İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA İŞVERENLERİN SORUMLULUKLARI

Tüm dünyada iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi amacıyla bir dizi yasa çıkarılmış, önlemler alınmaya çalışılmıştır. Bu konuda ülkemizde de iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak AB mevzuatına uyum yasaları çalışmaları kapsamında müstakil olarak çıkarılan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Kanunu 01.01.2013 tarihinden itibaren kademeli olarak uygulamaya konulmuş, 01.01.2025 tarihi itibariyle de bütünüyle uygulanmaya başlanmıştır.

Kanunun 30. Maddesi gereğince çıkarılması gereken ikincil mevzuatta aynı kapsamda güncellenerek Yönetmelikler halinde yayımlanarak uygulanmaya konulmuştur.

İşyerlerinde uyulması gereken kurallar ile alınması gerekli iş sağlığı ve güvenliği önlemleri 6331 sayılı İSG Kanunu ve yönetmelikler ile sarih şekilde belirlenmiştir. Kanunun ve Yönetmeliklerin uygulanmasının izlenmesi ve teftişi, iş sağlığı ve güvenliği yönünden teftiş yapmaya yetkili Bakanlık iş müfettişlerince yapılmaktadır.

Bu kapsamda iş yerlerinde ilk kez yapılan Teftişler sonucunda iş yerinde tespit edilen mevzuata aykırılıklar düzenlenen bir tutanakta açıkça maddeler halinde belirtilmekte, işveren/yetkili vekiline-temsilcisine imza karşılığında tebliğ edilmektedir.

İşverenlere, belirlenen eksiklik ve mevzuata aykırılıkları giderebilmesi için yeterli/ belirli bir süre verilmekte, verilen süre sonunda iş yerinde tekrar yapılan teftişte ilk tespit edilen hususların giderilememesi halinde İDARİ PARA CEZASI uygulanmaktadır.

Uygulanacak İdari para cezaları hatırı sayılır bir meblağda olup her yıl ilan edilen yeniden düzenleme oranında artırılarak uygulanmaktadır. İş yerindeki çalışan sayısı ve işyerinin tehlike sınıfına göre, 2025 yılında uygulanacak idari para cezaları ciddi maddi külfet oluşturacak rakamlara ulaşmış bulunmaktadır.

Ayrıca yapılacak teftiş esnasında, işyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar, işyerinin bir bölümünde veya tamamında iş durdurulmaktadır.

İşin durdurulması durumunda o işyerinde veya işyerini durdurulan bölümün de tüm çalışanların ücretlerinin, herhangi bir eksiltme yapılmaksızın işverence  aynen ödenmeye devam edilmesi zorunluluğu da kanunun 24. maddesinde açıkça belirtilmiştir.  

İşverenlerin, bu idari yaptırımlara maruz kalmamaları için, iş yerinde yapılan ilk teftiş sonucunda tespit edilen mevzuata aykırılıkları verilen süre içerisinde mutlaka yerine getirmeleri eksiklikleri gidermeleri gerekmektedir. Aksi halde yüksek miktarlarda İdari Para Cezası yaptırımı ile karşı karşıya kalacakları açıktır.

Oysa ki, Devlete ödenecek bu para cezasının çok daha az miktarları ile iş yerindeki mevzuata aykırılıkların giderilebileceği ve yapılan yatırımın işyerinde daha sağlıklı ve güvenli üretim yapmak için kullanılmış olacağı, bu sayede de çalışanların daha sağlıklı ve güvenli ortamlarda üretim yapmalarının sağlanacağı, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının sıfıra yaklaştırılacağı unutulmamalıdır.

İş yerlerinde gerekli yasal şartların sağlanamaması sonucunda çalışanlarımız iş kazası geçirmekte veya meslek hastalığına tutulmakta, işyerinde başta yangın ve basınç patlamaları vb. olmak üzere ciddi güvenlik problemleri ortaya çıkmaktadır.

Yine iş güvenliği tedbirlerinin alınmaması ve/veya tespit edilen eksikliklerin giderilmemesi sonucu kaçınılmaz olan iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucunda çalışanlarımız malul kalmakta, sağlıklarını veya hayatlarını kaybetmekte, işverenlerimiz ise iş kazaları sonucunda hukuk ve ceza davaları ile karşı karşıya kalarak maddi ve manevi kayıplar yaşamaktadırlar.

Olası bir iş kazası sonucunda öncelikle CEZA Hukuku yönünden Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma başlatılmakta, taksirle yaralama veya ölüme neden olmak suçu işlendiği içinde işveren veya vekilleri aleyhine ceza davaları açılarak  HAPİS veya  ADLİ PARA CEZASI  İLE CEZALANDIRILMAKTADIR. İşveren-vekili/yöneticilerin hapis yatma tehlikesi ile karşılaşması sonucunda   işyerinin yönetilememesi nedeni ile hem müşteri kaybı hem de ekonomik sorunlarla karşılaşılmaktadır. Ayrıca sık sık iş kazası yaşanan iş yerlerinin sorumluluk sigortası yapacak sigorta şirketi bulunması sorun haline gelecek olup sigorta primleri de oldukça yükselecektir.

Ceza yargılaması ile birlikte de bu defa kazalı işçi veya ailesi tarafından MADDİ ve MANEVİ tazminat davaları açılmakta, bu davalarda da %100 e yakın bir oranda işveren veya vekilleri, işyerinde alınan tedbirler oranında kusurlu bulunarak yüklü miktarda maddi-manevi tazminat ödemeye mahkum edilmektedir. Burada unutulmaması gereken husus, iş yerinde yasal şartlar ne oranda karşılanmış ise o oranda kusur oranı düşeceğinden ödenecek maddi-manevi tazminat azalacaktır.

Son olarak SGK Başkanlığı tarafından da iş kazası sonrası soruşturma ve müfettiş incelemesi sonucu düzenlenen rapor doğrultusunda idari para cezaları ve yaptırımlar uygulanmaktadır.

Ayrıca iş kazası sonucu malul kalan ve/veya hayatını kaybeden işçiler için; çalışan veya bakmakla yükümlü olduğu ailesine bağlanan geçici ve/veya sürekli iş göremezlik ödeneği ile yapılan toplu ödemeler için; SGK tarafından işveren ve vekilleri aleyhine açılan RÜCUEN TAZMİNAT (Alacak) davasında, işveren ve caza davasında cezalandırılmasına karar verilen işveren vekilleri kusurları oranında yüklü ödemeler yapmak zorunda kalmaktadırlar

Dolayısıyla işverenlerce mevzuata uygun olarak  iş  kazası olmadan önce alınan her iş sağlığı ve güvenliği önlemi ve denetimler sonucu tespit edilen eksikliklerin giderilmesi, işçilerin bu konuda layıkı ile eğitilmesi, bilinçlendirilmesi  hem iş kazalarının  azalmasını, minimum  düzeye inmesini  veya vahim iş kazalarının tamamen önlenmesini  sağlamakta, hem de önlemi almak için yapılan maddi harcamaların kat kat fazlası  tazminat ödemeleri ile karşılaşılarak işyerlerinin ekonomik mahvının önlenmesine yardımcı olmaktadır

Bunların yanı sıra iş kazaları ve meslek hastalıkları konusunda uluslararası kötü intibaımız ve sabıkalı ülke imajının silinmesine katkı yapılmış olacaktır.

Unutulmamalıdır ki; iş yerlerinde KEŞKE demeden önce alınacak her iş sağlığı ve güvenliği önlemi, manevi ve maddi açılardan telafisi mümkün olmayan kayıpların ortadan kaldırılmasını sağlamış olacaktır.

ZİRA, ÖNLEMEK, ÖDEMEKTEN DAHA UCUZ VE İNSANCILDIR…!

2025 yılına ait İSG idari para ceza tutarlarına ulaşmak için tıklayınız                                                                                                               

Fazıl ÖLMEZ

Makine Mühendisi

E. İş Başmüfettişi

A sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

Kötü Makaleyi Değerlendirin: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Çok İyi
		Yazdır