2012-03-21

İnternet üzerinden satış yapan firmanın ürünlerinin üyeleri tarafından satılması durumunda, üyelere ödenecek bedeller üzerinden tevkifat yapılıp yapılamayacağı ve belge düzeni hk.

---

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü

 

	TARİH	:	21.03.2012
	SAYI	:	B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01.1080
	KONU	:	İnternet üzerinden satış yapan firmanın ürünlerinin üyeleri tarafından satılması durumunda, üyelere ödenecek bedeller üzerinden tevkifat yapılıp yapılamayacağı ve belge düzeni hk.

…

İLGİ: …

İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda, Şirketinizin internet üzerinden network marketing şeklinde tabir edilen sistemi kullanarak … ürünlerin perakende satışını yaptığını, ilgili kişilerin doldurmuş olduğu başvuru formları işleme alındıktan sonra Şirketinizin ürünlerini % … indirimli alarak kendi bağımsız satış ağlarını oluşturduğunu, Şirketiniz ile sistemde kayıtlı üyeleriniz arasında herhangi bir iş akdi bulunmadığını, internet üzerinden yapılan satışlar için düzenlenen faturanın üyeler adına kesildiğini, üyelerin de bu ürünleri kendileri kullandıkları gibi başka bir tüketiciye de satabildiklerini belirterek,

 

• Üyelerinizin kapı kapı dolaşmak suretiyle yaptıkları satışlardan elde ettikleri kazançların vergiye tabi olup olmadığı,

   

• Satışların artırılmasını teşvik etmek amacıyla üyelerinizin banka hesaplarına aktarılan prim, komisyon ve benzeri ödemeler üzerinden vergi kesinti yapılıp yapılmayacağı, kesinti yapılması halinde oranının ne olduğu,

   

• Üyelerinize yapılan söz konusu prim, komisyon ve benzeri ödemeler için gider pusulası düzenlemenizin gerekip gerekmediği, gider pusulası düzenlenmesi gerekli ise il dışında bulunan veya ulaşılması zahmetli olan üyeleriniz için uygulamanın nasıl gerçekleşeceği, banka dekontlarının gider pusulası yerine kullanılıp kullanılamayacağı,

   

• Yönetici ve müdür gibi üst kademelerde bulunan kişilere yapmış olduğunuz prim, komisyon ve benzeri ödemelerle ilgili olarak bu kişilerin kazançlarının vergiye tabi olup olmadığı hususlarındaki Başkanlığımız görüşlerini talep etmektesiniz.

193 sayılı GVK.nun 9. maddesinde vergiden muaf esnafa ilişkin düzenlemelere yer verilmiş olup, kimlerin esnaf muaflığından faydalanacakları da maddede bentler halinde sayılmıştır.

Aynı maddenin birinci fıkrasının birinci bendinde, "Motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartı ile gezici olarak veya bir işyeri açmaksızın perakende ticaret ile iştigal edenler (Giyim eşyalarıyla zati ve süs eşyaları, değeri yüksek olan ev eşyaları ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve temizlik maddelerini ve sabit işyerlerinin önünde sergi açmak suretiyle o işyerlerinde satışı yapılan aynı neviden malları satanlar hariç.)," hükmü yer almakta olup, maddenin mülga ikinci fıkrasından sonra gelen üçüncü fıkrasında, ticarî, ziraî veya meslekî kazancı dolayısı ile gerçek usûlde Gelir Vergisine tâbi olanlar ile yukarıda sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapanların esnaf muaflığından faydalanamayacakları açıklanmıştır.

Söz konusu maddenin 6. fıkrasında ise; "… 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satanlar yukarıdaki şartlarla sınırlı olmaksızın gelir vergisinden muaftır." hükmüne yer verilmiş olup, maddenin son fıkrasında, "Bu muaflığın GVK.nun 94. madde uyarınca tevkif suretiyle kesilen vergiye şümulü yoktur." denilmiştir.

Anılan Kanunun 37. maddesinde, her türlü ticari ve sınaî faaliyetlerden doğan kazançların ticari kazanç olduğu belirtildikten sonra, ticari kazancın, Vergi Usul Kanunu hükümlerine ve GVK.nunda yazılı gerçek (Bilânço veya işletme hesabı esası) veya basit usullere göre tespit edileceği hükme bağlanmış, aynı Kanunun 46. maddesinde de 47 ve 48. maddelerde yazılı şartları topluca haiz olanların ticari kazançlarının basit usulde tespit olunacağı belirtilmiştir.

GVK.nun 61. maddesinde de, "Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez." hükmüne yer verilmiştir.

Aynı Kanunun 94. maddesinde ise, "Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri,iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri,kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.

1. Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61. maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104. maddelere göre,

…

10-b. 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satanlara bu faaliyetleriyle ilgili olarak yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden (2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca) % 20,

…

13.Esnaf muaflığından yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığında yapılan ödemelerden (2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca),

…

c. Mal alımları için %5

d. Diğer hizmet alımları ("a", "b" ve "c" alt bentleri hariç olmak üzere mal ve hizmet bedelinin ayrılamaması hali de bu kapsamdadır) için %10"

oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması hükme bağlanmıştır.

213 sayılı VUK.nun 227. maddesinin birinci fıkrasında; "Bu kanunda aksine hüküm olmadıkça bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir." hükmüne yer verilmiştir.

Mezkur Kanunun 229. maddesinde; faturanın, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika olduğu, 231. maddesinin 5. bendinde ise; faturanın malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami 7 gün içinde düzenleneceği, bu süre içerisinde düzenlenmemiş olan faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacağı, 232. maddesinde ise, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin, birinci ve ikinci sınıf tüccarlara, serbest meslek erbabına, kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere, vergiden muaf esnafa sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunların da fatura istemek ve almak mecburiyetinde oldukları hükme bağlanmıştır.

Anılan Kanununun 234. maddesinde; birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin, vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmünde olduğu belirtilmiştir.

Öte yandan, Kanunun 238. maddesinde, işverenlerin her ay ödedikleri ücretler için ücret bordrosu tutmaya mecbur oldukları, Gelir Vergisi Kanunu'na göre vergiden muaf olan ücretlerle diğer ücret üzerinden vergiye tabi hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri için bordro tutulmayacağı hüküm altına alınmıştır.

Ayrıca, Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanan, Kapıdan Satışlara İlişkin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte, kapıdan satış yapacaklarda aranılacak nitelikler, kapıdan satışlara ilişkin uygulama usul ve esasları belirlenmiştir. Bu kapsamda, üyelerinizin yapmış olduğunu faaliyetin ve satışını yaptığı ürünlerin 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve bu Kanuna dayanılarak çıkartılan Yönetmelik kapsamında kapıdan satış olarak değerlendirilip değerlendirilmediğinin Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca belirlenmesi gerekmektedir.

Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar uyarınca;

 

• 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve bu Kanuna dayanılarak çıkartılan tebliğ ve yönetmelik kapsamında faaliyette bulunan şirketinizin bu kapsamdaki ürünlerini, şirketinize iş akdi ile bağlı olmaksızın, şirketiniz adına (satış yaptığı kişilere şirketinizin faturasını düzenleyerek) kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satış yapan kişiler bu gelirlerinden dolayı gelir vergisinden muaf sayılacaklardır. Bu şekilde vergiden muaf olanlara yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemeler üzerinden,GVK.nun 94. maddesinin (10-b) bendi uyarınca %20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır. Şirketiniz bu kişilere yapacağı ödemeler için gider pusulası düzenlenmesi gerekmekte olup gider pusulası düzenlenmesinin mümkün olmadığı durumlarda münhasıran bu tür ödemelere ilişkin olmak üzere düzenlenecek banka dekontları da gider pusulası hükmünde kabul edilecektir. Ancak, bu şekilde düzenlenecek dekontlarda 243 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan asgari bilgilerin yanısıra açıklama bölümünde tevkif edilen vergi ve fonun oranı ile tutarlarına da yer verilmesi zorunludur.

   

• Şirketiniz ürünlerini iş akdi ile bağlı olmamakla birlikte, kendi adına satın alarak bu ürünleri motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartı ile gezici olarak veya bir işyeri açmaksızın perakende olarak satan kişiler, GVK.nun 9/1. bendi kapsamında esnaf muaflığından yararlanacaktır. Esnaf muaflığından yararlanan bu kişilerden mal alımı yapanların GVK.nun 94. maddesinin birinci fıkrasında yer alan vergi tevkifatı yapacaklar arasında bulunması halinde, esnaf muaflığı kapsamında bulunanlara yaptıkları ödemeler üzerindenGVK.nun 94. maddesinin (13-c) bendi uyarınca %5 oranında gelir vergisi tevkifatı yapacaktır. Ayrıca, Esnaf muaflığı kapsamında bulunan bu kişilere şirketiniz tarafından satışları artırma amacıyla veya sisteme kazandırdıkları üyeler dolayısıyla yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemeler üzerinden GVK.nun 94. maddesinin (13-d) bendi uyarınca %10 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacak olup bu ödemelerin yukarıda belirtildiği şekilde belgelendirileceği tabiidir.

   

• Şirketinizin ürünlerini kendi adına satın alarak tüketiciye satan kişilerin, GVK.nun 9. maddesinde yer alan esnaf muaflığına ilişkin şartları taşımamaları halinde, elde edilen gelir ticari kazanç kapsamında değerlendirilecek olup, şartları dahilinde gerçek veya basit usulde vergilendirileceklerdir. Gerçek veya basit usulde vergilendirilecek kişilere, şirketiniz tarafından yapılacak komisyon, prim ve benzeri ödemeler üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayacak olup, bu ödemelere ilişkin ödeme yapılan mükellefler tarafından fatura düzenlenecektir.

   

• Söz konusu ürünlerin satışının iş akdine bağlı olarak yapılması halinde elde edilen gelir ile yöneticilerin ve ara yöneticilerin yaptıkları satış üzerinden sağladıkları komisyon, prim ve benzeri gelirlerinin tamamının ücret kabul edilerek, GVK.nun 61, 94, 103ve 104. maddeleri kapsamında vergilendirilmesi gerekmektedir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.