KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNE BAŞVURANLAR ÜCRET BORDROLARINI ve AYLIK BİLDİRGELERİNİ NASIL DÜZENLEYECEKLER?

Mart ayı içerisinde Cumhurbaşkanlığı Kararı veya ilgili bakanlıkların genelgesiyle işyerini kapatmak zorunda kalan veya resmi mercilerin kararına bağlı olmaksızın Covid-19 nedeniyle iş yapamaz hale geldiği için işyerindeki çalışmaya ara vermek veya çalışma sürelerini kısaltmak zorunda kalan ve bu sebeple kısa çalışma ödeneğine başvuran işverenlerin bordrolarını ve aylık prim hizmet belgelerini ne şekilde düzenleyeceği konusunda ciddi belirsizlikler bulunmaktadır.

Meslek mensubu arkadaşlar, firmaların insan kaynaklarındaki personeller ve bizzat işletme sahipleri tarafından tarafımıza yöneltilen sorularla ilgili görüşlerimiz aşağıda ifade edilmiş olmakla birlikte, bu görüşler firmamız bünyesinde görev yapan mali müşavir, hukukçu ve sosyal güvenlik uzmanı arkadaşlarımızın görüşleridir. Esas itibariyle konuyla ilgili SGK, İŞKUR ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın konuya müdahil olması ve belirsizlik içeren hususlarla ilgili açıklama yapmasına ihtiyaç duyulmaktadır.

16 Mart tarihi itibariyle kısa çalışmaya geçtiğini beyan ederek İŞKUR’a müracaat eden ve 20 işçisi bulunan işveren ücret bordrosunu ne şekilde düzenleyecektir?

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun Ek 2.maddesinde “Zorlayıcı sebeplerle kısa çalışma yapılması halinde, kısa çalışma ödeneği ödemeleri 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve aynı Kanunun 40’ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar.”  hükmü,

4857 sayılı İş Kanunu’nun 40.maddesinde “24 ve 25 inci maddelerin (III) numaralı bentlerinde gösterilen zorlayıcı sebepler dolayısıyla çalışamayan veya çalıştırılmayan işçiye bu bekleme süresi içinde bir haftaya kadar her gün için yarım ücret ödenir.” hükmü yer almaktadır.

Kısa çalışma başvurusunda bulunan işverenlerin uygunluk tespiti Müfettişlerce yapıldıktan sonra, İŞKUR kısa çalışmanın başladığı tarihi takip eden günden itibaren başlayarak 90 günlük sürenin ilk yedi günlük süresini yarım ücret ödenen dönem olarak kabul etmektedir. Haliyle kısa çalışma ödeneği de yedi günlük süreyi takip eden günden itibaren, yani en fazla 83 günlük süre boyunca verilmektedir.

Bu durumda işveren 16 Mart itibariyle kısa çalışmaya müracaat etmiş olsa da İŞKUR tarafından kısa çalışma başlangıç tarihi olarak talep tarihini takip eden günden kısa çalışma süresi başlatılmaktadır. Yani işveren öncelikle Mart ayının ilk 16 günü için normal ücret tahakkuku yapacaktır. Yukarıda belirtilen 4447 ve 4857 sayılı kanunların ilgili hükümleri gereğince 17-23 Mart tarihleri arasındaki 7 günlük süre için işveren tarafından yarım ücret hesaplanacaktır. Bu durumda 24-31 Mart tarih aralığına ilişkin herhangi bir ücret tahakkuku söz konusu olmayacaktır.

Bu durumda işveren 16 Mart itibariyle kısa çalışmaya geçmiş olsa da, İŞKUR tarafından 17 Mart ila 23 Mart arası yarım ücret ödenen dönem kabul edilmektedir. Bu durumda işveren öncelikle Mart ayının ilk 16 günü için normal ücret tahakkuku yapacaktır. Yukarıda belirtilen 4447 ve 4857 sayılı kanunların ilgili hükümleri gereğince 17-23 Mart tarihleri arasındaki 7 günlük süre için işveren tarafından yarım ücret hesaplanacak, 24-31 Mart tarih aralığına ilişkin ödemeler İŞKUR tarafından yapılacağından 24-31 Mart tarihleri arasında işveren tarafından herhangi bir ücret tahakkuku söz konusu olmayacaktır.

Buna göre, bir işçinin günlük brüt ücretinin 98,10 TL (asgari ücret) olduğunu kabul ettiğimizde;

-  1-16 Mart ücret tahakkuku (98,10*16) 1.569.60- TL

-  17-23 Mart yarım ücret tahakkuku (98,10/2*7) 343,35.-TL

olarak hesap edilecektir.

-  24-31 Mart tarih aralığına ait ücret ve prim ödemeleri İŞKUR tarafından yapılacağından işveren tarafından herhangi ücret tahakkuku ve ödeme yapılmayacaktır.

Çalışma Bakanlığı müfettişlerinin mevcut uygulamalarına göre; bu işçi için aylık bildirgede;

Prim gün sayısı: 16 gün, 

Ücreti: 1.569,60.-TL

Prim-İkramiye: 343,35 TL,

Eksik gün sayısı:15 gün

Eksik gün nedeni 18-Kısa çalışma ödeneği olarak girilmesi gerekecektir.

07.04.2020 tarihine kadar SGK tarafından görüş açıklanmaması nedeniyle konu hakkında farklı yorumlar devam etmektedir. Nitekim sosyal medyada iş müfettişleri ve TÜRMOB'un 5510 sayılı Kanunun 82. maddesinden bahisle çalışılmayan 7 günlük süredeki ücretlerin asgari ücretin altına düşmesi halinde, asgari ücret ile aradaki farka ilişkin tüm sigorta primlerinin işveren tarafından karşılanması gerektiği önerilmektedir. Bu nedenle, izlenmesi gereken yolun tayini açısından SGK tarafından acilen açıklama yapılması büyük önem taşımaktadır. Eğer SGK, uygulamada 5510/82.maddesi dikkate alınarak işlem yapılmasına karar verirse, yukarıdaki örneğimizde belirtilen 17-23 Mart günleri prim ödeme gün sayısına ilave edilerek prim ödeme gün sayısı toplam (16+7) 23 gün olarak bildirilecek, SPEK matrahı da asgari ücretin altında kalmayacak şekilde beyan edilecektir.   

Ne var ki, esas sorun bu aşamadan sonra ortaya çıkmaktadır. Kısa çalışma ödeneğine müracaat edilen 20 çalışan için de bu ödeneğin çıkacağı düşünülerek hazırlanan bordro ve bildirge, bir kısım çalışana bu ödeneğin verilmemesi halinde (60 ve 450 günlük şartları taşımadıklarının İŞKUR tarafından tespiti durumunda) hatalı düzenlenmiş olacaktır.

4447 sayılı kanuna eklenen Geçici 23.maddede “Bu madde kapsamında yapılan başvurular, başvuru tarihinden itibaren 60 gün içinde sonuçlandırılır.” hükmüne yer verilerek kısa çalışma ödeneği başvurularının 60 günde sonuçlandırılacağı belirtilmiştir.

Örneğimizdeki işyeri, Mart-2020 aylık bildirgesini 24 Nisan 2020 tarihinde verdikten sonra İŞKUR’dan gelen cevapla 15 kişinin kısa çalışma ödeneğinden yararlandığı, 5 kişinin yararlanamayacağı bilgisini aldığında nasıl bir düzeltme yapmalıdır?

- İşveren herhangi bir risk almamak adına Mart ayı ücretini tam tahakkuk ettirip 30 gün üzerinden veya 16 + 7 = 23 gün üzerinden bildirimini yaparsa, bu işyerinde Çalışma Bakanlığı müfettişlerince yapılacak uygunluk denetiminde kısa çalışma ödeneği almaya hak kazanan 15 kişiye yersiz ödeme yapıldığı gerekçesiyle başvurusu reddedilecektir veya başvurusu olumlu sonuçlandırılmış işyerinde çalışana tam maaş ödendiği daha sonra yapılacak denetimlerde tespit edildiğinde işveren hem sigortalının aldığı ödeneği faiziyle birlikte geri ödemek zorunda kalabilecek, hem de geriye yönelik verilecek bildirgelerden dolayı sigorta primlerini faziyle ödeyip bir de dari para cezası ile karşılaşabilecektir.

- İşveren kimin kısa çalışmadan yararlanacağını bilemediği için 20 kişinin tamamından ücretsiz izin dilekçesi alıp bildirgesini 16 günlük düzenleyip 15 günü eksik gün nedeni “21-Diğer Ücretsiz İzin” koduyla bildirse bu defa Çalışma Bakanlığı müfettişlerince yapılacak uygunluk denetiminde kısa çalışma ödeneği talep edilen dönemde çalışanların ücretsiz izne çıkarılmış olması sebebiyle başvuru olumsuz değerlendirilebilecek, ayrıca bu dönem için kısa çalışma ödeneği ödenmiş ise bunların faiziyle birlikte iadesi gündeme gelebilecektir.

Yukarıdaki açıklamalar ve tereddütlü hususlar dikkate alındığında;

- Kısa Çalışma Uygulanacak İşçi Listesine kaydedilen ancak İŞKUR tarafından şartları sağlamadıkları gerekçesiyle kısa çalışma ödeneği verilmeyen sigortalıların eksik gün bildirilen süre ve ücretleriyle ilgili olarak, sonradan geriye yönelik verilecek ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin idari para cezası uygulanmaksızın işleme alınması ve prim tutarlarının teşvikli olarak ve faiz uygulanmaksızın ödenmesi,

- Kısa çalışmanın başlayacağı ilk hafta için ödenecek yarım ücretin karşılığında prim günü  bildirilmesi halinde asgari ücretin altında kalan ücretlerin asgari ücrete tamamlanarak aradaki fark primlerin işverenlerce ödenmesi gerekeceğinden, zaten faaliyette bulunmamaları ya da kısıtlı olanaklarla faaliyetine devam etmeleri nedeniyle zor durumda olan işverenlere bir de ilave prim yükü çıkartılmaması amacıyla, bu sürelerin günsüz olarak ücret dışı bir ödeme olarak bildirilmesi,

- Yarım ücret ödenen dönemde olduğu gibi kısa çalışmanın olduğu  diğer aylarda işverenlerce yapılacak ödemelerin de ücret dışı ödeme olarak kabul edilip günsüz olarak, iki ayı geçmemek üzere prim gününün bildirildiği takip eden ayın kazançlarına dahil edilmesi,

- Çalışma izni alınmış yabancı uyruklu sigortalılar için kısa çalışma ödeneğinden yararlanılamadığı durumlarda, bu kişiler için 10- Genel Hayatı Etkileyen Olaylar seçeneği ile eksik gün bildiriminde bulunulması,

-  65-yaş üstü ve kronik hastalığı nedeniyle sokağa çıkma yasağı uygulanan sigortalılarla ilgili 10- Genel Hayatı Etkileyen Olaylar seçeneği ile eksik gün bildiriminde bulunulması,

-  Yarım ücret ödenen sürenin kısa çalışma ödeneğinin verileceği üç aylık sürenin içinden çıkartılarak, kısa çalışma ödeneğinin kanunda açıkça belirtildiği üzere 3 aylık süre boyunca verilmesi,

gerektiği tarafımızca değerlendirilmekle birlikte, İŞKUR, SGK ve Bakanlık yetkililerinden  bu konularda ne yönde işlem tesis edileceği hususlarının açıklanması beklenmektedir.

Tüm bu sorular yetkili makamlarca cevaplandırılmadığı takdirde, ücret bordroları ve bildirgeler meslek mensuplarınca farklı farklı düzenlenebilecek, uygulamada birliktelik olmayacak ve işverenler prim farkı ve idari para cezasına muhatap olup, asgari ücret desteklerinden ve prim teşviklerinden mahrum kalabileceklerdir.

GÜLBENK DANIŞMANLIK

Kötü Makaleyi Değerlendirin: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Çok İyi
		Yazdır