2014-12-12

ÜCRET VE ÜCRET DIŞI ÖDEMELER NASIL PRİME TABİ TUTULUR

---

 

 

5510 sayılı Kanun uyarınca sigortalıların hak ettikleri ücretleri ile sigortalılara ay içinde yapılan  ücret dışı ödemelerin ayrı ayrı hesap edilmesi ve e-Bildirge sistemi vasıtasıyla yapılacak bildirimler sırasında, hak edilen ücretlerin” Ücret TL” bölümüne, ücret dışı ödemelerin ise “İkramiye TL” bölümüne kaydedilmesi gerekmektedir.

 

Ücretlerin üst sınırı aşan kısmı prime esas kazanca dahil edilmez

Sigortalıların ay içindeki çalışmaları nedeniyle hak ettikleri ücretlerinin asgari ücretin 6.5 katını aşması halinde, aşan kısım prime tabi tutulmayacaktır. Dolayısıyla sigortalıların hak ettikleri ücretlerinin e-Bildirge sistem üzerinde “Ücret TL” bölümüne kaydedilmesi sırasında,  brüt ücretlerinin, “Prim ödeme gün sayısı X Günlük asgari ücret X 6,5” formulü vasıtasıyla bulunan tutarı aşması halinde aşan kısım prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Örneğin aylık brüt ücreti 7.000,00 TL olan bir sigortalının 2014/Kasım ayında brüt 1.200,00 TL fazla mesai ücretine hak kazanmış olduğu varsayıldığında, sigortalının ilgili ayda hak ettiği ücret niteliğindeki kazancının 8.200,00 TL, prime esas kazanç üst sınırının ise 245,70 X 30 = 7.371,00 TL  olması nedeniyle 8.200,00 – 7.371,00 = 829,00 TL tutarındaki ücret niteliğindeki kazanç, ne Kasım ayının kazancına ne de sonraki ayların kazancına dahil edilmeyecektir.

 

Üst sınırı aşan ücret dışı ödemeler takip eden iki ayın kazancına dahil edilir

5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesine göre sigortalıların hak ettikleri ücretleri ile sigortalılara yapılan ücret dışı ödemelerin toplamının prime esas kazanç üst sınırını aşması halinde, üst sınırı aşan ücret dışı ödemeler, ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ayı geçmemek üzere üst sınırın altında kalan sonraki ayların prime esas kazancına dahil edilecektir.

Örneğin 2014/Ekim  ayında prim ödeme gün sayısı 30 olan bir sigortalının hak ettiği brüt ücretinin 6.700,00 TL olduğu ve aynı ayda sigortalıya 1.600,00 TL tutarında ikramiye ödendiği varsayıldığında,  6.700,00 + 1.600,00 = 8.300,00 TL tutarındaki kazancın üst sınırı aşan  8.300,00 – 7.371,00 = 929,00 TL’si, üst sınır aşılmamak kaydıyla 2014/Kasım ve Aralık ayı kazancına dahil edilecektir.

Bahse konu sigortalının 2014/Kasım ve Aralık aylarında brüt 6.700,00 TL ücrete hak kazandığı varsayıldığında,

-2014/Kasım ayındaki prime esas kazancı 6.700,00 TL ücret,  671,00 TL ücret dışı ödeme (toplam 7.371,00 TL) olarak,

- 2014/Aralık ayındaki prime esas kazancı ise 6.700,00 TL ücret, (929,00 -671,00 =) 258,00 TL ücret dışı ödeme (toplam 6.958,00 TL) olarak,

Bildirilecektir.

 

Ücrete hak kazanılmayan ayda ücret dışı ödeme yapılaması halinde, ücret dışı ödemeler takip eden iki ayın kazancına dahil edilir

Hizmet akdi devam eden sigortalılara, ay içinde ücretsiz izin, istirahat gibi nedenlerle çalışmalarının bulunmadığı ve ücret de ödenmediği aylarda ücret dışı (prim, ikramiye niteliğinde) bir ödeme yapılması halinde, ücret dışındaki bu ödemeler, ödemenin yapıldığı ayın kazancına dahil edilmeyip, üst sınır aşılmamak kaydıyla,  ödemenin yapıldığı tarihi takip eden iki ayı geçmemek üzere ilgili ayların prime esas kazancına dahil edilecektir.

Örneğin, 2014/Kasım ayında ücretsiz izinli olan (A) sigortalısına 2014/ Kasım ayında brüt 1.000,00 TL tutarında ikramiye ödendiği varsayıldığında, bahse konu ödeme Kasım ayı kazancına dahil edilmeyip, prime esas kazanç üst sınırı aşılmamak kaydıyla takip eden 2014/Aralık ayının kazancına, 2014/Aralık ayında da üst sınırın aşılması halinde, 2015/Ocak ayının kazancına dahil edilecektir.

Ancak takip  eden iki ayda da ücrete hak kazanılamamış olması halinde, ücret dışı bu ödemeler prime tabi tutulmayacaktır.

 

Kullanılmayan yıllık izin sürelerine ilişkin ücretler akdin feshedildiği ayın kazancına dahil edilir

Prime esas kazançların tespiti hususunda  İşveren Uygulama Tebliğinde,  sigortalıların hak kazanıp da kullanmadıkları yıllık izin sürelerine ait ücretlerin hizmet akdinin feshinden sonra ödenmesi halinde, akdin feshedildiği tarihte hak kazanıldığı nazara alınarak, akdin feshedildiği ayın kazancına dahil edileceği,  akdin feshedildiği ayda çalışılan gün sayısına tekabül eden günlük prime esas kazancın, prime esas günlük kazanç alt sınırının 6,5 katından fazla olması halinde ise aşan kısmın prime esas kazanca dahil edilmeyeceği açıklanmıştır.

Bu bağlamda, iş akdi feshedilen  sigortalıların hak kazanıp da kullanmadıkları yıllık izin sürelerine ait ücretlerinin hangi tarihte ödendiği veya ödenip ödenmediği üzerinde durulmaksızın söz konusu ödemelerin, ücret niteliğinde bir ödeme olması nedeniyle, akdin fesh edildiği ayın kazancına dahil edilmesi gerekmektedir.

Örneğin, 30/11/2014 tarihi itibariyle iş akdi feshedilen bir sigortalının 2013-2014 yılında hak kazandığı yıllık ücretli iznini kullanmamış olduğu varsayıldığında, bahse konu sigortalının izin ücretinin ödenip ödenmediği üzerinde durulmaksızın Kasım ayında hak kazandığı ücreti ile birlikte 2014/Kasım ayı kazancına dahil edilerek Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi gerekmektedir.

Diğer taraftan, sigortalının iş akdinin feshedildiği aydaki prim ödeme gün sayısına karşılık gelen  prime esas günlük kazancının, prime esas günlük kazanç alt sınırının 6,5 katından fazla olması halinde üst sınırı aşan kısım prime tabi tutulmayacaktır.

Örneğin, 2014 yılında hak kazanmış olduğu yıllık iznini kullanmayan (A) sigortalısının  3/12/2014 tarihinde iş akdinin feshedildiği, sigortalının kullanmadığı yıllık izin süresine ilişkin hak kazandığı izin ücretinin brüt 1.500,00 TL, 3 günlük süreye ilişkin hak ettiği brüt ücretinin ise brüt 300,00 TL olduğu varsayıldığında, toplam 1.800,00 TL tutarındaki kazancın üst sınıra kadar olan kısmı (245,70 X 3 = 737,10 TL‘si) 2014/Aralık ayı kazancına dahil edilecek, kalan 1.800,00 – 737,10 = 10.062,90 TL tutarındaki hak kazanılan ücret ise prime tabi tutulmayacaktır.

Öte yandan, sigortalının iş akdinin ay içindeki bir tarihte sona ermiş olmasına rağmen, çeşitli nedenlerle sigortalının ay içindeki prim gün sayısının 0  (sıfır) olması halinde, İşveren Uygulama Tebliğinde yer alan  “Akdin feshedildiği ayda çalışılan gün sayısına tekabül eden günlük prime esas kazancın, prime esas günlük kazanç alt sınırının 6,5 katından fazla olması halinde, aşan kısım prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.” hükmünden hareketle iş akdinin fesh edildiği ayda sigortalının çalışmasının bulunmaması halinde prim gün sayısı da olmayacağından yıllık izin ücretinin prime tabi tutulmasının da mümkün olamayacağı değerlendirilmektedir.

 

Ücret dışındaki ödemenin toplu iş sözleşmelerine tabi işyeri işverenlerince veya kamu idareleri ya da yargı mercilerince verilen kararlara istinaden, hizmet akdinin mevcut olmadığı veya askıda olduğu bir tarihte ödenmesi halinde söz konusu ödemeler, hizmet akdinin devam ettiği en son ayın kazancına dahil edilir

5510 sayılı Kanun’un 80 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendine göre,

- Toplu iş sözleşmelerine tabi işyerleri işverenlerince,

- Kamu idarelerince,

- Yargı mercilerince alınan kararlara istinaden

ödenmesine karar verilen ücret dışındaki kazançların hizmet akdinin mevcut olmadığı veya askıda olduğu bir tarihte ödenmesi durumunda, söz konusu ödemeler, Kanun’un 82 inci. maddesi hükmü de nazara alınarak hizmet akdinin devam ettiği en son ayın kazancına dahil edilecektir.

Bu durumda İşveren Uygulama Tebliğine göre bahse konu ödemelere ilişkin ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgeleri yukarıda belirtilen mercilerin kararlarının kesinleştiği tarihi izleyen ayın 23’üne kadar verildiği takdirde yasal süresi içinde verilmiş, muhteviyatı primler de aynı ayın sonuna kadar ödendiği takdirde yasal süresi içinde ödenmiş sayılacaktır.

Bahse konu ödemelere ilişkin ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin Kuruma e-Bildirge programları vasıtasıyla gönderilmesi mümkün bulunmadığından prim belgelerinin kağıt ortamında düzenlenerek ilgili sosyal güvenlik merkezine elden verilmesi veya posta kanalıyla gönderilmesi gerekecektir.

Öte yandan hizmet akdinin feshinden sonra ödenen ücret niteliğindeki kazançlara ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin ilgili mercilerin kesinleşme tarihlerini izleyen ayın 23’üne kadar verilmesi halinde,  yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcu da bulunmadığı takdirde beş puanlık prim indiriminden yararlanılması mümkün olabilecektir.

 

 

 Eyüp Sabri DEMİRCİ

 Sosyal Güvenlik Kurumu

 İşverenler Prim Daire Başkanlığı Şube Müdürü