2016-02-11

6663 SAYILI YENİ TORBA YASA İLE İŞ KANUNUNDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

---

 

29.01.2016 tarihinde TBMM de kabul edilen ve 10.02.2016 tarihli, 29620 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6663 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile İş Kanunu’nun kısmi zamanlı çalışmayı düzenleyen 13. Maddesi ile analık halinde çalışmayı düzenleyen 74. Maddesinde değişiklik yapılmıştır.

Yapılan  düzenlemelerle işçilere yeni bazı haklar getirilmiştir.

1-      ÇOCUĞU OLANLARA VE EVLAT EDİNENLERE KISMİ ZAMANLI ÇALIŞMA HAKKI

6663 sayılı Yasa’nın 21. Maddesi ile İş Kanunu 13. Maddesine yeni  fıkralar eklenmiş ve çocuğu olanlara kısmi zamanlı çalışma hakkı tanınmıştır.

a)Doğum sonrası kısmi zamanlı çalışma, 74. Maddede öngörülen izinlerin bitiminden sonra uygulanacaktır.( analık halinde kullanılan izinler) Maddedeki “ 74. Maddede öngörülen izinler”  ifadesinden hareketle,  doğum sonrası talep edilmesi halinde  kullandırılmak zorunda olan ücretsiz izinlerin de bu kapsama girdiği kabul edilmelidir. Kadın çalışan, 16 veya 18 haftalık analık izninden sonra ayrıca 74.madde uyarınca, doğum sonrası ücretsiz izin kullanırsa, ücretsiz izinden sonra kısmi zamanlı çalışma talep edilebilecektir.

b) Kısmi zamanlı çalışma hakkından, mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar yararlanılabilecektir.

1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu 22. Maddesi’nde “Mecburi ilköğretim çağı 6-13 yaş grubundaki çocukları kapsar. Bu çağ çocuğun 5 yaşını bitirdiği yılın eylül ayı sonunda başlar, 13 yaşını bitirip 14 yaşına girdiği yılın öğretim yılı sonunda biter.”  Hükmü bulunmaktadır. Bu yasal düzenlemeye göre, çocuğun doğduğu aya bakılmaksızın, 5 yaşını bitirdiği yılın eylül ayı sonunda  mecburi ilköğretim çağı başlamaktadır. Buna göre çocuğun 5 yaşını doldurduğu yıl Ekim ayı başında kısmi zamanlı çalışma hakkı sona erecektir.

c) Ebeveynlerden birisi kısmi zamanlı çalışma talebinde bulunabilecektir. Bu düzenleme ile çocuğu olan erkek işçilere de kısmi zamanlı çalışma talep edebilme hakkı tanınmıştır.  Ancak her ikisinin ayrı ayrı bu haktan yararlanması mümkün değildir. Yalnızca ana ya da baba kısmi zamanlı çalışma hakkını kullanabilecektir.

d) Bu kapsamda yapılacak kısmi zamanlı çalışma isteği, işveren tarafından karşılanmak zorundadır; işverenin takdirine bırakılmamıştır.

e) Kısmi zamanlı çalışma talebinde bulunan işçinin bu nedenle işten çıkarılması halinde, bu durum  geçerli fesih nedeni sayılmayacaktır.  30 ve üzerinde işçi çalıştıran işverenler bu gerekçe ile işçi çıkarmaları halinde  işe iade davası ile karşılaşabilecektir.

f) Bu haktan faydalanarak kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, mecburi ilköğretim çağını beklemeden, isterse tam zamanlı çalışmaya dönebilecektir. Ancak bu halde aynı çocuk için tekrar bu haktan yararlanılması mümkün olmayacaktır.

g) Kısmi zamanlı çalışma hakkından faydalanmak isteyen ya da faydalanmaya başladıktan sonra tekrar tam zamanlı çalışmaya dönmek isteyen işçinin en az 1 ay önce yazılı olarak işverene talebini iletmesi gerekmektedir.

h) Kısmi zamanlı çalışan işçi tam zamanlı çalışmaya başladığı zaman, yerine alınan işçinin iş sözleşmesi kendiliğinden sona erecektir. Bu nedenle kısmi zamanlı çalışanın yerine işçi alırken iş sözleşmesinde  bu durumun belirtilmesinde fayda bulunmaktadır.

ı) İşçinin eşi çalışmıyorsa kısmi zamanlı çalışma hakkından yararlanamayacaktır.

j) Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu evlat edinenler de çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten başlayarak kısmi zamanlı çalışma hakkından faydalanabilecektir.

Getirilen bu yeni düzenleme kapsamında hangi sektör veya işlerde kısmi zamanlı çalışma yapılabileceği Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenecektir.

(Konu hakkında ilgili yönetmelik 08.11.2016 tarihinde yayımlanmış olup, ayrıntılara http://www.gulbenkmusavirlik.com/tr_analik-halinde-kismi-sureli-calisma-nasil-uygulanacak-6333.html linkinde bulunan yazımızdan ulaşabilirsiniz.)

2-      ÜCRETSİZ İZİN KULLANMA HAKKI

İş kanunu 74. Maddesinin mevcut düzenlemesine  göre kadın işçiler, doğum öncesi ve sonrası toplam 16 hafta, çoğul gebelikte ise toplam 18 hafta doğum izni kullanmaktadır. Bunlara ilaveten kadın işçi isterse bu sürelerin tamamlanmasından sonra altı aya kadar da ücretsiz izin verilmek zorundadır. Bu düzenlemeler aynen korunmuş,  6663 sayılı Yasa 22. Maddesi ile ilave bazı haklar getirilmiştir.

a)      74. Maddenin 1. Fıkrasında yapılan yapılan yeni düzenlemeye göre, doğumda veya doğumdan sonra annenin ölümü halinde, annenin kullanamadığı doğum sonrası izinler babaya verilecektir.

b)      Üç yaşından küçük çocuğun evlat edinilmesi halinde eşlerden birine ya da evlat edinene, çocuğun aileye teslim edildiği tarihten itibaren 8 haftalık analık izni kullandırılacaktır.

c)      Doğum sonrası analık izninin bitiminden itibaren kadın işçiye istemesi halinde, çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve  çocuk hayatta olmak şartıyla, birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda 180 gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilecektir.

Çoğul doğumlarda bu süreler sırasıyla 90, 150 ve 210 gün şeklinde uygulanacaktır. Doğan çocuğun engelli olması halinde 360 gün bu haktan yararlanılacaktır.

Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilerde aynı haktan yararlanabilecektir.

Bu düzenlemeye göre haftalık 45 saatlik çalışma süresinin yarısı ücretsiz izinde geçirilebilecektir.

d)      Haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin hakkının kullanılması halinde kadın işçiye  ayrıca süt izni verilmesi gerekmeyecektir.

e)      İş Kanunu 74. Maddesinin mevcut halinde doğum sonrası izinlerden sonra kullanılabilen 6 aylık ücretsiz izin hakkının kapsamı genişletilmiştir. Yeni yapılan düzenleme ile üç yaşından küçük çocuğu evlat edinen eşlerden biri ya da evlat edinen de 6 aylık ücretsiz izin hakkından yararlanabilecektir.

İş Kanunu 74. Madde kapsamında düzenlenen ücretsiz izinler işverenin takdirine bırakılmamıştır, şartları uyuyorsa ve talep edilmişse verilmek zorundadır.

3-      DOĞUM VE EVLAT EDİNME SONRASI YARIM ÇALIŞMA ÖDENEĞİ:

6663 sayılı Yasanın 20 maddesi ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na Ek 5. Madde eklenmiş; İş Kanunu 74. Maddesi uyarınca, yukarıda belirtilen  haftalık çalışma süresinin yarısı kadar verilen  ücretsiz izin süresince işçiye   yarım çalışma ödeneği ödenmesine ilişkin yeni bir düzenleme getirilmiştir.

Bu ödenekten yararlanabilmek için;

a)      İşçinin adına, doğum veya evlat edinme tarihinden önceki son üç yılda, en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması,

b)      İş Kanunu 63. Maddesinde belirtilen haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışılması,

c)      Doğum ve evlat edinme sonrası, analık izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içinde Kuruma “doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesi” ile başvurulması gerekmektedir. Mücbir sebepler dışında başvuruda gecikilirse, gecikilen süre, yarım çalışma ödeneği almaya hak kazanılan toplam süreden düşülecektir.

Yarım çalışma ödeneğinin günlük miktarı, günlük asgari ücretin brüt tutarı kadar olacak ve bu tutardan damga vergisi hariç, herhangi bir vergi ve kesinti yapılmayacaktır.

Geçici iş göremezlik ödeneği almaya hak kazananlara bu durum devam ettiği sürece, doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği verilmeyecektir.

İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan yersiz ödemeler kanuni faiziyle birlikte işverenden tahsil edilecektir.

 

Av. Esma GÜLBENK