2019-11-13

AHİLİK SANDIĞI UYGULAMASI 2020/OCAK AYINDA BAŞLIYOR! BAĞKUR’LULARI NELER BEKLİYOR?

---

Hizmet akdine istinaden çalıştırılan sigortalılara ilişkin İşsizlik Sigortası uygulamasının bir benzeri, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunun Ek 6. Maddesine ilave edilen “Esnaf Ahilik Sandığı” adı altında Bağkur’lu vatandaşlara da getirilmiştir.

Düzenlemenin yürürlük tarihi ilk defa 1/1/2018 olarak belirlenmiş, ancak 7061 sayılı Bazı Vergi Kanunları ile Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanununun 122. maddesi ile yapılan değişiklik sonrasında yürürlük tarihi 1/1/2020 tarihine ertelenmiştir.

Bu yazımızda, ilk ödemesine 2020/Ocak ayı tahakkuklarından itibaren başlanacak olan Esnaf Ahilik Sandığı uygulamasına kimlerin tabi olduğu, ne kadar prim ödeneceği, hangi durumlarda ne kadar süreyle İşkur’dan ödenek alınabileceği, ödeneğin hangi durumlarda kesileceği gibi hususlar paylaşılacaktır.

Uygulama kapsamına kimler giriyor?

Esnaf Ahilik Sandığı uygulaması kapsamına;

-İsteğe bağlı sigortalılar,

-6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanuna tabi jokey ve antrenörler,

-Köy ve mahalle muhtarları,

-Tarımsal faaliyette bulunanlar

hariç  5510/4-b kapsamında hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar girmektedir.

Kapsama giren vatandaşlar uygulamaya ne zaman dahil edilecekler?

Uygulama kapsamına giren vatandaşlardan halen faaliyette bulunanlar 2020/Ocak ayından itibaren, faaliyetine 2020/Ocak ayından sonra başlayanlar ise faaliyetlerine başladıkları tarihten itibaren kapsama dahil edilecekleridir.

Ayrıca kapsama giren sigortalılar yönünden uygulama zorunlu olup, isteğe bağlı olarak uygulamaya katılım yapılmaması gibi bir durum söz konusu değildir.

Uygulama kapsamında ne kadar prim ödenecek?

Kapsama giren sigortalılar, beyan ettikleri prime esas kazancın % 2 si oranında (beyanda bulunmamışlar ise aylık asgari ücretin %2 si oranında) Esnaf Ahilik Sandığı primi ödeyeceklerdir. Ancak sigortalının beyan ettiği kazanç miktarı aylık asgari ücretin iki katından fazla ise Esnaf Ahilik Sandığı primi asgari ücretin iki katı üzerinden tahakkuk ettirilecektir.

Bu durumda 2020/Ocak ayı itibariyle prime esas kazancı 3.000 TL olan bir esnaf vatandaş adına,

3.000 X 34,5 /100 = 1.035 TL SGK primi,

3.000 X 2 / 100 = 60,00 TL Esnaf Ahilik Sandığı primi olmak üzere toplam 1.095 TL prim tahakkuk ettirilecektir. Bu vatandaşın primlerini düzenli olarak ödemesi nedeniyle beş puanlık prim indiriminden yararlandığı düşünüldüğünde ödeyeceği prim miktarı;

3.000 X 5 / 100 = 150,00 TL

1.095 - 150 = 945 TL olacaktır.

Bu vatandaşın beyan ettiği aylık prim esas kazancın 10.000 TL olduğu düşünüldüğünde ise 2020 yılı için belirlenecek olan asgari ücret dikkate alınarak Ahilik Sandığı prim miktarı asgari ücretin iki katının % 2’ si kadar olacaktır.

Diğer taraftan, kapsama giren sigortalılar tarafından yapılacak % 2 oranındaki ödemeye ilave olarak % 1 oranında da Devlet tarafından Devlet payı katkısı yapılacaktır.

Kapsama giren sigortalıların herhangi bir nedenle sigortalılıklarının sona ermesi halinde kendilerine prim iadesi yapılmayacaktır.

Esnaf Ahilik Sandığı Ödeneğinden kimler, nasıl yararlanacak?

Esnaf Ahilik Sandığı kapsamına giren sigortalılardan;

1-İflas istemiyle mahkemeye başvurmuş olanlar

2- İşyerini kapatmak suretiyle sigortalılığı sona erenler,

“Esnaf Ahilik Sandığı Ödeneğinden” yararlanabileceklerdir.

Esnaf Ahilik Sandığı Ödeneğinden yararlanılabilmesi için bu vatandaşların ayrıca;

1- Sigortalılıklarının sona erdiği tarihi izleyen günden itibaren otuz gün içinde İşkur’a doğrudan veya elektronik ortamda başvurarak yeni bir iş almaya hazır olduklarını kaydettirmeleri,

2-Sigortalılığının sona ermesinden önceki son 120 gün sürekli çalışmış olmaları ve son üç yıl içinde en az 600 gün faaliyetini sürdürüp Esnaf Ahilik Sandığı Primi ödemiş olmaları gerekiyor.

Esnaf Ahilik Sandığı Ödeneğinden ne kadar süreyle yararlanılacak?

Esnaf Ahilik Sandığı Ödeneğinden, sigortalılığın sona ermesinden önceki son 120 gün sürekli çalışmış olanlardan, son üç yıl içinde;

a) 600 gün faaliyetini sürdüren ve Esnaf Ahilik Sandığı primi ödemiş olanlara 180 gün,

b) 900 gün faaliyetini sürdüren ve Esnaf Ahilik Sandığı primi ödemiş olanlara 240 gün,

c) 1080 gün faaliyetini sürdüren ve Esnaf Ahilik Sandığı primi ödemiş olanlara 300 gün,

süre ile Esnaf Ahilik Sandığı ödeneği verilir.

Esnaf Ahilik Sandığı ödeneği başvuruları izleyen ayın sonuna kadar sonuçlandırılır. Esnaf Ahilik Sandığı ödeneği, her ayın beşinde aylık olarak sigortalının kendisine ödenir.

Buna göre ilk defa 2020/Ocak ayından itibaren Esnaf Ahilik Sandığı prim ödemesinde bulunmaya başlayan bir vatandaşın 600 gün (20 ay) süreyle Ahilik Sandığı Prim ödemesinde bulunduğu düşünüldüğünde, 20 aylık sürenin sonu olan 2021/Ağustos ayından sonra ticari faaliyetine de son vermesi halinde Esnaf Ahilik Sandığı Ödeneğine hak kazanabilecektir.

 Mücbir sebepler dışında başvuruda gecikilmesi halinde, gecikilen süre Esnaf Ahilik Sandığı ödeneği almaya hak kazanılan toplam süreden düşülecektir.

Esnaf Ahilik Sandığı prim borcu olanlar ödenekten yararlanabilirler mi?

Esnaf Ahilik Sandığı ödeneği almaya hak kazanabilmek için Esnaf Ahilik Sandığı primlerinin ödemiş olması esas olmakla birlikte, bu hususla ilgili yasada bazı kolaylıklar sağlanmıştır.

4447/Ek-6. madde 13. fıkraya göre maddede sayılan diğer şartları sağlayan vatandaşlar;

-Sigortalılığının sona ermesinden önceki en fazla 90 günlük süreye ilişkin Esnaf Ahilik Sandığı prim borçlarının alacakları ödenekten tahsil edilmesi kaydıyla,

-90 günden fazla Esnaf Ahilik Sandığı prim borcu olanlar ise bu borçlarını 6183/48. maddeye göre tecil ve taksitlendirmiş veya ilgili diğer kanunlar uyarınca prim borçları yeniden yapılandırılmış olmaları halinde, tecil ve taksitlendirmeleri veya yapılandırmaları bozulmadığı sürece,

Esnaf Ahilik Sandığı ödeneğinden faydalanabileceklerdir.

Ödenek hangi hallerde kesilecek?

4447/Ek-6. madde 14. fıkrada, 4447/52 nci madde hükümlerinin, Esnaf Ahilik Sandığı sigortası ve sigortalıları bakımından da kıyasen uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

52. madde hükümlerine göre, Esnaf Ahilik Sandığı ödeneği almakta iken;

a) Kurumca teklif edilen mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanı sınırları içinde bir işi haklı bir nedene dayanmaksızın reddeden,

b)Ödenek aldığı sürede gelir getirici bir işte çalıştığı veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı aldığı tespit edilen,

c) Kurum tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine karşın devam etmeyen,

d) Haklı bir nedene dayanmaksızın Kurum tarafından yapılan çağrıları zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen süre içinde vermeyen,

vatandaşların ödenekleri kesilecektir.

Ne var ki, 52/a bendine göre ödenek kesilme nedenlerinden biri olan son çalıştıkları işin ücretine yakın bir ücretin haklı bir nedene dayanmaksızın reddedilmesi koşulunda, bu vatandaşların ücretinin nasıl belirleneceği konusunun İşkur tarafından açıklığa kavuşturulması beklenmektedir.

İşyerlerini usul ve fürularına devreden vatandaşlar Esnaf Ahilik Sandığı primlerini ödemiş olsalar bile ödenek alamayacaklar

4447/Ek-6. madde 14. fıkrada, Esnaf Ahilik Sandığı kapsamına giren sigortalılardan hileli iflas eden veya işyerini usul ve füruuna ya da muvazaalı olarak üçüncü şahıslara devredenlere yapılan ödemeler ile sigortalının kusurundan kaynaklandığı belirlenen fazla ödemelerin yasal faizi ile geri alınacağına hükmedilmiştir.

Maddenin lafzından, iflasın hileli, üçüncü şahıslara yapılan devrin ise muvazaalı olduğunun tespiti halinde ödeneklerin geri alınacağı, usul ve fürularına devri halinde ise hileli veya muvazaalı olup olmadığına bakılmaksızın geri alınacağı anlaşılmaktadır.

4721 sayılı Türk Medeni Kanununda “usul” “üst soy” olarak,” füru” ise “alt soy” olarak ifade edilmektedir.

4721 sayılı Kanun;

- Kan Hısımlığı başlıklı 17. maddesinde “Kan hısımlığının derecesi, hısımları birbirine bağlayan doğum sayısıyla belli olur. Biri diğerinden gelen kişiler arasında üstsoy-altsoy hısımlığı; biri diğerinden gelmeyip de, ortak bir kökten gelen kişiler arasında yansoy hısımlığı vardır.”

-Kayın hısımlığı başlıklı 18. maddesinde ise “Eşlerden biri ile diğer eşin kan hısımları, aynı tür ve dereceden kayın hısımları olur. Kayın hısımlığı, kendisini meydana getiren evliliğin sona ermesiyle ortadan kalkmaz.”

Hükümleri yer almaktadır.

Bu nedenle, işyerini kendi ana veya babasına, büyükanne büyükbabasına ya da çocuklarına yahut torunlarına devreden kişiler Esnaf Ahilik Sandığı ödemelerinden yararlanamayacaklar, yararlanmışlar ise yasal faiziyle birlikte geri ödemek durumunda kalacaklardır. Diğer taraftan 4447/Ek 6.madde 14. fıkrada usul ve füruuna devredenlerle ilgili hükümlerde kan veya kayın hısımlığı gibi bir ayrıma gidilmemiştir; bu nedenle işyerini eşinin üst soylarına devreden kişilerle ilgili durumun İşkur tarafından açıklığa kavuşturulması beklenmektedir.

Türk Medeni Kanunu’na göre kişinin eşiyle arasında hısımlık bağı bulunmadığından, Ek-6. Maddede işyerinin eşe devredilmesi halinde Esnaf Ahilik Sandığı ödemelerinin geri alınacağına hükmedilmediğinden işyerini eşine devreden vatandaşların Esnaf Ahilik Sandığı ödemelerinden maddede aranılan diğer şartları sağlamaları halinde yararlanabilecekleri düşünülmektedir.

Yine işyerini, gerek kişinin kendi, gerekse eşinin amca, dayı, hala, teyze ile bunların alt ve üst soylarına devreden kişilerin (bu hısımlığın Medeni Kanunda yansoy hısımlığı içerisinde yer alması nedeniyle) Esnaf Ahilik Sandığı ödemelerinden yararlanabilecekleri değerlendirilmektedir.