çalışmasına devam edeceği yeni dönemde ücret tahakkuk kartına 4a kapsamında elde ettiği kümülatif gelir vergisi matrahı eklenmezse;
-Çalışan net ücret alıyorsa tahakkuk ettirilen brüt ücret, dolayısıyla SPEK matrahı hatalı hesaplanmış olacaktır.
-Çalışan brüt ücret alıyorsa gelir vergisini eksik hesaplanmış, çalışana da bu durumda fazla ücret ödenmiş olacaktır.

5- BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ UYGULAMASI

Çalışanların otomatik olarak bir emeklilik planına dâhil edilmesini düzenleyen  BireyselEmeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu  Ek Madde 2’de “(Ek: 10/8/2016-6740/1 md.) (Değişik birinci cümle: 18/1/2017-6770/18 md.) Türk vatandaşı veya 29/5/2009 tarihli ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 28 inci maddesi kapsamında olup kırk beş yaşını doldurmamış olanlardan; 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre çalışmaya başlayanlar ile 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesi kapsamında kurulmuş olan sandıkların iştirakçisi olarak çalışmaya başlayanlar, işverenin bu Kanun hükümlerine göre düzenlediği bir emeklilik sözleşmesiyle emeklilik planına dâhil edilir. (Ek cümle:19/1/2022-7351/7 md.) Kırk beş yaşını doldurmuş çalışanlar, talep etmeleri halinde anılan planlara dahil edilebilir.” Düzenlemesi bulunmaktadır.

EYT ya da normal emekli olanların BES kesintisine tabi olmayacaklarına dair yasal düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle aynı iş yerinde tekrar işe alınan  EYT'li çalışanların 45 yaşın altında ise BES kapsamına alınması gerekmektedir.

GÜLBENK DANIŞMANLIK

Kötü Makaleyi Değerlendirin: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Çok İyi
		Yazdır