2018-01-26

DOĞUM, ÖLÜM, EVLENME YARDIMLARIDA GELİR VERGİSİ VE SGK KESİNTİSİ UYGULAMASI

---

4-1/(a) bendi kapsamındaki (SSK) sigortalıların prime esas kazançları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun prime esas kazançlar başlıklı 80. maddesinde belirtilmiştir.

Bu maddeye göre,

a. Prime esas kazançların hesabında;

1. Hak edilen ücretlerin,
2. Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların,
3. İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin,

brüt toplamı esas alınır.

5510 sayılı Kanun 80. Maddesi 1. Fıkrası “b” bendine göre, “b. Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.”

Ayrıca “c” bendinde de “(b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınmaz.” Hükmü bulunmaktadır.

Söz konusu yasal düzenlemeden hareketle,

80. madde b bendinde sayılan ödemeler prime esas kazanca dahil edilmeyecektir. Diğer bir ifade ile çalışanlara evlenme, doğum, ölüm hallerinde yapılan yardımlar miktarı ne olursa olsun prime esas kazancın hesabında dikkate alınmayacaktır.

Sigortalının evlenmesi halinde verilen evlenme yardımı, çocuğunun olması halinde verilen doğum yardımı, annesi babası, eşi, çocuğunun ölümü halinde verilen ölüm yardımı prime tabi tutulmayacaktır.

Söz konusu doğum, ölüm, evlenme yardımlarının altın olarak yapılması halinde, bordroya doğum, ölüm, evlenme yardımı olarak tutarının girilmesi, prime tabi olmayan kazanç olarak tanımlanması, bordro programının buna göre düzenlenmesi uygun olacaktır.

Ancak doğum, ölüm, evlenme yardımı dışında, işverenin çalışanlara sosyal amaçlı olarak bayram, yılbaşı, 25 inci, 30 uncu veya 50 inci hizmet yılı gibi nedenlerle verilen altınların bedellerinin sigorta primine esas kazanç olarak kabul edilerek, sigorta primine tabi tutulması gerekmektedir. SGK 2016/12 sayılı genelgesinde, sosyal amaçlı olarak bayram, yılbaşı, 25 inci, 30 uncu veya 50 inci hizmet yılı gibi nedenlerle verilen altınların bedellerinin sigorta primine esas kazanç olarak kabul edilerek sigorta primine tabi tutulması gerektiği belirtilmiştir.

Yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere , çalışana verilen altın yardımının hangi amaçla yapıldığı önemlidir. Doğum, ölüm, evlenme halinde yapılan yardım prime tabi tutulmayacak; bunlar dışında başka bir nedenle altın verilmesi halinde, prime esas kazanca dahil edilecektir.

EVLENME VE DOĞUM ÖLÜM YARDIMLARINDA VERGİ İSTİSNASI

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 25/1 inci maddesinde, "Ölüm, sakatlık, hastalık ve işsizlik sebepleriyle verilen tazminat ve yapılan yardımlar;" ın gelir vergisinden müstesna olduğu belirtilmiştir.

Bu hükme göre, hizmet erbabına; ana, baba, eş veya çocuğunun ölümü nedeniyle verilen tazminat ve yapılan yardımların gelir vergisinden müstesna tutulması gerekmektedir.

Aynı Kanunun 25 inci maddesinin 5 numaralı bendinde ise; "Evlenme ve doğum münasebetiyle hizmet erbabına yapılan yardımlar (Bu istisna hizmet erbabının iki aylığına veya buna tekabül eden gündeliklerinin tutarına kadar olan yardım kısmına uygulanır.)" gelir vergisinden istisna edileceği hükme bağlanmıştır.

Hizmet erbabına yapılacak evlenme yardımı ödemelerinin Gelir Vergisi Kanununun 25 inci maddesinde belirtilen kısmının(iki aylığına tekabil eden kısmının) gelir vergisinden istisna edilmesi, aşan kısmın ise vergiye tabi tutulması gerekmektedir.

Uygulamada bu yardım, sadece personelin resmi olarak evlenmesi halinde yapılabilmektedir.

Av.Esma GÜLBENK