2016-02-15

ÖZEL OKULLAR ÖĞRENCİ KAYIT SÖZLEŞMELERİ DAMGA VERGİSİNE TABİ MİDİR?

---

15.07.2016 tarihinde kabul edilen ve 09.08.2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan, 6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 29. Maddesiile 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’na ekli (2) Sayılı Tabloda değişiklik yapılmıştır.

Yapılan değişiklikle, Damga Vergisinden İstisna Kağıtların yer aldığı (2) Sayılı Tablonun “II- Öğrenciler ve askerlerle ilgili kağıtlar”  başlıklı bölümüne yapılan ilave ile “ okul idareleriyle  öğrenciler veya velileri arasında düzenlenen kağıtlar” a damga vergisi istisnası getirilmiştir.

Bu bağlamda, okul idareleri ile veliler arasında, değişikliğin yürürlüğe girdiği 09.08.2016 tarihinden itibaren düzenlenecek Öğrenci Kayıt Sözleşmeleri damga vergisinden istisna olacaktır.

Söz konusu değişikliğin yürürlüğe girdiği 09.08.2016 tarihinden önce düzenlenen sözleşmeler  ise damga vergisine tabi tutulacak olup 09.08.2016 tarihinden önce düzenlenen sözleşmeler için aşağıdaki açıklamalar geçerlidir.

Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü 2016-2017 eğitim ve öğretim yılından itibaren tüm özel okullarda uygulanmak üzere öğrenci kayıt işlemlerinde kullanılmak üzere bir sözleşme örneği yayınlamıştır. Okul ile öğrenci velisi arasında sözleşme düzenlenmesindeki esas amacın, öğrenciden sonraki eğitim yıllarında tahsil edilecek eğitim ücretine yapılacak maksimum artışı düzenlemek olduğu anlaşılmaktadır.

Düzenlenecek bu sözleşmelerin karşılığında, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununda vergiye tabi kağıtların belirtildiği I sayılı listenin A-1 bölümünde yer alan mukavelenamelere uygulanan binde 9,48 damga vergisi ödenmesi gerekecektir. Başka bir ifade ile öğrenciden alınacak yıllık ücretin yaklaşık yüzde 1’i oranında ek vergi maliyet oluşacaktır. Damga Vergisi kanununun 5.maddesinde bir nüshadan fazla olarak düzenlenen kağıtların her nüshasının ayrı ayrı aynı miktar veya nispette Damga Vergisine tabi tutulacağı belirtilmiştir. MEB’nın yayınladığı örnekte sözleşmenin iki nüsha düzenlendiğinin yazıldığı dikkate alındığında toplam maliyetin yıllık ücretin yaklaşık yüzde 2’si olacağı da görülmektedir.   

Milli Eğitim Bakanı bu yıl özel okullarda okuyan öğrenci sayısını yaklaşık 1.100.000 kişi olarak açıklamıştı. Ortalama bir öğrenciden  12.500.-TL ücret alındığını varsaysak dahi , 2 nüsha düzenlenecek sözleşmeler için her yıl tahakkuk edecek damga vergisinin 130.350.000.-TL olduğu hesaplanmaktadır. Bu tutardaki bir verginin Maliye Bakanlığının dikkatinden kaçmayacağı da herkesçe bilinmelidir.

Yazımızın bundan sonraki kısmında Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğünün özel okulların öğrenci velileri ile düzenleyecekleri sözleşmelerin damga vergisinden muaf olmadığını ifade etmeye çalışacağız.         

Damga Vergisinin mükellefi bu kağıtları imza edenlerdir. Bu sözleşmelerin iki nüsha imzalanması ile ortaya çıkan damga vergisinin binde 9,48’lik maliyeti özel okul diğer binde 9,48’lik kısmı da öğrenci velisi tarafından ödenmelidir. Anonim şirketler veya diğer şirketlerin gerçek kişilerle müştereken düzenleyecekleri kağıtlarda 12 ve 43 seri nolu DV Genel Tebliğinde düzenlenmiştir.

Buna göre, zorunlu veya ihtiyari olarak sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettiren mükellefler ile diğer kişiler arasında düzenlenen ve damga vergisine tabi olan kağıtlara ait verginin tamamı sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettiren mükellefler tarafından Kanunun 22 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirlenen süre içinde beyan edilip ödenecektir. Verginin zamanında beyan edilip ödenmemesi veya eksik ödenmesi durumunda, vergi, ceza ve fer’ileri işleme taraf olan ve damga vergisini sürekli makbuz verilmesi şekliyle ödemek zorunda olan mükelleflerden alınacaktır. Ancak, bu mükelleflerin vergi aslı için karşı tarafa rücu hakkı saklıdır. Örneğin, bir özel okul ile gerçek kişi arasında düzenlenen sözleşmenin damga vergisinin beyan edilip ödenmesinden özel okul sorumludur. Sözkonusu beyan ve ödemenin özel okul tarafından yerine getirilmemesi durumunda, vergi, ceza ve fer’ileri işleme taraf olan ve damga vergisini sürekli makbuz verilmesi şekliyle ödemek zorunda olan özel okuldan aranacaktır. Ancak, özel okul yalnızca vergi aslı için sözleşmenin diğer tarafı olan gerçek kişiye rücu ederek, ödediği damga vergisini yasal yollardan tahsil etme hakkına sahiptir.

Açıklamalardan da anlaşılacağı gibi özel okullar iki nüsha sözleşme için ödenecek damga vergisinin tamamının tahakkukundan ve ödemesinden sorumlu sıfatı ile ödevli olacaktır.

Sözleşmenin tek nüsha düzenlenmesi halinde damga vergisi maliyeti binde 9,48’e çekilebilecektir. Ancak bu durumda sözleşme aslını elinde bulunduran tarafça damga vergisinin ödenmesi gerecektir. Ancak okul ve öğrenci velisi arasında ileride çıkabilecek ihtilaflar dikkate alındığında sözleşme aslının mahkemelerde delil olabilmesi için okulda kalması uygun olacaktır. Sözleşmeye konulacak özel bir hükümle damga vergisinden öğrenci velisinin sorumlu olduğu karalaştırabilir, bu şekilde sözleşme aslı okulda kalıp damga vergisi yükü de öğrenci velisinden talep edilebilir.

Düzenlenecek kağıda sözleşme yerine taahhütname yada benzeri bir ifade koyarak damga vergisi ödemesinden kurtulmak da mümkün değildir. Bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine ve yazının içerdiği manaya bakılır ve buna göre I sayılı  tabloda yer alan orana göre vergisi hesap edilir.

Vergiye tabi kağıtların Damga Vergisinin ödenmemesinden veya noksan ödenmesinden dolayı alınması lazım gelen vergi ve cezadan, mükelleflere rücu hakkı olmak üzere, kağıtları ibraz edenler sorumludur. Birden fazla kişi tarafından imza edilen kağıtlara ait vergi ve cezanın tamamından imza edenler müteselsilen sorumludurlar.

Hangi kağıtların damga vergisinden istisna edildiği Damga Vergisi Kanunu II sayılı tabloda 5 ayrı başlık altında açıklanmıştır. Bahse konu tablonun Öğrenci ve Askerlerle İlgili Kağıtlar başlığında sadece aşağıdaki işlemlerin damga vergisinden istisna edildiği belirtilmiştir.

1-(3482 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle değişen ve 05.11.1988 tarihinde yürürlüğe giren şekli) Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu kapsamındaki çıraklık sözleşmeleri ile öğrenim kredisi ve burs almak, öğrenci yurduna girmek ve öğrenim, staj, ihtisas ve benzeri gayelerle öğrencilerle velileri tarafından okul ve yurt idarelerine veya ilgili kuruluşlara verilen taahhütnameler ve bunlarla ilgili kefaletnameler.

2-Öğrenciler ve velileri tarafından okul idarelerine verilen beyannameler.

3-Resmi ve özel her türlü okullarda öğrenciler tarafından kurulan istihsal ve istihlak kooperatiflerine ait ve damga vergisi bunlar tarafından ödenmesi gereken kağıtlar.

İstisna hükümlerinde öğrenci velileri ile imzalanacak sözleşmelerin damga vergisinden istisna edilebileceğine dair düzenleme olmadığı da açıktır.

Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğünün 22/10/2014 tarih 32501511/410.02/4737589 sayılı yazısında, internet sayfalarında yayınlanan sözleşme örneğinin özel motorlu taşıt sürücüleri kursları ile kursiyerler arasında imzası esnasında  uygulanması gereken damga vergisi konusunda yazılı olarak ilgili İl Milli Eğitim Müdürlüğüne görüş bildirmiş, ve herhangi bir istisna hükmünden bahsetmeden özel motorlu taşıt sürücüleri kursları ile kursiyerlerin damga vergisinden dolayı birlikte sorumlu oldukları açıklanmıştır. Yazının tam metnine aşağıdaki link ile ulaşabilirsiniz.

http://ookgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_10/22023643_201410221428.pdf

Sonuç olarak 2016-2017 eğitim öğretim yılı için kayıtlarının dolayısıyla sözleşmelerin imzalanmaya başlanacağı şu günlerde özel okullar;

1-Sözleşmeleri ıslak imzalı iki nüsha olarak düzenleyip, damga vergisi beyannamesini tahakkuk ettirip (Binde 9,48), bir nüsha sözleşme damga vergisini öğrenci velisinden talep edip diğer sözleşme nüshasının (Binde 9,48) damga vergisi maliyetine de kendisi katlanacaktır. (Sözleşme tutarının 12.500.-TL olduğu örneğinde 1 öğrenci için ödenecek toplam damga vergisi tutarı 237.-TL’nı bulacaktır.)

2-Özel okullar ıslak imzalı tek nüsha sözleşme düzenleyerek damga vergisi maliyetini  yarı yarıya düşürebilir. Sözleşme aslını elinde bulunduran taraf damga vergisini ödemekle yükümlü olur ve diğer tarafa sözleşmenin fotokopisini  üzerine "Aslına uygundur" ya da "Aslı gibidir" şerhi ile onaylayanın imzası veya kaşesini ihtiva etmeden teslim eder.    

3-Uzun vadede ise kesin çözüm için, özel okullar ile öğrenci velileri arasında düzenlenecek sözleşmelerin damga vergisinden muaf tutulmasına yönelik artık alıştığımız torba yasa düzenlemelerin içerisine bir hüküm ekletmeye çabalanmalıdır.

Sözleşmelerin damga vergisinin ödenmesi konusunu aksine bir yasal düzenleme yapılana kadar kesinlikle göz ardı etmemenizi, 5 yıllık zaman aşımı süresi içerisinde yıllık yüzde 16,80 gecikme zammı oranı ile özel okulların önüne ileride ciddi bir yük getirebileceğini belirtmek isteriz.

S.M.M.M. Lütfi GÜLBENK