2015-06-22

Arızi Serbest Meslek Kazanç

---

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İZMİR VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI Mükelef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü

 

	TARİH	:	22.06.2015
	SAYI	:	84098128-120.07[82-2013/3]-297
	KONU	:	Arızi Serbest Meslek Kazanç

 

…

İLGİ: …

İlgide kayıtlı özelge talep formunda; Okulunuzda yürütülmekte olan AB projesi kapsamında işaret dili kursu veren öğretmen ….'e 40 saat ders ücreti karşılığı, saati 100.-TL.den toplam 4000.-TL ödeme yapacağınız belirtilerek, adı geçene Müdürlüğünüzce ödenecek olan tutarın vergisinin nasıl ve kim tarafından ödeneceği hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61. maddesinin birinci fıkrasında, "Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez." hükmüne yer verilmiştir.

Aynı Kanunun 65'inci maddesinde,

Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.

Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.

hükmü yer almaktadır.

Yine aynı Kanunun 66'ncı maddesinde ise, serbest meslek faaliyetini mutad meslek halinde ifa edenlerin serbest meslek erbabı olduğu, serbest meslek faaliyetinin yanında meslekten başka bir iş veya görevle devamlı olarak uğraşılmasının bu vasfı değiştirmeyeceği, hükmüne yer verilmiştir.

Serbest meslek faaliyetinde ana unsur, faaliyetin sermayeden ziyade şahsi çalışmaya, bilimsel veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanmasıdır. Bir faaliyetin serbest meslek faaliyeti olabilmesi için geliri doğuran emeğin, ilmi ya da mesleki bilgi veya ihtisasa dayalı olması gerekmektedir.

Anılan Kanunun "Arızi Kazançlar" başlıklı 82'nci maddesinde;

Vergiye tâbi arızi kazançlar şunlardır:

4. Arızî olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla tahsil edilen hâsılat.

Bir takvim yılında (1), (2), (3) ve (4) numaralı bentlerde yazılı olan kazançlar (henüz başlamamış olan ticarî, ziraî veya meslekî bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve ksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar hariç) toplamının 10 milyar liralık (284 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2013 yılı için 21.000 TL.) kısmı gelir vergisinden müstesnadır.

hükmü yer almaktadır.

Buna göre, serbest meslek kazancının arızi sayılması için serbest meslek faaliyetine konu işin devamlılık arz edecek şekilde yapılmaması ve bu işin mutad meslek haline getirilmemesi gerekmektedir.

Öte yandan, aynı Kanunun "Vergi Tevkifatı" başlıklı 94. maddesinde; "Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.

2. Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (Noterlere serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç);

a. 18'inci madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden % 17,

b. Diğerlerinden % 20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hüküm altına alınmış, 96'ncı maddesinde ise, Vergi tevkifatı, ücretler dışında kalan ödemelerde gayrisafi tutarlar üzerinden yapılır. Kesilmesi gereken verginin ödemeyi yapan tarafından üstlenilmesi halinde bu vergi, bilfiil ödenen miktar ile ödemeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı üzerinden hesaplanır." hükmüne yer verilmiştir.

Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalara göre işaret dili kursunun;

 

• Bir işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması halinde bu faaliyetten elde edilen kazancın nevinin "serbest meslek kazancı" olarak, söz konusu faaliyetin devamlılık arz etmeyecek şekilde ve mutad meslek haline getirmeden yapılması durumunda, bu faaliyetten elde edilecek gelirin nevinin "arızi serbest meslek kazancı" olarak değerlendirilmesi,

   

• Serbest meslek kazancının arızi kazanç olarak değerlendirilmesi halinde, vergiden müstesna tutarı aşan kısmı için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi, tevkif edilen gelir vergisinin de sadece beyan edilen kısma isabet eden tutar kadar mahsup edilmesi,

   

• Gelirin serbest meslek kazancı veya arızi serbest meslek kazancı olması durumlarında Müdürlüğünüzce nakden veya hesaben yapılan ödemeler üzerinden; Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi hükmü gereğince gelir vergisi tevkifatı yapılması,

   

• Faaliyetin hizmet sözleşmesine istinaden yapılması halinde elde edilen gelirin nevi "ücret" olarak nitelendirileceğinden, söz konusu ödemeler üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 61, 63, 94, 103 ve 104. maddelerine göre gelir vergisi tevkifatı yapılması,

gerekmektedir.

Öte yandan, yapılan ödemelerin serbest meslek erbabına yapılması halinde ödeme yapılan kişinin 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 236 ncı maddesi uyarınca serbest meslek makbuzu düzenlenmesi gerekmekte olup, ödemenin arızi serbest meslek erbabına yapılması halinde ise 5018 sayılı Kanununun 33. maddesine dayanılarak yayımlanan Merkezî Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliği hükümlerine göre düzenlenecek belge ile tevsik edileceği tabiidir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.