2015-08-21

ÖZEL OKULLARDA EĞİTİME HAZIRLIK ÖDENEĞİ VERİLMESİ VERGİ SGK UYGULAMALARI

---

5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununun 9.maddesi ikinci fıkrası 14.03.2014 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 6528 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlükten kaldırılan madde metninde ‘’ Okullarda yöneticilik ve eğitim-öğretim hizmeti yapanlara, kıdemlerine göre (emekliler hariç) dengi resmi okullarda ödenen aylık ile sosyal yardım kapsamındaki ek ödeme tutarlarından az ücret verilemez.’’ İfadesi yer almaktaydı. Yapılan bu düzenleme ile özel okullarda çalışan yönetici ve öğretmenlere resmi okullarda ödenen ücretten daha az ücret ödenmesi  mümkün hale getirilmiştir. Bu arada yürürlükten kaldırılan metnin içerisinde sosyal yardım kapsamındaki ödemelerden de bahsedildiği için uygulamada sosyal yardımlarında ödenip ödenmeyeceği tartışma konusu yapılmaktadır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi Devlet memurları için getirilen sosyal yardımlar bu Kanunun "Sosyal Haklar ve Yardımlar" başlıklı VI'ncı kısmında (187-213' üncü maddeler arasında) düzenlenmiş bulunmaktadır.

Aynı Kanunun ek 32'nci maddesinde ise Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfına dahil öğretmen ünvanlı kadrolarda görevli olup fiilen öğretmenlik yapanlara her öğretim yılında bir defaya mahsus olmak üzere ve öğretim yılının başladığı ay içinde Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenecek tarihte Bakanlar Kurulu'nca belirlenecek miktarda öğretim yılına hazırlık ödeneği ödeneceği, bu ödemenin damga vergisi hariç, diğer vergi ve kesintilere tabi olmayacağı hükme bağlanmıştır.

Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2012/14341 sayılı kararında  öğretim yılına hazırlık ödeneğinin sadece 657 sayılı kanun kapsamında çalışanlara ödenmesi gerektiği, 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa tabi çalışanlara ‘’eğitim ve öğretime hazırlık ödeneği’’ verileceğine dair özel bir düzenleme olmadığına dair bir karar vermiş ise de aynı daire 2013/8117 sayılı kararında tam tersine;

‘’ Her yıl bütçe kanunlarıyla ayrıca Bakanlar Kurulu kararına gerek olmaksızın öğretim yılına hazırlık ödenekleri belirlenmiş ve ek cetvelde miktarları yayınlanmıştır.

Öğretim yılına hazırlık ödeneği sosyal hak kapsamında olup, her yıl bütçe kanunlarıyla miktarı belirlenen bir alacak olmakla gerek 625 sayılı yasanın 33 ve gerek 5580 sayılı yasanın 9. maddesi hükümleri gereğince işveren tarafından özel okullarda görev yapan öğretmenlere işverenler tarafından ödenmelidir.

Dairemizce daha önce yapılan temyiz incelemesi sırasında yukarıda sözü edilen yasal düzenlemelerin bir bölümü gözden kaçırılarak karar verilmiş olup verilen hüküm maddi hataya dayalıdır. Dairemiz bozma kararının ORTADAN KALDIRILMASINA karar verilmiştir.’’ denilerek öğretim yılına hazırlık ödeneğinin sosyal yardım olduğu kabul edilmiştir.

Görüldüğü gibi Yargıtay 2012 yılında öğretim yılına hazırlık ödeneğinin özel okullarda önce ödenmeyeceğine karar vermiş, daha sonra bu görüşünden dönerek 2013 yılında  bu ödemenin sosyal yardım kapsamında sayıldığını ve özel okularda da 5580 sayılı kanunun 9.maddesi hükmüne göre ödenmesi gerektiğini ifade etmiştir.

Esas tartışmada bu noktada başlamaktadır 2014 yılında iptal edilen 9.maddenin 2.fıkra hükmünde ‘’Okullarda yöneticilik ve eğitim-öğretim hizmeti yapanlara, kıdemlerine göre (emekliler hariç) dengi resmi okullarda ödenen aylık ile sosyal yardım kapsamındaki ek ödeme tutarlarından az ücret verilemez.’’ denilmekte ise de, halen yürürlükte olan aynı maddenin 3. Fıkrasında ise ‘’ Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemeler, bütçe kanunlarıyla resmi okul öğretmen ve personeline sağlanan haklara denk olarak okul öğretmenlerine ve personeline de ödenir. Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemelerden gelir vergisi kesilmez.’’ denilmektedir.

26.12.2014 tarih, 29217 Mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan  2015 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ekindeki K Cetvelinde de bu ödemenin nasıl yapılacağına dair aşağıdaki ifade yer almaktadır.

“K - CETVELİ

EK DERS, KONFERANS VE FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETLERİ İLE

DİĞER ÜCRET ÖDEMELERİNİN TUTARLARI

IV. DİĞER ÖDEMELER

5- 657 sayılı Kanunun ek 32 nci maddesi uyarınca verilecek öğretim yılına hazırlık ödeneği; öğretim yılının başladığı aydan sonra ve birinci dönem ders yılının sonundan önce göreve başlayanlara %75’i, birinci dönem ders yılından sonra ve ikinci dönem ders yılının sona ermesinden önce göreve başlayanlara ise %50’si oranında yapılır.”

Yargıtay kararında açıkça öğretim yılına hazırlık ödeneğinin ücret değil sosyal yardım olduğu belirtilmiştir. Yapılan bu ödeme ücret olarak kabul edilseydi o zaman  kaldırılan 9. maddenin 2. Fıkrası hükmünde değerlendirilerek ödenmezdi, ancak ödeme ücret kapsamında olmayıp sosyal yardım sayıldığından 5580 sayılı kanunun 9. Maddesinin 3.fıkrası kapsamında ödenmesi gerektiği kanaatindeyiz.

Özel okullar devlet okullarındaki uygulamanın dışında, öğretmenlerinin eğitim öğretim yılına hazırlanması için gerekli tüm hazırlıkları yaptığı için bu nakit ödemenin çok mantıklı olmadığını düşünmekle birlikte, kanun değişikliği yapılana kadar öğretmenlerine ödeme yapmayan işverenlere külfetler getirebileceğini de tekrar hatırmaklak isteriz.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişleri tarafından tüm Türkiye genelinde yapılan sektör denetimlerinde de bu ödemenin yapılmadığının tespiti halinde, ödemelerin ilgili işverence  bordroya alınarak yapılması sağlanmaktadır.

Yapılacak ödeme damga vergisi hariç diğer vergi ve kesintilere tabi tutulmayacaktır.

Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2016 ve 2017 Yıllarını Kapsayan 3.Dönem Toplu Sözleşme imzalanarak 23/08/2015 tarih 29454 sayılı Resmi Gazetede yayınlandı düzenlemenin II Bölüm 12. maddede belirlenen tutara göre 2016 yılında 1.000.-TL, 2017 yılında 1.050.-TL  öğretim yılına hazırlık ödeneği ödenecektir.

EĞİTİME HAZIRLIK ÖDENEĞİ SGK MUAFİYETİ

5510 sayılı kanunda eğitime hazırlık ödeneği hakkında muafiyet bulunmamaktadır. Bu nedenle ödemenin tamamı SGK prim kesintisine tabidir.

EĞİTİME HAZIRLIK ÖDENEĞİ VERGİ MUAFİYETİ

657 sayılı kanunun ek 32'nci maddesinde bu ödemenin damga vergisi hariç, diğer vergi ve kesintilere tabi olmayacağı hükme bağlanmıştır.

5580 sayılı Kanun 9-3 maddesi gereğince sosyal yardım kapsamındaki ek ödemelerin dengi resmi okul öğretmenlerine ödenen tutardan az olamayacağından resmi okullarda görev alan öğretmenlerin eline geçen net tutar kadar ödeme yapılması gerekmektedir.

Örneğin 2016 yılı için 657 sayılı kanuna tabi çalışan eğitim personeline 1.000.-TL eğitime hazırlık ödeneğinden 7,59 TL Damga Vergisi kesilerek 992,41 TL ödeniyorsa, özel okullarda öğretmenin eline net 992,41 TL geçecek şekilde SGK primi, işsizlik primi ve damga vergisi kadar brütüne çıkarak ödemeyi tahakkuk ettirmelidir kanaatindeyiz. Sosyal yardım kapsamında değerlendirilen bu ödemenin emekli öğretmenleri de kapsadığını hatırlatmakta fayda görüyoruz.

NOT: Bu yazıda bazı İş Müfettişlerinin ısrarla eğitime hazırlık ödeneğinin kamuda resmi okul öğretmenlerine ödenen net tutar kadar (sadece damga vergisi kesildikten sonra kalan tutar) ödenmesi gerektiği hususundaki ısrarlı tepleri nedeniyle işverenlerimizin risk almaması adına görüşümüzü ortaya koymuştuk. Ancak aşağıda linki sunulan yeni yazımızda görüleceği üzere elimize yeni geçen 2013 tarihli bir yargı kararına dayanarak bu tutarın brüt olması gerektiği ve sgk, işsizlik ve damga vergisinden sonraki kalan net tutarın ödenmesi gerektiği yönünde  değişikliğe uğramıştır.

http://www.gulbenkmusavirlik.com/tr_ogretim-yilina-hazirlik-odeneginde-ilan-edilen-tutar-net-mi-brut-mu-odenmeli-ve-hangi-kesintilere-tabi-tutulmalidir-6509.html 

SMMM Lütfi GÜLBENK