2011-02-01

Bina yapmadan üyeler dışındaki üçüncü kişilere satacağınız belirtilerek, iki yıldan fazla aktifinizde kalan arsanın satışında fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği Hk.

---

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü

 

	TARİH	:	01.02.2011
	SAYI	:	B.07.1.GİB.4.41.15.01-KDV-2010/9-9
	KONU	:	Bina yapmadan üyeler dışındaki üçüncü kişilere satacağınız belirtilerek, iki yıldan fazla aktifinizde kalan arsanın satışında fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği Hk.

…

İLGİ: …

İlgide kayıtlı dilekçeniz ile 27.12.2007 tarihinde üyelerinizi konut sahibi yapabilmek için almış olduğunuz arsanızı, ekonomik kriz nedeniyle bina yapmadan üyeler dışındaki üçüncü kişilere satacağınız belirtilerek, iki yıldan fazla aktifinizde kalan arsanın satışında fatura düzenlenip düzenlenmeyeceği, kurumlar vergisinden ve katma değer vergisinden istisna olup olmadığı hususunda bilgi istenilmektedir.

KURUMLAR VERGİSİ YÖNÜNDEN:

Bilindiği üzere, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 4. maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde, tüketim ve taşımacılık kooperatifleri hariç olmak üzere, ana sözleşmelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi, yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması ve sadece ortaklarla iş görülmesine (Yapı kooperatiflerinin kendilerine ait arsalarını kat karşılığı vererek her bir hisse için bir iş yeri veya konut elde etmeleri ortak dışı işlem sayılmaz.) ilişkin hükümler bulunup, bu hükümlere fiilen uyan kooperatifler ile bu kayıt ve şartlara ek olarak kuruluşundan inşaatın bitim tarihine kadar yönetim ve denetim kurullarında, söz konusu inşaat işlerini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi temsilcilerine veya Kanunun 13. maddesine göre bunlarla ilişkili olduğu kabul edilen kişilere veya yukarıda sayılanlarla işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanlara yer vermeyen ve yapı ruhsatı ile arsa tapusu kooperatif tüzel kişiliği adına tescil edilmiş olan yapı kooperatifleri, kurumlar vergisinden muaf tutulmuş olup, kooperatife ait arsanın üçüncü kişilere satılması işlemi ortak dışı işlem sayıldığından, kurumlar vergisi mükellefiyetinin tesis edilmesi gerekmektedir.

Diğer taraftan, aynı Kanunun 5. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde;

 

"Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların % 75'lik kısmı.

Bu istisna, satışın yapıldığı dönemde uygulanır ve satış kazancının istisnadan yararlanan kısmı satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulur. Ancak satış bedelinin, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şarttır. Bu süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır.

İstisna edilen kazançtan beş yıl içinde sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen ya da dar mükellef kurumlarca ana merkeze aktarılan kısım için uygulanan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. Aynı süre içinde işletmenin tasfiyesi (bu Kanuna göre yapılan devir ve bölünmeler hariç) halinde de bu hüküm uygulanır.

Bedelsiz olarak veya rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle itibari değeriyle elde edilen hisse senetlerinin elde edilme tarihi olarak, sahip olunan eski hisse senetlerinin elde edilme tarihi esas alınır.

Devir veya bölünme suretiyle devralınan taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının satışında iki yıllık sürenin hesabında, devir olunan veya bölünen kurumda geçen süreler de dikkate alınır.

Menkul kıymet veya taşınmaz ticareti ve kiralanmasıyla uğraşan kurumların bu amaçla ellerinde bulundurdukları değerlerin satışından elde ettikleri kazançlar istisna kapsamı dışındadır."

Hükmü bulunmaktadır.

Konuya ilişkin açıklamalara 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin "5.6" bölümünde yer verilerek, Tebliğin "5.6.2.3.4.1. Kooperatiflerin durumu" başlıklı bölümünde;

 

"Yapı kooperatiflerinin de önceki bölümlerde yapılan açıklamalar çerçevesinde söz konusu istisnadan yararlanabilmesi mümkündür. Ancak, istisna edilen kazancın özel bir fon hesabında tutulması, hiç bir şekilde ortaklara dağıtılmayarak kooperatif amaçları doğrultusunda kullanılması gerekmektedir.

Bu açıklamalar çerçevesinde, diğer kooperatiflerin yapacakları işlemlerden doğan kazançlar da kurumlar vergisinden istisna edilebilecektir.

İstisna uygulaması bakımından ortakların bir veya birden fazla konut veya işyeri sahibi olmasının bir önemi bulunmamaktadır. Diğer taraftan, kooperatiflerin amaçlarını gerçekleştirdikten sonra kalan fazla arsa veya konutu elden çıkarmaları halinde de doğan kazanç istisnaya konu olabilecektir."

Denilmiştir.

Diğer taraftan, 193 sayılı GVK.nun 94. maddesinin (6) numaralı bendinde;

 

"Tam mükellef kurumlar tarafından; tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve bu vergilerden muaf olanlara dağıtılan, 75. maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kar paylarından % 15 oranında kesinti yapılacağı"

Hükmüne yer verilmiştir.

Bu durumda, kooperatifinize ait arsanın ekonomik kriz nedeniyle bina yapmadan satılması ortak dışı işlem sayıldığından, kurumlar vergisi mükellefiyetinizin tesis edilmesi gerekmektedir.

Ayrıca, kooperatifiniz tarafından üyelerinizi konut sahibi yapabilmek için almış olduğunuz arsanın satılması sonucunda elde edilecek kazancın ortaklara dağıtılması halinde, kooperatifinizin 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 5. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde yer alan istisnadan yararlanması mümkün olmayacağı gibi kar dağıtımı nedeniyle GVK.nun 94. maddesinin birinci fıkrasının 6 numaralı bendinin (b-i) alt bendi uyarınca % 15 oranında gelir vergisi kesintisi yapılması gerekmektedir. Ayrıca, dağıtılan kar paylarının ortaklar açısından GVK.nun 75. maddesi gereğince menkul sermaye iradı sayılarak genel hükümler çerçevesinde ortaklar tarafından da beyan edileceği tabidir.

KATMA DEĞER VERGİSİ YÖNÜNDEN:

3065 sayılı KDVK.nun 1/1. maddesinde;

 

"Türkiye'de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğu"

Hüküm altına alınmış olup, 17/4-r maddesinde ise;

 

"Kurumların aktifinde veya belediyeler ile il özel idarelerinin mülkiyetinde, en az iki tam yıl süreyle bulunan iştirak hisseleri ile taşınmazların satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimler ile bankalara borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık taşınmaz ve iştirak hisselerinin (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) bankalara devir ve teslimleri.

İstisna kapsamındaki kıymetlerin ticaretini yapan kurumların, bu amaçla aktiflerinde bulundurdukları taşınmaz ve iştirak hisselerinin teslimleri istisna kapsamı dışındadır.

İstisna kapsamında teslim edilen kıymetlerin iktisabında yüklenilen ve teslimin yapıldığı döneme kadar indirim yoluyla giderilemeyen katma değer vergisi, teslimin yapıldığı hesap dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınır."

Hükmü bulunmaktadır.

Buna göre, kooperatifinizce satışa konu edilen arsanın en az iki tam yıl süreyle kooperatif aktifinde yer alması şartıyla, söz konusu arsanın satışı işleminin katma değer vergisinden müstesna tutulması mümkün bulunmaktadır.

VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN:

213 sayılı VUK.nun 229. maddesinde;

 

"Faturanın tarifi yapılmış olup, söz konusu maddede, faturanın, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika olduğu"

Belirtilmiş, 231. maddenin 5. fıkrasında ise;

 

"Faturanın malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenleneceği, bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacağı"

Hüküm altına alınmıştır.

Yine aynı Kanunun 232. maddesinde;

 

"Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler:

 

1. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;

    

2. Serbest meslek erbabına;

    

3. Kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara;

    

4. Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;

    

5. Vergiden muaf esnafa;

Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler …"

Hükmü yer almaktadır.

Yukarıdaki hükümlerde de belirtildiği üzere, mükellefler sattıkları emtia veya yaptıkları iş karşılığında belge düzenlemek zorundadırlar. Bu itibarla, kooperatif adına kayıtlı bulunan arsanın üyeleriniz dışındaki kimselere satılması karşılığında alınan bedel için satışın gerçekleştiği tarihten itibaren yedi gün içerisinde fatura düzenlemeniz gerekmektedir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.