2017-12-11

SOSYAL SİGORTA İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİNDE YAPILAN ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER!

---

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde bazı değişiklikler yapılmış olup, bu değişiklikler 5.12.2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış bulunmaktadır. Yapılan düzenlemelerin özellikle işverenlerimizi ilgilendiren hususlarına aşağıda yer verilmiştir 

 1 – Yönetmeliğin 5 inci maddesine eklenen fıkrayla;

SGK’ nın merkezi bilgisayar sisteminde bir arıza olmamasına rağmen, işverenin işyeri dosyasının veya sigortalının ikametgahının bulunduğu bölge, il, ilçe veya mahalde;

a) internet servis sağlayıcılarında meydana gelen arızalar,

b) Elektrik ve iletişim alt yapısında meydana gelen arızalar,

c) Yangın, yıldırım, infilak,  su baskını, fırtına, yer kayması, deprem ve benzeri olaylar sonucu meydana gelen ve işlem yapmayı engelleyici durumlar,

nedeniyle Kuruma verilmesi gereken işe giriş, işten ayrılış bildirgeleri, aylık prim ve hizmet belgesi vb belgeler ile prim ödemelerinin veya Kuruma yapılması gereken başvuruların yapılamaması halinde, bu durumların Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünce tespit edilmesi ve bu tespitin Kurum Başkanlık Makamınca uygun görülmesi halinde, bu yükümlülükler, sorunların ortadan kalktığı tarihi takip eden beşinci iş gününün sonuna kadar yerine getirilirse Kanunda öngörülen sürede yerine getirilmiş sayılacağı öngörülmektedir.

(Bu konu, daha önce sadece Kurum bilgisayar sisteminde arıza meydana gelmesi halini kapsıyorken, bu düzenlemeyle, işverenlerin bölgesinde yukarıda belirtilen engelleyici durumların olması halinde de yükümlülüklerin yerine getirilmesi için ek süre tanınmaktadır)

2 – Yönetmeliğin çeşitli maddelerinde bahsi geçen “Güvenlik Korucuları” 5510 sayılı Kanunun ek 15 inci maddesi kapsamında sigortalı olup, bunların, Köylerde korucu olarak çalışanlar olması nedeniyle özel sektörce istihdam edilen 5188 sayılı Yasa kapsamındaki güvenlik personelini kapsamamaktadır.

3- Bilindiği gibi,

ü  3308 sayılı Kanun kapsamına giren çıraklar ve işletmelerde mesleki eğitim gören

öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası,

ü  Mesleki ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören

öğrenciler, yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler, kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevli bursiyerler ile Üniversitelerde kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, asgari ücretten fazla olmayanlar hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası,

          Hükümleri uygulanmaktadır.

          Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin üçüncü fıkrasına eklenen hüküm uyarınca, yukarıda belirtilenlerden bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri, bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında oldukları halde çeşitli nedenlerle provizyon verilemeyen öğrenciler hakkında da ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacaktır.

  4 – Yönetmeliğin 14 üncü maddesinde yapılan düzenleme gereğince, bundan böyle,

Kanunun 4 (a) maddesi kapsamındaki sigortalılar için aylık prim ve hizmet belgesi verilmemesi veya tutukluluk ve gözaltı hali, yol izni ve diğer ücretsiz izinler, devamsızlık, puantaj, kısmi istihdam, yarım çalışma, fesih ve diğer nedenlerle aylık prim ve hizmet belgesinde gün ve kazanç bildiriminde bulunulmaması (sıfır gün, sıfır kazanç bildirilmesi) halinde en son primin ilişkin olduğu tarih itibarıyla sigortalılık durdurulacaktır. İlgili kanunda belirtilen ücretsiz izin halinde ise iznin sona erdiği tarih itibarıyla sigortalılığın durdurulacağı öngörülmüştür.

5 – 18 inci maddeye eklenen fıkra ile, gerektiğinde aylık prim ve hizmet belgesinde en son bildirilen tarih esas alınarak sigortalılar için düzenlenmesi gereken işten ayrılış bildirgesi Kurumca re’sen düzenlenebilecektir. Yine, sigortalının çalışmakta olduğu işyerinin kapanması, işverenine ulaşılamaması, çalışmadığına dair ihbar veya bildirimde bulunulması ve benzeri sebeplerin varlığı halinde, Kurumca sigortalının işten ayrıldığına kanaat getirilirse, aylık prim ve hizmet belgesinde en son bildirilen tarih esas alınarak işten ayrılış bildirgesi Kuruca re’sen düzenlenebilecektir.

6- Yönetmeliğin 27 nci maddesinde yapılan düzenlemeyle;

          a) İşverenin talebi üzerine aynı işverene, aynı iş kolunda olmak üzere işin bitiminden itibaren bir ay içerisinde tekraren verilen veya ihale edilen güvenlik, temizlik, taşıma ve benzeri nitelikteki hizmet alımı işlerinde yeni bir işyeri bildirgesi verilmeksizin söz konusu işlerle ilgili işlemler daha önce açılmış olan işyeri dosyası üzerinden yürütülebilecektir. Yani işyeri bildirgesi verilerek ikinci bir dosya açtırılmayabilecektir.

Düzenlemede, konuya ilişkin usul ve esasların daha sonra Kurumca belirleneceği belirtilmekle birlikte, getirilen hüküm çok açık ve yoruma muhtaç olmadığından, bu hususta beklenilmesi gereken bir husus bulunmamaktadır. (Burada sadece bir önceki ihale dolayısıyla alınmış olan teminatın iadesi hakkında yapılacak işleme değinilmemiştir)

             b) Özel sektör işverenleri tarafından yazılı olarak talep edilmek kaydıyla, aynı ilde olan devamlı mahiyetteki aynı işverene ait iş kolu kodu aynı olan tüm işyerlerinin tek dosyada işlem görmesine Kurumca izin verilebilecektir.

Düzenleme açık olmamakla birlikte, bir işverenin birden fazla işyeri olması halinde, personel için girdi-çıktı yapmak suretiyle prim teşviklerinden yararlanılmasının engellenmesinin amaçlandığı düşünülmektedir. (Yani gerçekte ilave istihdam sağlanmadığı halde, bu durum Kurumca yeterince takip edilemediğinden, bu şekilde bir düzenleme yapılarak suiistimallerin önlenmesi hedeflenmektedir) Zaten maddede, İstihdam teşvik ve desteklerinden yersiz yararlanmaya mahal verilmemesinden söz edilmektedir.

            c) Aynı işverenin birden fazla Kurum Şubesi bulunan bölgede işyeri bulunması halinde tek dosyanın işlem göreceği ünite Kurumca belirleneceğinden, bunun için işverenin yazılı talebinin bulunması gerekmektedir. Yazılı talepte bulunmayan işverenler içinse mevcut uygulamanın devam edeceği tabiidir.

Diğer taraftan, özel sektör işverenlerinin yine özel sektör işverenlerine ihale veya benzer biçimde verilen güvenlik, yemek, temizlik gibi yardımcı işler dolayısıyla alt işveren durumunda bulunan firmalar hakkında nasıl bir işlem yapılması gerektiği henüz açıklığa kavuşmamıştır. (Bu bakımdan bu hususta Kurumca yapılması gereken açıklamanın beklenilmesinde yarar görülmektedir.

7- Yönetmeliğin 29 uncu maddesinde İşverenin, işyeri bildirgesi ile birlikte,

a) Daimi mahiyetteki işyerlerinde, işyerinin adresini gösterir yerleşim belgesini,

b) Gerçek kişi işverenler yönünden kendilerinin, tüzel kişi işverenler yönünden ise tüzel kişiliği temsile yetkili kişilerin imza sirkülerini,

Bir ay içinde Kuruma vermek zorunda olduğu öngörülmüş iken, maddede yapılan değişiklikle söz konusu belgelerin bir ay değil, 7 gün içinde Kuruma verilmesi gerekecektir.

8- Uygulamada, raporlu personelin bazen sigortalılık halinin işverence sona erdirildiğine rastlandığı bilinmektedir. Yönetmeliğin 40 ıncı maddesinin onuncu fıkrası uyarınca, bu gibi durumlarda, sigortalıya, geçici iş göremezlik ödeneği raporun bittiği tarihe kadar ödenmekte idi.

Yapılan değişiklikle, bundan böyle, sigortalıya, istirahat raporu süresinin bittiği tarihe kadar değil, sigortalılığın sona erdiği tarihten sonra en fazla onuncu güne kadar geçici iş göremezlik ödeneği ödenecektir.

9– Aynı Yönetmeliğin 76 ncı maddesine eklenen fıkra uyarınca, kamu kurum ve kuruluşları ile bankaların yanı sıra, tüzel kişiliğe sahip ticari şirketlere de, SGK tarafından yazıyla istenilecek bilgi ve belgelerin bir ay içinde gönderilmemesi durumunda idari para cezası uygulanacaktır.

10 – Bilindiği gibi, sigortalıların ay içinde 30 günden az çalışmaları veya kendilerine eksik ücret ödenmesi durumunda, bu durumları kanıtlayan belgeleri 10’ dan az sigortalı çalıştıran işverenlerce Kuruma EK:10 bilgi formu ekinde gönderilmesi gerekmektedir. Yönetmeliğin 102 nci maddesinde sayılan söz konusu haller yeniden belirlenmiş olup, bunlar sırasıyla;

a) Kurumca elektronik ortamda alınabilenler hariç Kurumca yetkilendirilmiş sağlık hizmeti sunucularından veya işyeri hekimlerinden alınmış istirahatlı olduğunu gösteren rapor,

b) Sigortalı ve işverenin imzasını taşıyan ücretsiz veya aylıksız izinli olduğunu kanıtlayan izin belgesi,

c) Sigortalıya tebliğ edilen disiplin cezası uygulamasına ilişkin belge,

ç) Gözaltına alınma ile tutukluluk haline ilişkin belgeler,

d) Kısmi süreli çalışmalara ait yazılı iş sözleşmesi,

e) Sigortalının imzasını taşıyan puantaj kayıtları,

f) Grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, doğal afetler nedeniyle işyerinde faaliyetin durdurulduğunu veya işe ara verildiğini gösteren ilgili resmî makamlardan alınan yazı örneği,

g) İşe devamsızlığa ilişkin belgeler,

ğ) İş sözleşmesinin fesih edildiği tarihte çalışılmadığına dair belge,

h) Kısa çalışma ödeneği alındığına dair ilgili resmî makamlardan alınan belge,

ı) 5434 sayılı Kanunun ek 76 ve geçici 192 nci maddesine tabi olunduğunu gösterir belge,

i) Yarım çalışma ödeneği alındığına dair ilgili resmî makamlardan alınan belge,

j) İş Sağlığı ve Güvenliği Kayıt, Takip ve İzleme Programı İSG-KATİP üzerinden alınan sözleşmeler,

k) Sonradan düzenlenebilir niteliğinde olmayan benzer nitelikteki belgelerdir.

Eksik çalışmaya ilişkin bu belgelerden,  (a), (c), (ç), (f), (h), (ı), (i), (j) ve (k) bentlerinde sayılan belgelerin Kuruma verilmesi gerekmeyecek, ancak söz konusu belgeler daha sonra Kurumca istenilmesi halinde ibraz edilmek üzere işverenlerce saklanacaktır.

Sigortalıların eksik gün bildirimine ilişkin olarak diğer bentlerde sayılan belgeler bilgi formu (Ek-10) ekinde aylık prim ve hizmet belgesinin verilmesi gereken süre içerisinde Kuruma verilmeye veya taahhütlü, iadeli taahhütlü, acele posta servisi, PTT Alo Post veya PTT Kargo ile gönderilmeye devam edilecektir.  Öte yandan, 10 ve üzerinde sigortalının çalıştırıldığı aylara ilişkin bu fıkrada sayılan belgeler özel sektör işyeri işverenlerince Kurumca istenilmesi halinde ibraz edilmek üzere saklanacaktır.

Eksik gün uygulaması ile ilgili bu düzenleme, Yönetmeliğin yayımlandığı tarihi takip eden ay başından, yani 01.01.2018 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir. 

11 – Yönetmeliğin 103 üncü maddesi uyarınca, hizmetleri Kuruma bildirilmeden çalışan sigortalıların işyerlerinde yapılan denetim sırasında fiilen çalıştıklarının tespiti durumunda, tespit tarihinden geriye doğru bir yıllık süre içinde kalan hizmetleri geçerli sayılmaktadır. Maddede bu kez yapılan düzenlemede,

a) Hizmetin tespiti, çalışandan alınacak ifadeye de dayandırılabilecektir.  Oysa ki, etraftan yapılacak araştırmaya veya bu hususta destekleyici başkaca kanıtlara dayandırılmaksızın sadece ifadeye dayalı hizmet tespiti bazen gerçeği aksettirmeyebileceğinden, bu değişikliğin ileride işverenlerle ihtilafa yol açacağı değerlendirilmektedir.  

b) Maddede yapılan değişiklik uyarınca, diğer Kanunlara göre defter tutmakla yükümlü olmayan işverenler tarafından Kanunun 4 (a) maddesi kapsamında sigortalı sayılanlara ilişkin yasal süresi geçirildikten sonra Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgeleri de,  doğruluğunun fiilen yapılan denetimler, araştırmalar, soruşturmalar ve incelemeler sonucu anlaşılması halinde yine en fazla bir yıllık süreye kadar olmak kaydıyla işleme konulabilecektir.

12 – 107 nci maddeye eklenen fıkra gereğince, bundan böyle, işveren veya işyeri sahibi olmasa bile, Kurum mevzuatı uyarınca yapılacak inceleme nedeniyle gerçek ve tüzel kişilere veya tüzel kişiliği bulunmayan kurum ve kuruluşlara, yapılacak tebligata rağmen kayıt ve belgelerin ibraz edilmemesi halinde Kanunun 102 nci maddesine istinaden idari para cezası uygulanabilecektir.

13- Yapılan düzenleme uyarınca,

a) Bağımsız çalışan serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavirleri, muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin defter kayıtlarına veya bu defter ve kayıtların dayanağını teşkil eden belgelere uygun olmamasından işverenleriyle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmaktadır.

b) Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yukarıda belirtilen meslek mensupları tarafından düzenlenmesi ve verilmesi amacıyla işverenler ve ilgili meslek mensupları arasında yazılı sözleşme düzenlenmesi gerekmektedir. (Sözleşmenin içeriği daha sonra ilgili Bakanlıklarca belirlenecektir)

c)  Meslek mensupları ile işverenler arasında düzenlenen sözleşmenin iptali halinde yeni sözleşme bir aylık süre içerisinde Kuruma bildirilecektir.

d) İlk defa tescil edilecek (dosya açılacak) işyerleri ile daha önce tescil edilen işyerlerine ilişkin olarak işverenler ve meslek mensupları arasında düzenlenen sözleşmenin bir örneği gerekli görülmesi halinde Kurumca istenilebilecektir.

e) Yazılı sözleşme ile yetki verilmiş meslek mensuplarının, düzenledikleri muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde yer alan bilgilerin, defter ve kayıtlara ve bu kayıtların dayanağını teşkil eden belgelere uygun olmamasına kendi kusurlu davranışları ile sebebiyet verdiklerinin, Kurumca veya yetkili adli mercilerce tespit edilmiş olması halinde, meslek mensupları ortaya çıkan prim kaybından, gecikme cezasından, gecikme zammından, idari para cezalarından ve fazla veya yersiz yapılan ödemelerden işverenlerle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulabilecektir.

f) Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin uygunluğuna esas olan defter kayıtları ve belgelerin saklanmasından ve ibrazından işverenler sorumlu bulunmaktadır.

g) Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin defter ve kayıtlara uygun olmamasından meslek mensuplarının sorumlu olabilmesi için, defter, kayıt ve belgelerin imza karşılığı veya yazılı tutanak yoluyla; bilgilerin ise mail, kısa mesaj veya yazılı tutanak gibi yollarla meslek mensuplarına intikali gerekmektedir.

h)  İşverenin imzası olmayan veya işveren tarafından intikal ettirilmeyen bilgi ve belgelere istinaden meslek mensupları tarafından düzenlenen defter, belge ve bilgiler için ilgili meslek mensupları sorumlu sayılacaktır.

14- Muhtasar ve prim hizmet beyannamesi uygulamasına gelince;

a) Kanunun 4 (a) maddesi kapsamında sigortalı sayılanlar için aylık prim ve hizmet belgesinin düzenlenmesi ve verilmesine ilişkin Yönetmeliğin ekinde yer alan EK-9 Aylık Prim ve Hizmet Belgesi, Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Genel Tebliğinin yürürlüğe girdiği beyanname döneminden itibaren kullanılmayacak, söz konusu belge,  Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Genel Tebliğinin yürürlüğe girdiği beyanname döneminden önceki aylar için kullanılacaktır.

b) Aylık prim ve hizmet belgesinin e-sigorta kanalıyla gönderilmesine ilişkin hüküm, Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Genel Tebliğinin yürürlüğe girdiği beyanname döneminden itibaren muhtasar ve prim hizmet beyannamesi için geçerli olmayacaktır.

15- Belge, bildirge ve beyannamelerin kasten gerçeğe aykırı düzenlenmesi;

Yönetmeliğe eklenen 7 nci maddeye istinaden, Kuruma verilmesi gereken belge, bildirge ve beyannamelerin, daha az prim ödemek, haksız sigorta primi teşvik, destek veya indirimlerinden yararlanmak, özel nitelikteki inşaat işleri ve ihale konusu işlerde asgari işçilik tutarını tamamlamak, iş kazası ve meslek hastalığı, hastalık, analık, genel sağlık, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından  haksız menfaat sağlamak gibi amaçlarla kasten gerçeğe aykırı olarak düzenlendiğinin tespit edilmesi halinde TCK’nun ilgili maddeleri kapsamında Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunulacağından, belgelerin gerçeği aksettirmesi açısından gereken azami özenin gösterilmesi gerekmektedir.

Ayrıca, bu bildirimler sonucunda varsa ödenmiş primler Kuruma irat kaydedilecektir.  (Primlerin ödenmemiş olması halinde ise tahsili yoluna gidilmeyecektir)

16)  2017 YILI KASIM AYINA İLİŞKİN BAZI PRİMLERİN ÖDENME SÜRESİ

Yönetmeliğe eklenen GEÇİCİ MADDE 34 ile, Kanunun 4 (a) maddesi kapsamındaki sigortalıların, 2017 yılı Kasım ayına ilişkin sigorta primleri ile Kanunun geçici 72 nci maddesi uyarınca ertelenen 2017 yılı Şubat ayına ilişkin sigorta primlerinin en geç 26/12/2017 tarihinde Kuruma ödenmesi gerekmektedir.

Hadi EYCE

SGK Uzmanı