EYT EMEKLİLERİ İÇİN %5 İNDİRİM UYGULMA ESASLARI

Bilindiği gibi, 7438 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na geçici 95 inci madde eklenmiş olup, 03.03.2023 tarihinde yürürlüğe giren söz konusu maddeyle, EYT kapsamında Kurumdan emeklilik talebinde bulunduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam eden sigortalılardan dolayı işverenlere bazı koşullarla beş puanlık prim indirimi sağlanmıştır.

Yine bilindiği gibi, sosyal güvenlik destek priminin oranı, prime esas kazancın % 32'sidir. Bu oranın 7,5 puanına isabet eden kısmı sigortalı payı, 24,5 puanına isabet eden kısmı ise işveren payını oluşturmaktadır.  Yukarıda belirtilen beş puanlık indirim, işveren hissesi olan % 24,5 ten indirilecek, dolayısıyla işveren hissesi % 19,5 olarak dikkate alınacaktır.

Sosyal Güvenlik Kurumunca yayımlanan 2023/19 sayılı Genelgede yapılan açıklamalara göre, Kanunun geçici 95 inci maddesiyle sağlanan, yani EYT kapsamında emekli  olup, yeniden çalışmaya başlayanlardan dolayı beş puanlık indirimden yararlanılabilmesi için aşağıdaki hususların dikkate alınması gerekmektedir :

1- 03.03.2023 tarihi ve sonrasında emekli aylığı talebi nedeniyle sigortalının işten ayrılış bildirgesinin "8-Emeklilik (Yaşlılık) veya Toptan Ödeme" işten çıkış kodundan düzenlenerek verilmiş olması gerekmektedir. Dolayısıyla, 02.03.2023 tarihi ve öncesinde işten ayrılan sigortalılar bu kapsamda değerlendirilmeyecektir.

Örneğin,  EYT kapsamına giren sigortalı (A) 'nın yaşlılık aylığına hak kazanması nedeniyle 06.03.2023 tarihinde işten ayrıldığı varsayıldığında, öncelikle işveren tarafından bu sigortalı için "8-Emeklilik(Yaşlılık) veya Toptan Ödeme" işten çıkış kodlu işten ayrılış bildirgesinin Kuruma gönderilmesi gerekmektedir. İşverenin beş puanlık SGDP indiriminden yararlanabilmesi için de yasa gereği söz konusu sigortalının aynı işyerinde 05.04.2023 (dahil)  tarihine kadar SGDP’ye  tabi çalışmaya başlaması  gerekmektedir.

2- Sigortalının işten ayrılış tarihini takip eden 30 gün içerisinde aynı işyerinde SGDP’ye tabi çalışmaya başlaması ve bunun için SGDP’ye tabi olarak işe giriş bildirgesinin düzenlenerek Kuruma gönderilmesi gerektiğinden, 30 gün geçtikten sonra ya da 30 gün içinde olmakla birlikte emekli olmadan önceki aynı işyerinde çalışmaya devam etmeyen sigortalılarla ilgili olarak beş puanlık indirimden yararlanılamayacaktır. Başka bir anlatımla, emekli olmadan önce çalışılan işyeri ile emekli olduktan sonra 30 gün içinde çalışmaya devam edilen işyerinin sicil numarasının aynı olması gerekmektedir.

3- Bu uygulamada, 30 günlük sürenin son gününün hafta tatili ya da resmi tatile rastlaması halinde 30 günlük sürenin uzatımına gidilmeyecektir.

4- 5510 sayılı Kanunun 4 (a) maddesi kapsamına giren sigortalılar, hizmet akdi ile aynı ayda birden fazla işveren tarafından çalıştırılabildiğinden,  EYT kapsamında emekli aylığı talebi nedeniyle "8-Emeklilik" işten çıkış kodundan sigortalının işten ayrılışını veren  her  bir işyeri,  Kanun'da  aranan  şartları  sağlaması kaydıyla  bu  sigortalıdan  dolayı  beş puanlık indirimden yararlanabilecektir.

5-Aynı işyerinde 30 gün içinde yeniden işe başlayan sigortalılarla ilgili SGDP’ye tabi işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içinde Kuruma verilmesi gerekmektedir. Öte yandan, işe giriş veya işten ayrılış bildirgelerinin posta yolu ile gönderilmesi halinde; taahhütlü, iadeli taahhütlü, APS veya PTT Kargo yoluyla yapılan gönderilerde, işe giriş veya işten ayrılış bildirgelerinin postaya verildiği tarih, adi posta yolunun tercih edilmiş olması halinde ise işe giriş veya işten ayrılış bildirgelerinin Kurum kayıtlarına intikal tarihi Kuruma verildiği tarih olarak kabul edilecektir.

Örneğin,kapsama giren bir sigortalının 15.03.2023 tarihinde işten ayrıldığı ve 16.03.2023 tarihinde aynı işyerinde SGDP’ye tabi işe başladığı, ancak işe giriş bildirgesinin yeniden işe başlanılması gereken 30 günlük sürenin dışında (28.04.2023 tarihinde) gönderildiği ve bu tarihte Kurum kayıtlarına intikal ettiği varsayıldığında, işveren bahse konu sigortalıdan dolayı 2023/Mart ayında bu indirimden yararlanamayacak, kanundaki diğer şartların sağlanması kaydıyla takip eden 2023/Nisan ayında bu indirimden yararlanabilecektir.

6- Bilindiği gibi, asıl işverenlerle alt işverenlerin çalıştırdıkları sigortalıların Kuruma bildirildikleri işyerlerinin sicil numarası aynıdır. Hal böyle olmakla birlikte, beş puanlık indirim konusunda asıl işveren ile alt işverenlerin işyerleri aynı işyeri olarak değerlendirilmeyecektir. Örneğin, asıl işverence çalıştırılan bu kapsamdaki bir sigortalı 30 gün içinde aynı işverenin herhangi bir alt işverenince 30 gün içinde işe alınsa dahi, sözü geçen alt işveren beş puanlık indirimden yararlanamayacaktır. Aynı sicil numarasından bildirim yapmakta olan diğer alt işverenler için de yine aynı uygulama yapılacaktır.

7- Beş puanlık indirimden yararlanılabilmesi için sigortalının 03.03.2023 tarihi ve sonrasında EYT kapsamında emekli aylığı talebinde bulunmuş olması ve bu talebine istinaden ilk defa emekli aylığına hak kazanması icap etmektedir. Buna göre, indirim kapsamında bildirilen sigortalıya EYT’den yararlanılarak ilk defa emekli aylığı bağlanmamış olması halinde, beş puanlık indirimden yararlanılamayacağı gibi, bu sigortalı için yersiz yararlanılan indirim tutarları gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.

8- Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yasal süresi içinde verilerek, tahakkuk eden sigorta primlerinin yasal süresi içinde ödenmesi, ayrıca işverenin Türkiye genelinde yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması gerekmektedir.

Ancak, yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçları bulunmakla birlikte, söz konusu borçları çeşitli kanunlar gereğince yapılandırılmış veya taksitlendirilmiş olan işverenler, yapılandırma veya taksitlendirme işlemlerinin devam ediyor olması ve yapılandırma veya taksitlendirme kapsamına girmeyen başka borçlarının bulunmaması kaydıyla beş puanlık indiriminden  yararlanabileceklerdir.

9- Beş puanlık indirimden, özel sektör işverenlerine ait işyerlerinde çalışan sigortalılar ile ev hizmetlerinde 10 gün ve daha fazla çalışan sigortalılardan dolayı yararlanılabilecek, buna karşılık ihale konusu iş üstlenen işyerleri, uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işlerine ilişkin işler ile kamu kurum ve kuruluşlarına ait işyerlerinde çalışan sigortalılar hakkında uygulanmayacaktır.

Dolayısıyla, mahiyet kodu (1) veya (3) olarak tescil edilmiş işyerleri ya da resmi   nitelikte olduğu halde mahiyet kodu  (2) veya  (4) olarak tescil edilmiş işyerleri indirim kapsama girmemektedir)

10- Sigorta primlerinin işveren hissesine isabet eden kısmının Hazinece karşılanmayan kısmı ile sigortalı hissesinin yasal süresi içinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde, (söz konusu tutar gecikme cezası ve gecikme zammı ile sonradan ödense dahi) ilgili ay için sosyal güvenlik destek primi işveren hissesinin beş puanlık kısmının Hazinece karşılanması gibi bir durum söz konusu olamayacağından, tahakkuk eden sigorta primlerinin tamamı (Hazinece karşılanacak işveren hissesi de dahil) gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte işverenlerden tahsil edilecektir.

Öte yandan, 15510 kanun numarası seçilmek suretiyle tahakkuk etmiş sigorta primlerinin yasal süresi içinde ödenmesine rağmen, işsizlik sigortası primlerinin ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde, ilgili ay için söz konusu indirimden yararlanılabilecek, buna karşın ödenmemiş veya eksik ödenmiş işsizlik sigortası primleri gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte ödenmediği sürece takip eden aylarda sosyal güvenlik destek primi beş puanlık prim indiriminden yararlanılması mümkün  olamayacaktır.

11- İşverenin, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirdiği sigortalıları fiilen çalıştırmadığı yönünde herhangi bir tespitin yapılması durumunda beş puanlık indirimden yararlanılamayacaktır. Öte yandan, mahkeme kararıyla veya yapılan kontrol ve denetimlerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirdiği sigortalıları fiilen çalıştırmadığı tespit edilen işyerleri hakkında öncelikle söz konusu tespitin yasaklama kapsamına girip girmediği değerlendirilecek olup, söz konusu tespitin yasaklama kapsamına girdiğinin anlaşılması durumunda tespite ilişkin tutanak tarihini/mahkemenin kesinleşmiş karar tarihini/resmi kurum ve kuruluşlardan alınan yazıların Kuruma intikal tarihini takip eden aybaşından itibaren bir ay/bir yıl süreyle yasaklama işlemi  yapılacaktır.

Buna karşın, Kuruma bildirilmiş olan sigortalıların, bildirim tarihlerinden sonraki prim ödeme gün sayısını veya prime esas kazanç tutarını eksik bildirdiği tespit edilen işverenler hakkında yasaklama yapılmayacak, dolayısıyla diğer şartların sağlanması kaydıyla beş puanlık prim indiriminden yararlanılabilecektir.

Yine, aynı işverenin aynı veya farklı ünite sınırları içinde birden fazla işyeri dosyasının mevcut olması halinde, çalıştıkları halde Kuruma bildirilmemiş/fiilen  çalıştırılmadığı  halde  Kuruma  bildirilmiş sigortalılar hangi işyerinde tespit edilmiş ise, beş puanlık indirimden yalnızca bu işyerinde çalışan sigortalılardan dolayı bir  ay/bir yıl süreyle   yararlanılamayacaktır.

Diğer taraftan, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirdiği sigortalıları fiilen çalıştırmadığı tespit edilen işyeri işverenlerinin, tespite ilişkin tutanağın/bilgi veya belgenin/mahkeme ilamının ilgili üniteye geç intikal etmesi nedeniyle indirimden yersiz yararlanmış olduklarının anlaşılması halinde, bu aylara ilişkin daha önce Hazine tarafından karşılanmış olan tutarlar da gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte ilgililerden tahsil  edilecektir.

Bununla birlikte, Kuruma borcu bulunmayan işverenlerce, beş puanlık indirimden yararlanıldıktan sonra,  geriye yönelik olarak gerek kendiliğinden, gerekse mahkeme ilamına ya da denetim ve kontrolle görevli memurlarca yapılan denetimler    sonucunda düzenlenen raporlara veya kamu kurum ve kuruluşlarınca düzenlenen  yazılara  istinaden aylık prim ve hizmet belgesi/muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verildiği veya söz konusu belgelerin Kurumca resen düzenlendiği durumlarda,  daha  önce Hazine  tarafından  karşılanmış  olan tutarlar iptal edilmeyecektir. Bu    durumda yalnızca tespit tarihinden sonra verilen prim belgelerinden dolayı  tahakkuk eden prim, idari para cezası ile bu borçlara ilişkin gecikme cezası ve  gecikme zammı borçlarının tahsili cihetine gidilecektir.

Ancak, Kurumun veya diğer kamu kurum veya kuruluşlarının denetim elemanlarınca yapılan tespitler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar,  kamu idarelerinden alınan bilgi ve belgelerden veya mahkeme ilamına istinaden çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirdiği sigortalıları fiilen çalıştırmadığı tespit edilen işverenler, bahse konu sürelere ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin/muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin kendilerince veya Kurumca resen düzenlenmesi üzerinde durulmaksızın, tespite ilişkin tutanak tarihini/ mahkemenin kesinleşmiş karar tarihini/resmi kurum  ve  kuruluşlardan  alınan yazıların Kuruma intikal tarihini takip eden ay başından itibaren bir ay/bir yıl süreyle söz konusu indirimden   yararlanamayacaklardır.

(Bu konuda tereddüte düşülmesi durumunda Kurumun 2017/18 No’lu genelgesinde yapılan açıklamaların dikkate alınması gerekmektedir)

Diğer taraftan, yapılan kontrol ve denetimler ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden veya mahkeme ilamına istinaden;

–     Alt işverenin çalıştırdığı sigortalıları Kuruma bildirmediğinin/ bildirdiği sigortalıları fiilen çalıştırmadığının tespit edilmesi halinde, hem kayıt dışı sigortalı çalıştıran/sahte sigortalı bildiriminde bulunan alt işveren hem de asıl işveren,

–    Asıl işverenin çalıştırdığı sigortalıları Kuruma bildirmediğinin/ bildirdiği sigortalıları fiilen çalıştırmadığının tespit edilmesi halinde ise yalnızca asıl işveren,

indirimden  bir ay/bir yıl  süreyle yararlanamayacaktır.

12- Beş puanlık indirimden,  indirim kapsamına giren sigortalıların ilk defa emekli aylığı bağlanmadan önce en son çalıştıkları işyerinde SGDP’ye tabi çalıştıkları süre boyunca  yararlanılabilecektir.  Başka bir ifade ile indirim kapsamında sosyal güvenlik destek primine tabi çalışan sigortalılar bu işyerlerinde işten ayrılmadıkları sürece, işverenler bu sigortalılardan dolayı indirimden yararlanabilecektir. SGDP kapsamındaki sigortalılar için işten ayrılış bildirgesi verilmesi halinde,  söz konusu sigortalılar aynı işyerinde yeniden SGDP’ye tabi işe başlasa dahi, bu sigortalılardan dolayı söz konusu indirimden yararlanılamayacaktır.

Diğer taraftan, EYT kapsamında ilk defa emekli aylığı bağlananlardan emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış  bildirgesi verilenler için işten ayrılış tarihini takip eden 30 günlük süre içinde en son  çalışılan  işyeri  dışında aynı işverene ait farklı bir işyerinde veya farklı bir işverene ait işyerinde SGDP’ye tabi çalışmaya başladıktan sonra bu işyerinden ayrılarak yeniden  yaşlılık  veya  emekli  aylığı talebi nedeniyle işten ayrıldığı işyerinde tekrar SGDP’ye  tabi işe başlaması halinde  bu sigortalıdan  dolayı indirimden yararlanılabilecektir.

İşverenlerce yapılması gereken işlemlere gelince;

İndirimden yararlanabilmek için indirim kapsamına giren sigortalılar için 15510 kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenmiş olan  "2 nolu  Sosyal  Güvenlik  Destek  Primine Tabi Çalışanlar" veya "48 no’lu Yeraltında Çalışan Emekliler" belge türlerine ilişkin muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yasal süresi içerisinde verilmiş olması gerekmektedir.

İndirimden  Yararlanmak Amacıyla Yapılacak  Başvurunun Şekli;

EYT kapsamına giren sigortalılardan dolayı beş puanlık indirimden yararlanılabilmesi için işverenlerce e-SGK kanalıyla başvuruda bulunulması  gerekmektedir.

İşverenlerce kapsama giren sigortalılara ilişkin yapılacak başvurular, www.sgk.gov.tr adresinden giriş yapılmak suretiyle erişilen “e-SGK/ İşveren/ İşveren Sistemi (https://uyg.sgk.gov.tr/IsverenSistemi)/ Teşvikten Faydalanılacak Sigortalı Tanımlama” ekranında yer alan "15510-  Sosyal  Güvenlik  Destek Primi  İndirimi" menüsü vasıtasıyla yapılacaktır.

Şu an itibarıyla SGK ekranında bu tanımlamanın yapılamadığını özellikle belirtmek istiyoruz, kurum çalışmasını tamamlayıp onay ekranını açmadığı müddetçe %5 indirimli bildirgeyi göndermek şimdilik mümkün olmayacaktır.

EYT kapsamına girmeyen emeklilerin ( sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısını doldurmalarının yanı sıra sigortalıların 03.03.2023 tarihinden sonraki dönemde yaş şartını da yerine getirerek emekli olanların) %5’lik prim indirimine tabi olmamaları gerektiğinden bu kişilerin teşvik ekranında onaylanmaması önem arz etmektedir.

Söz konusu ekranlar vasıtasıyla yapılacak olan tanımlama işlemleri sırasında sigortalı için tanımlama yapılacak işyeri sicil numarasında  kayıtlı;

- 5510 sayılı Kanun'un geçici 95 inci maddesinin yürürlük tarihi ve  sonrasında "8-Emeklilik (Yaşlılık) veya Toptan Ödeme" işten çıkış kodu ile işten ayrılış bildirgesinin bulunup bulunmadığı,

- İşten ayrılış tarihini takip eden 30 gün içinde sosyal güvenlik destek primine tabi olarak en son çalışılan işyerine ait işe giriş bildirgesinin mevcut olup olmadığı,

Sistem tarafından kontrol edilmek suretiyle kapsama giren sigortalıların sisteme tanımlanmasının sağlanması gerekmektedir.

İşverenlerce "İşveren Sistemi" üzerinden yapılacak olan tanımlamalar sırasında, kapsama giren sigortalılara ilişkin yukarıda belirtilen kontroller sistem tarafından elektronik ortamda yapılacağından, sigortalılara ilişkin tanımlama işleminin sisteme kaydedilmesi gerekmekte olup, sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerine  herhangi bir belge ibraz edilmesine gerek   bulunmamaktadır.

Bununla  birlikte,  kapsama  giren  sigortalılara  EYT kapsamında emekli aylığı

bağlanıp bağlanmadığı hususu tanımlama sırasında tespit edilemediğinden, 15510 kanun numaralı teşvik tanımlamasının yapılmasından sonra sosyal güvenlik destek primi indiriminden yararlanılan sigortalıların 03.03.2023 tarihi ve sonrasında emekli aylığı talebinde bulunduğu, ancak bu talebe istinaden sigortalılara EYT kapsamında ilk defa emekli aylığı bağlanmadığının sonradan tespit edilmesi durumunda, indirimden yersiz yararlanılan sigortalılar hatalı teşvik listesi ile takip  edilecektir. 

 

Diğer Hususlar;

1-Aylık prim hizmet belgelerini/muhtasar ve prim hizmet beyannamelerini 15510 kanun numarasını seçerek Kuruma gönderen işverenlerin, anılan maddede yer alan şartları taşıyıp taşımadıkları Kurum ünitelerince her ay düzenli olarak kontrol edilecek ve söz konusu indirimden yararlanmaması gerektiği halde yararlanmış olan işverenlerle ilgili  olarak  yersiz  yararlanılan  prim tutarları gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte işverenlerden tahsil    edilecektir.

2- EYT kapsamında beş puanlık indirimden yararlanmakta olan bir işyerinin farklı bir sosyal güvenlik merkezine nakli halinde, anılan maddede yer alan indirimden nakil tarihinden önce yararlanılan sigortalılardan dolayı, anılan maddede belirtilen şartlar sağlanmak kaydıyla nakil tarihinden sonra da yararlanılması mümkün bulunmaktadır.

3-İşyerinin 5510 sayılı Kanun kapsamında başka bir işverene devri ya da intikali halinde işyeri sicil numarası değişmeyeceğinden devir veya intikal tarihinden önce indirimden yararlanılan sigortalılardan dolayı anılan maddede belirtilen şartlar sağlanmak kaydıyla devir veya intikal tarihinden sonra da indirimden yararlanılmaya devam edilebilecektir.

4- Şirketlerin nev’ilerinin değişmesi, birleşmesi veya bir şirketin diğer bir şirkete katılması ya da adi şirketlerde yeni ortak alınması veyahut adi ortaklığın gerçek kişiye dönüşmesi durumunda işyeri sicil numarası değişmeyeceğinden, bu değişikliklerden önce indirimden yararlanılan sigortalılardan  dolayı  anılan maddede belirtilen şartlar sağlanmak kaydıyla değişiklik sonrasında indirimden yararlanılmaya devam edilebilecektir.

5-İndirimden yararlanılan sigortalıların aynı işverene ait başka bir işyerinde naklen ve hizmet akdi sona ermeden çalışmaya başlaması halinde, bu durum aynı işyerinde çalışmaya devam etme olarak değerlendirilmediğinden, bu sigortalılardan dolayı beş puanlık indiriminden  nakil tarihi itibarıyla yararlanılamayacaktır.

6- EYT kapsamına giren sigortalılardan dolayı prim indiriminden yararlanmış olan işverenler, Hazinece karşılanmış olan prim tutarlarını, gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider  veya  maliyet unsuru olarak dikkate alamayacaktır.

7- 5510 sayılı Kanun'un 81 inci maddesinin (ı) bendinde yer alan hüküm gereğince yurt dışında çalışan sigortalılardan dolayı sosyal güvenlik destek primi beş puanlık işveren hissesi indiriminden yararlanılması  mümkün olamayacaktır.

8-506 sayılı Kanun’un geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıkların sandık statüsüne tabi personelinden dolayı 01.02.2019 tarihinden itibaren 5510 sayılı Kanunun  81  inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yer alan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası beş puanlık indirimden  yararlanması  mümkün değildir.

Hadi EYCE

SGK Uzmanı

 

Kötü Makaleyi Değerlendirin: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Çok İyi
		Yazdır

Bu makale siteye eklendiği 19-04-2023 tarihinden beri 4029 kez okunmuştur.

Bu İçeriği paylaşın