2011-03-25

Özel inşaat yapım faaliyetinden elde edilen kazancın ticari faaliyet kapsamında olup olmadığı Hk.

---

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü

 

	TARİH	:	25.03.2011
	SAYI	:	B.07.1.GİB.4.34.16.01-GVK-37-197
	KONU	:	Özel inşaat yapım faaliyetinden elde edilen kazancın ticari faaliyet kapsamında olup olmadığı Hk.

…

İLGİ: …

İlgide kayıtlı özelge talep formunda, 2008 yılında 100.000 TL'ye almış olduğunuz arsada, 2009 yılında aileniz için 4 bağımsız bölüm inşaatı yaptığınızı, yapım esnasında maliyetlere ilişkin belgeleri muhafaza etmediğinizi, 2010 yılında ise bağımsız bölümlerden bir tanesinin zaruri nedenlerden dolayı satışından 150.000 TL gelir elde ettiğinizi belirterek, satılan gayrimenkulün gelir vergisine tabi olup olmadığı ile satılan gayrimenkulün maliyetinin nasıl hesaplanacağı hususlarında Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.

193 sayılı GVK.nun 37. maddesinin birinci fıkrasında;

 

"Her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançların ticari kazanç olduğu"

Hükmüne yer verilmiş olup, aynı maddenin ikinci fıkrasının (4) numaralı bendinde ise;

 

"Gayrimenkul alım, satım ve inşa işleriyle devamlı olarak uğraşanların bu işlerinden elde ettikleri kazancın ticari kazanç olduğu"

Hükme bağlanmıştır.

Ticari faaliyet emek-sermaye organizasyonuna dayanmakta olup, kazanç sağlama niyet ve kastının bulunup bulunmaması böyle organizasyon tarafından icra edilen faaliyetin ticari faaliyet olma niteliğine etki etmemektedir. Ancak, bir faaliyetin ticari faaliyet sayılabilmesi için faaliyeti icra eden organizasyonun bütün unsurlarıyla birlikte değerlendirildiğinde, kazanç sağlama potansiyeline sahip olması, şahsi ihtiyaç kapsam ve sınırlarını aşması gerekmektedir.

Gayrimenkul alım satımı ticari organizasyon içinde yapıldığında alım satımın ticari faaliyetin bir unsuru sayılması, ancak ticari organizasyonun şekli ve maddi unsurları ile açıkça belli olmadığı hallerde ise faaliyetin devamlılık kasıt ve niyeti ile yapıldığını belirleyen objektif ölçü olarak, muamelede çokluk olup olmadığına bakılması gerekmektedir.

Bu itibarla, gayrimenkullerin iktisap tarihinden sonra aynı kişiye farklı tarihlerde veya farklı kişilere aynı tarihte veya birbirini izleyen tarihlerde satılması durumunda yapılan satışlar devamlı olarak gayrimenkul alım-satım işiyle uğraşıldığına karine teşkil edeceğinden, elde edilen kazancın GVK.nun 37. maddesine göre ticari kazanç olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.

Diğer taraftan, 193 sayılı GVK.nun "Değer Artışı Kazançları" başlıklı Mükerrer 80. maddesinde;

 

"Aşağıda yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artış kazançlarıdır.

…

6. İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler hariç) 70. maddenin birinci fıkrasının (1), (2), (4) ve (7) numaralı bentlerinde yazılı mal (gerçek usulde vergiye tabi çiftçilerin zirai istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dahil) ve hakların, iktisap tarihinden başlayarak (5615 sayılı kanunun 5. maddesiyle değişen ibare Yürürlük; 01.01.2007 tarihinden geçerli olmak üzere 04.04.2007) beş yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar (Kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tahsis ettikleri gayrimenkulleri tahsis tarihinde ortak tarafından satın alınmış sayılır.).

Bu maddede geçen "elden çıkarma" deyimi, yukarıda sayılı mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını ifade eder.

Bir takvim yılında elde edilen değer artışı kazancının, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlananlar hariç, (2010 yılı için uygulanan miktar) 7.700 Türk Lirası gelir vergisinden müstesnadır.

…"

Hükmü yer almaktadır.

Öte yandan, aynı Kanunun 'Safi değer artışı' başlıklı Mükerrer 81. maddesinin birinci fıkrasında;

 

"Değer artışında safi kazanç, elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesiyle bulunur. Hasılatın ayın ve menfaat olarak sağlanan kısmının tutarı VUK.nun değerleme ile ilgili hükümlerine göre tayin ve tespit olunur."

Hükmü, maddenin son fıkrasında da;

 

"Mal ve hakların, elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere Devlet İstatistik Enstitüsünce belirlenen toptan eşya fiyat endeksindeki artış oranında arttırılarak tespit edilir. Şu kadar ki, bu endekslemenin yapılabilmesi için artış oranının % 10 veya üzerinde olması şarttır.

Maliyet bedelinin mükelleflerce tespit edilememesi halinde maliyet bedeli yerine; Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre, takdir komisyonlarınca tespit edilecek bedel, kazancı bilanço veya işletme hesabı esasına göre tespit edilen işletmelerde ise son bilançoda veya envanter kayıtlarında gösterilen değer esas alınır. "

Hükmü yer almaktadır.

Bu hüküm ve açıklamalara göre; 2008 yılında iktisap ettiğiniz arsanızın üzerine, şahsi ihtiyacınızı karşılamak için 2009 yılında yapmış olduğunuz dört adet bağımsız bölümden oluşan özel inşaatınızın bu bölümlerinden birinin satışından elde ettiğiniz kazancın, değer artış kazancı olarak vergilendirilmesi gerekmekte olup, satışını yaptığınız gayrimenkulün maliyet bedelinin tarafınızca bilinememesi veya tespit edilememesi halinde değer artış kazancınızın tespitinde maliyet bedeli yerine Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre takdir komisyonlarınca tespit edilecek bedelin esas alınması gerekmektedir.

Ayrıca, diğer üç bağımsız bölümün aynı kişiye farklı tarihlerde veya farklı kişilere aynı tarihte satılması veya birbirini izleyen yıllarda satılması durumunda, yapılan satışlar devamlı olarak gayrimenkul alım-satım işiyle uğraşıldığına karine teşkil edeceğinden elde edilecek gelirin ticari kazanç olarak vergilendirilmesi gerekeceği de tabiidir.

Bilgi edinilmesini rica ederim