2015-08-11

YASAL SÜRESİ DIŞINDA VERİLEN AYLIK PRİM VE HİZMET BELGELERİNE UYGULANACAK CEZALARA DİKKAT

---

Çalıştırdığı sigortalıları yasal süresi içinde 05510 sayılı Kanun numarasını seçerek düzenlediği APHB’si ile bildiren işverenlerce yasal süresi dışında kendiliğinden verilen APHB’leri  “kanun no’suz asıl belge” olarak mı, “05110 kanun no’lu ek belge” olarak mı işleme alınır?

İşverenlerce Sosyal Güvenlik Kurumuna yasal süresi dışında ancak kendiliğinden verilen aylık prim ve hizmet belgelerine asgari ücretin iki katı aşılmamak kaydıyla;

-Belgenin asıl nitelikte olması halinde, belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına aylık asgari ücretin beşte biri tutarında,

-Belgenin ek nitelikte olması halinde  belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında 

İdari para cezası uygulanmaktadır.

Bu bağlamda, çalıştırdığı sigortalıları 05510 sayılı Kanun numarası ve 1 nolu belge türünü seçerek düzenlediği aylık prim ve hizmet belgesi ile bildiren işverenlerce, yasal süresi dışında kendiliğinden Kuruma verilen  aylık prim ve hizmet belgelerinin “kanun nosuz asıl belge” olarak mı, yoksa “05510 sayılı Kanun no’lu” ek belge olarak mı işleme alınacağı, uygulanacak idari para cezası açısından önem taşımaktadır.

Sosyal Güvenlik Kurumuna yasal süresi dışında verilen aylık prim ve hizmet belgeleri 05510 sayılı Kanun numarası seçilerek işleme alınsa dahi,  5510/81-I  bendinde öngörülen beş puanlık prim indiriminden yararlanabilmek için belgenin yasal süresi içinde verilmiş olması gerektiğinden, tahakkuk işlemleri sırasında  Hazine tahakkuku oluşturulmayacaktır. Başka bir ifade ile süresi dışında verilen aylık prim ve hizmet belgesi 05510 sayılı Kanun numarası seçilerek işleme alınsa dahi beş puanlık prim indiriminden yararlanılması mümkün olamayacaktır.

Bu bağlamda, ceza hukukunun temel prensiplerinden biri olan idari para cezalarında failin lehine olan kanun hükümlerinin uygulanması gerektiğinden hareketle, çalıştırdığı sigortalıları daha önce 05510 sayılı Kanun numarası ile bildiren bir işveren tarafından, yasal süresi dışında Kuruma kendiliğinden  verilecek olan aylık prim ve hizmet belgelerinin de yine 05510 sayılı kanun numarası seçilerek işleme alınması gerekmektedir.

Bu durumda,süresi dışında verilen belgeden dolayı hem  beş puanlık prim indiriminden yararlanılamayacak, hem de ek nitelikte belge olarak işleme alınması nedeniyle sözkonusu belgeye aylık asgari ücretin iki katı aşılmamak kaydıyla belgede kayıtlı sigortalı başına aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında idari para cezası uygulanacaktır.

Aynı ayda hem tüm sigorta kollarına tabi, hem sosyal güvenlik destek primine tabi sigortalıları kayıt dışı çalıştırdığı tespit edilen işverenlere aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı ne kadar idari para cezası uygulanır?

5510 sayılı  Kanunun 102/1.c  bendinde; “86 ncı maddesinin birinci fıkrası uyarınca verilmesi gereken belgeleri, Kurumca belirlenen şekilde ve usulde vermeyenler ya da Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler veya belirlenen süre içinde vermeyenlere her bir fiil için;

 4) Belgenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri veya kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.” Hükmüne yer verilmiştir.

e-Bildirge programları vasıtasıyla yapılan bildirimler sırasında tüm sigorta kollarına tabi sigortalılar 1 nolu belge türü seçilerek, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışan sigortalılar ise 2 nolu belge türü seçilerek düzenlenen iki ayrı APHB’si ile bildirilmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumunca madde metninden geçen “her bir fiil için” ibaresi “her bir aylık prim ve hizmet belgesi için” şeklinde yorumlandığından, aynı ayda tüm sigorta kollarına tabi çalışan sigortalı ile sosyal güvenlik destek primine tabi çalışan sigortalıyı kayıt dışı çalıştırdığı tespit edilen bir işverene, bildirimlerin farklı belgelerle yapılması nedeniyle  iki ayrı aylık prim hizmet belgesinden dolayı  2 + 2 =  4 asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanmaktadır.

Mahkeme kararı ile işe iadesine karar verilen sigortalılara ilişkin APHB’nin süresi içinde verilmemesi halinde ne kadar ceza uygulanır?

            5510 sayılı Kanun’un 102 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde, her ne kadar mahkeme kararına istinaden düzenlenen aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı her bir aylık prim ve hizmet belgesi başına iki asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacağı hüküm altına alınmış olsa da bu hüküm kayıt dışı sigortalı çalıştırdığı tespit edilen işverenlere yöneliktir.

Mahkeme kararı ile işe iadesine karar verilen sigortalılarla ilgili olarak kayıt dışı çalıştırma fiilinden söz edilemeyeceğinden, bahse konu belgelerin geç verilmesi halinde iki asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanması da mümkün bulunmamaktadır.

Bu nedenle mahkeme kararı ile işe iadesine karar verilen sigortalılarla ilgili aylık prim ve hizmet belgelerinin İşveren Uygulama Tebliğinde belirtilen süreler içinde verilmemesi halinde; 16/370 Ek sayılı Genelgede de açıklandığı üzere belgenin asıl nitelikte olması halinde aylık asgari ücretin beşte biri, ek nitelikte olması halinde ise sekizde biri tutarında idari para cezası uygulanması gerekmektedir.

 

Eyüp Sabri DEMİRCİ 

Sosyal Güvenlik Kurumu İşverenler Daire Başkanlığı