2012-03-12

Açılan ihale sonucunda edinilen ticari ve iktisadi bütünlüğün değer tespiti hk.

---

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI BÜYÜK MÜKELLEFLER VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI (Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü)

 

	TARİH	:	12.03.2012
	SAYI	:	B.07.1.GİB.4.99.16.01.0-VUK-267-79
	KONU	:	Açılan ihale sonucunda edinilen ticari ve iktisadi bütünlüğün değer tespiti hk.

…

İLGİ: …

İlgi özelge talep formunuzda;

 

• Başkanlığımız … vergi kimlik numaralı mükellefi olan şirketinizin, … tarafından … satışı amacıyla açılan ihaleyi kazandığı, ihale sonucunun … ve … onaylarına tabi bulunduğu,

   

• … devrinin onaylanması durumunda … ile şirketiniz arasında imzalanacak "Devir ve Teslim Anlaşması" kapsamında; markaların, internet alan adlarının, hakların: …, gayrimenkullerin: …, menkullerin: …, sözleşmelerin: … toplu bir bedel ödenmek suretiyle devir alınacağı,

   

• Devir alınacak tüm iktisadi kıymetlerin "Ekspertiz Raporu" ile değerinin belirlenmesi yoluna gidileceği, söz konusu rapor sonucu belirlenecek değer ile ticari ve iktisadi bütünlük için ödenen toplam bedel arasında fark oluşması durumunda, bu farkın peştemallık olarak kabul edilerek amortisman yoluyla itfa edilmesinin düşünüldüğü, bu işlemin uygun görülmemesi durumunda ticari ve iktisadi bütünlük için ödenen toplam bedelin devir alınacak ticari ve iktisadi bütünlük içerisinde yer alan iktisadi kıymetlere ne şekilde paylaştırılacağı,

   

• Devir alınacak ticari ve iktisadi bütünlüğün içerisinde üretim tesislerinin kurulu olduğu bina ve arazinin kullanımı ile ilgili sözleşmenin bulunduğu ve devir alınan sözleşme hükümleri gereğince binanın sadece kullanım hakkı/kiracılık hakkının … yılına kadar devir alınacağı, bu tarihten sonra arsanın malikin kullanımına terk edileceği, bina ve arazinin sözleşme süresi boyunca kullanım hakkı değerinin şirketinizce yaptırılacak ekspertiz çalışması neticesinde belirleneceği ve belirlenen değerin geçici hesaplarda (örneğin 180 No.lu Hesap) aktifleştirilip kira süresi içinde giderleştirilmesinin düşünüldüğü, binanın sözleşme bitiş tarihinden önce tahliyesinin söz konusu olması durumunda geçici hesaplarda bekletilen ve henüz giderleştirilmemiş olan tutarların bir seferde gider kaydedilip kaydedilmeyeceği

hususlarında tereddüt oluştuğundan Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.

213 sayılı VUK.nun ;

 

• 72. maddesinde takdir komisyonlarının kuruluşu,

   

• 74. maddesinde takdir komisyonlarının (yetkili makamlarca istenilen matrah ve servet takdirlerini yapmak ve vergi kanunlarında yazılı fiyat, ücret veya sair matrah ve kıymetleri tespit etmek gibi) görevleri,

   

• 75. maddesinde, takdir komisyonlarının (görevleri dolayısıyla inceleme yetkisi ve servetleri, sınai hakları ve telif haklarını, imtiyazları, madenleri, mücevheratı, eski eserleri ve sanat eserlerini değerlemede bilirkişiye müracaat edebilme) yetkileri,

   

• 266. maddesinde, rayiç bedelin bir iktisadi kıymetin değerleme günündeki normal alım satım değeri olduğu;

   

• 267. maddesinde, emsal bedelin, gerçek bedeli bilinemeyen veyahut doğru olarak tespit edilmeyen bir malın değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değer olduğu, üçüncü sırada yer alan takdir esasında ilgililerin müracaatı üzerine takdir komisyonunca emsal bedel belli edileceği ve yapılacak takdirlerde iktisadi kıymetin maliyet bedelinin ve piyasa kıymetlerinin araştırılacağı ve kullanılmış eşya için ayrıca yıpranma derecelerinin dikkate alınacağı,

   

• 269. maddesinde de iktisadi işletmelere dahil bilumum gayrimenkullerin ve gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin (gayrimenkullerin mütemmim cüzüleri ve teferruatı, tesisat ve makinalar, gemiler ve diğer taşıtlar ile gayrimaddi haklar) maliyet bedeli ile değerleneceği,

   

• 282. maddesinin son fıkrasında gerçek ve tüzel kişilerde peştemallıkların mukayyet değeri ile değerleneceği;

   

• 313. maddesinde, işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle, 269. madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesinin amortisman mevzuunu teşkil edeceği,

   

• 326. maddesinde, kurumların aktifleştirdikleri ilk tesis taazzuv giderleri ile peştemallıkların mukayyet değeri üzerinden eşit miktarlarda ve beş yıl içinde itfa olunacağı

hükümleri yer almaktadır.

Yukarıda yapılan açıklamalara göre, … sonucu satın aldığınız … ait iktisadi kıymetlerin takdir komisyonunca belli edilecek emsal bedel üzerinden aktife almanızda bir sakınca bulunmamaktadır.

Söz konusu olayda, ihale yoluyla iktisadi bütünlüğü göz önünde bulundurularak satın alınan … ait takdiri yapılacak iktisadi kıymetlerin nevi ve miktarı itibarıyla fazla olması ve teknik bilgi gerektirmesi nedeniyle takdir komisyonu tarafından yapılacak takdir işlemleri sırasında, şirketiniz tarafından lisanslı denetçilere düzenlettirilmiş olan "Ekspertiz Raporu"ndaki bilgilerden yararlanılması da mümkün bulunmaktadır.

Peştemallık uygulamada, şerefiye veya hava parası olarak da adlandırılmakta olup, bir ticari işletmenin bir başkasına devir ve temliki sırasında aktifinde bulunan iktisadi kıymetlerin gerçek değerinden başka; işletmenin bulunduğu yerin önemi, piyasada tutmuş olduğu şöhret ve itibar, müşteri kitlesinin genişliği, faaliyet gösterdiği sektörde monopol olması gibi nedenlerden dolayı bilanço değerlerine ilave olarak sahip olunan değeri ifade etmektedir. Diğer bir ifade ile peştemallık, bir işletme devralınırken katlanılan maliyet ile söz konusu işletmenin rayiç bedelle hesaplanan net varlıklarının değeri arasındaki olumlu farktır.

Mezkur olayda, ihale yoluyla iktisadi bütünlüğü göz önünde bulundurularak satın alınan işletmeye ait iktisadi kıymetlerin ihale bedeli ile rayiç bedeli arasındaki müspet farkın peştemallık olarak kabul edilmesi; ancak söz konusu iktisadi kıymetlerin rayiç bedellerinin tespit edilememesi halinde, VUK.nun 267. maddesine göre emsal bedelin değerlemede esas alınması gerekmektedir. Satıştan dolayı peştemallık olarak kabul edilen tutarın ise beş yıl içerisinde eşit miktarlarda itfa edilmesi mümkün bulunmaktadır.

Diğer taraftan, şirketinizce devir alınacak ticari ve iktisadi bütünlüğün içerisinde yer alan üretim tesislerinin bulunduğu bina ve arazinin kullanım (kirlama) hakkının devir alınacağı sözleşme sonunda söz konusu kıymetlerin kiralayana (arsa sahibine) terk edileceği belirtilmiştir.

Medeni Kanunun 794 - 822. maddelerinde intifa hakkı düzenlenmiştir. Sınırlı ayni hak niteliğinde olan intifa hakkı, sahibine; intifa konusu mala zilyetlik, kullanma, malın semereleri ile gelirlerini elde etme ve malı yönetme yetkilerini vermektedir.

Ticari ve iktisadi bütünlüğün içerisinde yer alan üretim tesislerinin kurulu bulunduğu bina ve arazinin intifa (kullanım) hakkı için Takdir Komisyonunca belirlenecek emsal bedel gayri maddi hak olarak nitelendirileceğinden, VUK.nun 313. maddesi gereğince amortisman yoluyla giderleştirilmesi gerekir. Bu nedenle; şirketinizce devir alınacak ticari ve iktisadi bütünlüğün içerisinde yer alan üretim tesislerinin kurulu bulunduğu bina ve arazi için kullanma (kiralama) hakkı bedeli adı altında yapılan ödemeler karşılığında iktisap edilen kıymetlerin intifa hakkı çerçevesinde değerlendirilmesi ve 260-Haklar Hesabında izlenmesi gerekmektedir.

Söz konusu kullanım hakkının 339, 365, 389, 399 ve 406 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile değişik 333 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin "55.Gayri Maddi İktisadi Kıymetler: İmtiyaz hakları (Franchising), patent, formül, dizayn, örnek kalıp, teknik bilgi (Know-how), format, telif hakkı ve benzeri kalemler, lisans, kullanım hakkı ve izni veya devlet kurum ve kuruluşları tarafından verilen diğer haklar (İşletme hakkı gibi) ve bunların benzerleri." sınıfında değerlendirilerek, faydalı ömrünün 15 yıl ve amortisman oranında %6,66 olarak dikkate alınması gerekmektedir.

Ancak, şirketinizce devir alınacak intifa hakkı 15 yıllık faydalı ömür süresinden daha kısa bir süreyi kapsaması nedeniyle sözkonusu hak için Takdir Komisyonunca belirlenecek emsal bedelin hakkın geçerli olduğu süre içerisinde eşit yüzdeler halinde itfa olunacağı tabiidir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.