2013-10-31

BANKA VE BENZERİ FİNANS KURUMLARININ ARACI KILINMASI ZORUNLU İŞLEMLER.

---

 

 

1-VERGİ USUL KANUNU İLE GETİRİLEN ZORUNLULUK 

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu Mükerrer 257 maddesi, 1. Fıkra, 2. Bendi  gereğince “Maliye ve Gümrük Bakanlığı; Mükelleflere muameleleri ile ilgili tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince   düzenlenen belgelerle tevsik etmeleri zorunluluğunu getirmeye ve bu zorunluluğun kapsamını ve uygulamaya ilişkin usul ve esaslarını belirlemeye, yetkilidir.

Bakanlık bu yetkisini ilk kez 2003 yılında kullanmıştır.

320 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine göre; ödeme ve tahsilatların banka veya özel finans kurumları aracı kılınarak yapılması ve bu kurumlarca düzenlenen dekont veya hesap bildirim cetvelleri ile tevsiki zorunludur.

Tespit edilen tutarın altında kalan tahsilat veya ödemelerin banka veya özel finans kurumları aracılığıyla yapılması ihtiyaridir.

 

320 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile;

• Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar,
• Kazancı basit usulde tespit edilenler,
• Defter tutmak zorunda olan çiftçiler,
• Serbest meslek erbabı ile vergiden muaf esnafın

kendi aralarında yapacakları ticari işlemler ile nihai tüketicilerden 7.000 TL’ yi aşan(459 no'lu VUK Gn. Teb. ile belirlenen tutar) tahsilat ve ödemelerinin 1 Ağustos 2003 tarihinden itibaren banka ve özel finans kurumları vasıta kılınarak yapılması ve bu kurumlarca düzenlenen dekont veya hesap bildirim cetvelleri ile tevsiki zorunluluğu getirmiştir. Limitin aşılıp aşılmadığına fatura tutarı dikkate alınarak karar verilir.

 

Belli tutarı aşan tahsilat ve ödemelerin banka, özel finans kurumu veya PTT vasıtasıyla tevsik edilmesi uygulamasına riayet etmeyen mükellefler için özel usulsüzlük cezası uygulanmaktadır.

• Sermaye piyasası aracı kurumlarında,
• Yetkili döviz müesseselerinde,
• Noterlerde,
• Tapu idarelerinde

yapılan işlemlere konu ödeme ve tahsilatların belirtilen kurumlar aracı kılınarak yapılması zorunlu bulunmamaktadır.

 

459 Seri Nolu VUK Genel Tebliği ile “Tevsik zorunluluğu kapsamında olanların, kendi aralarında ve tevsik zorunluluğu kapsamında olmayanlarla yapacakları, 7.000 TL’yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları ve bu tahsilat ve ödemeleri söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunludur.

Bu kapsamda örneğin;

- Her türlü mal teslimi veya hizmet ifasına ilişkin tahsilat ve ödemelerin,

- Avans, depozito, pey akçesi gibi suretlerle yapılacak tahsilat ve ödemelerin,

- İşletmelerin kendi ortakları ve/veya diğer gerçek ve tüzel kişilerle yaptığı her türlü tahsilat ve ödemelerin

belirlenen haddi aşması durumunda, aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması ve bu işlemlerin söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik edilmesi zorunludur.” hükmü getirilmek suretiyle ticari olmayan nakit hareketlerinin de tevsik zorunluluğu kapsamında özel finans kurumları ve PTT aracılığıyla ödeneceği açıklığa kavuşturulmuştur. Bu tebliğ doğrultusunda çalışanlara yapılan 7.000YTL üzerindeki ücret ve kıdem tazminatı ödemelerinin de banka, özel finans kurumları ve PTT aracılığıyla ödenmesi gerekmektedir. Bu nedenle İş Kanunu uyarınca getirilen 5 işçi sınırına da bakılmaksızın sınırı aşan ödemenin banka aracılığı ile yapılması gerekir. Ayrıca işletme ile ortaklar arasındaki nakit hareketleri için de aynı kural geçerlidir.

 

2-İŞ KANUNU İLE GETİRİLEN ZORUNLULUK

4857 Sayılı İş Kanunu 32. Maddesi “ Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak kural olarak, Türk parası ile işyerinde veya özel olarak açılan bir banka hesabına ödenir…… Çalıştırılan işçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakının özel olarak açılan banka hesabına yatırılmak suretiyle ödenmesi hususunda; tabi olduğu vergi mükellefiyeti türü, işletme büyüklüğü, çalıştırdığı işçi sayısı, işyerinin bulunduğu il ve benzeri gibi unsurları dikkate alarak işverenleri veya üçüncü kişileri zorunlu tutmaya,…… Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığından sorumlu Devlet Bakanlığı müştereken yetkilidir. İşçinin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakının özel olarak açılan banka hesaplarına yatırılmak suretiyle ödenmesine ilişkin diğer usul ve esaslar anılan bakanlıklarca müştereken çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir..” Hükmünü getirmiştir.

 

Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmelik 18/11/2008 tarih – 27058 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

 

Yönetmeliğe göre; İşyerleri ve işletmelerinde İş Kanunu hükümlerinin uygulandığı işverenler ile üçüncü kişiler, Türkiye genelinde çalıştırdıkları işçi sayısının en az 5 olması halinde, (21.05.2016 tarih 29718 sayılı R.G. ile yapılan düzenleme) çalıştırdıkları işçiye o ay içinde yapacakları her türlü ödemenin kanuni kesintiler düşüldükten sonra kalan net tutarını, bankalar aracılığıyla ödemekle yükümlüdürler.

 

İşçiye, İş Kanunundan veya toplu iş sözleşmesinden veyahut iş sözleşmesinden doğan alacaklarını, bu Yönetmelik kapsamında zorunlu tutulduğu halde bankalar aracılığıyla ödemeyen işverene veya işveren vekiline veyahut üçüncü kişiye, İş Kanununun 102 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ilgili birimi tarafından idari para cezası verilir. ( 2013 yılı ceza tutarı her işçi  ve her ay için 134 TL’dir.)

 

3-BORÇLAR KANUNU İLE GETİRİLEN ZORUNLULUK

6098 Sayılı  Borçlar Kanunu  420/2 maddesi “İşçinin işverenden alacağına ilişkin ibra sözleşmesinin yazılı olması, ibra tarihi itibarıyla sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az bir aylık sürenin geçmiş bulunması, ibra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi, ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve banka aracılığıyla yapılması şarttır. Bu unsurları taşımayan ibra sözleşmeleri veya ibraname kesin olarak hükümsüzdür.” Hükmünü taşımaktadır.

 

Bu nedenle işçinin iş sözleşmesi sona ererken yapılacak tüm ücret ve tazminat ödemelerinin banka aracılığıyla yapılması zorunludur.  Aksi halde düzenlenecek ibra belgesi geçersiz kabul edilir.

 

4-GELİR VERGİSİ KANUNU İLE GETİRİLEN ZORUNLULUK

213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendiyle Maliye  Bakanlığına verilen yetki ile hazırlanan  268 No’lu Gelir Vergisi Genel  Tebliği uyarınca:

a.Konutlarda, her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde kira geliri elde edenlerin, 

b.İşyerlerinde, işyerini kiraya verenler ile kiracıların 

kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerinin 01.11.2008 tarihinden itibaren banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 inci maddesinde yer alan hüküm uyarınca, mükerrer 257 nci maddeyle getirilen zorunluluklara uymayanlara özel usulsüzlük cezası kesilmesi gerekmektedir.

 

S.M.M.M Lütfi GÜLBENK

Av. Esma GÜLBENK