2024-05-17

ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASINDA YAPILAN SON DEĞİŞİKLİKLER

---

Bilindiği gibi, ihale konusu işler ve özel nitelikte yapılan inşaat işyerleri hakkında SGK’ya yeterli oranda işçilik ücreti bildirilmiş olup olmadığı hususunda araştırma (ön değerlendirme) işlemi yapılmakta, bu işlemin sonucunda yeterli işçiliğin bildirilmiş olması halinde teminat iadesi/iskan belgesi alınabilmesi amacıyla işverenlere ilişiksizlik/borcu yoktur belgesi verilmektedir. Yeterli işçilik bildirilmediği anlaşılan işyeri dosyaları hakkında ise SGK’daki dosya memurunca fark prim borcu hesaplanarak ödenmek üzere ilgili işverene tebliğ edilmektedir.

Yukarıda belirtilen işlemlerin usul ve esasları evvelce Kurumca yayımlanan 4.2.2011 tarihli ve 2011/13 sayılı Genelgede açıklanmış idi.

Söz konusu genelgenin yayımından sonra gerek mevzuatta yapılan düzenlemeler gerekse Kurum ünitelerince uygulamada yaşanan tereddütler üzerine bu kez bahsi geçen Genelgede bazı değişiklikler yapılmış olup, değiştirilen hususlar aşağıda açıklanmıştır;

1- İhale mevzuatına göre yaptırılan işler ile özel nitelikteki inşaat işlerinden dolayı yapılacak araştırma sonucunda Kuruma yeterli işçiliğin bildirilmemiş olduğu anlaşıldığında, eksik bildirilen isçilik tutarı üzerinden hesaplanan prim tutarı daha önce olduğu gibi hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte bir ay içinde ödenmek üzere işverene tebliğ edilecektir.

Tebliğ edilen prim ve gecikme cezası ve gecikme zammının ödenmesi veya borca bir ay içinde itirazda bulunulmaması halinde borç kesinleşecektir.

Her ne kadar Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 112/3 üncü maddesi ve 2024/7 sayılı Genelgede, tebliğ edilecek borca karşı bir ay içinde itiraz edilmemesi durumunda borcun kesinleşmiş olacağı belirtilmekte ise de, konu ile ilgili 5510 sayılı Kanunun 85 inci maddesinde, borcun kesinleşmesi durumlarına yer verilmiş olup, bu durumlar;

- Borcun ödenmesi,

- Borcun ödeneceğinin işveren tarafından taahhüt edilmesi,

Şeklinde açıklanmıştır. Dolayısıyla tebliğ olunacak borca işverenlerimizce bir ay içinde itiraz edilmemesi, yasal olarak borcun kesinleşmiş kabul edilmesi anlamına gelmeyeceğinden, uygulamada bu hususun gözden uzak tutulmamasında yarar görülmektedir. (İşverence borcun ödeneceğine dair yazılı olarak taahhütname verilmedikçe, bir aylık sürede itiraz edilmemesi nedeniyle borcun kesinleşmiş kabul edilmesi yasanın 85 inci maddesinde öngörülen hükmün dışına çıkılması/yetki aşımı anlamına gelmektedir)

2- Tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde Kurumca hesaplanan borca işverence faturalı isçilik ödemeleri, fatura mukabili is yaptırılması, işin kısmen devamlı işyeri sigortalıları ile yapılması veya Kanunun 4/ (a) bendi kapsamı dışındaki kişilerin çalışması nedenleriyle itiraz edilmesi halinde söz konusu işler denetime sevk edilerek sonucuna göre işlem yapılacaktır.

3- Bilindiği gibi, ihale konusu işte çalışacak kişi/gün sayısının belli olmadığı işlerde toplam hak ediş tutarına asgari işçilik oranı (% 25 eksiği ile) uygulanmak suretiyle Kuruma bildirilmiş olması gereken işçilik tutarı bulunmaktadır.

Yapılan araştırma işlemi sonucunda, Kuruma yeterli oranda işçiliğin bildirilmediğinin anlaşılması halinde farktan kaynaklanan prim, bir ay içinde ödenmesi için işverene tebliğ edilecektir. Genelgedeki açıklamaya göre,

borcun tebliğ tarihinden itibaren işverence bir ay içinde ödenmesi veya itirazda bulunulmaması halinde borcun kesinleşeceği belirtilmektedir.

Bu tür işlerde de yine, tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde ünitece hesaplanan borca işverence faturalı isçilik ödemeleri yapıldığından bahisle itiraz edilmesi halinde söz konusu işler denetime sevk edilecektir.

4- Kurumca düzenlenecek ilişiksizlik belgeleri bundan böyle  “soğuk damgalı veya barkod numaralı” olabileceği gibi, “karekod numaralı” da olabilecektir.

5- Asgari İşçilik Tespit Komisyonunca belirlenmemiş olan işler ile idarece akreditif bedeli ödenmek ya da ihale bedeli dışında kısmen veya tamamen malzeme verilmek suretiyle yaptırılan işlere ait asgari isçilik oranları, bundan böyle Asgari İşçilik Tespit Komisyonunca tespit edilecektir. Dolayısıyla, oranı belli olmayan işler hakkında Komisyonca yayımlanmış olan listede benzer bir iş için belirlenmiş olan oran dikkate alınamayacaktır.

6-Bilindiği gibi, asgari işçilik uygulamasında Asgari İşçilik Tespit Komisyonunca

belirlenerek Tebliğ ekinde yayımlanan asgari isçilik oranları dikkate alınmaktadır. Tebliğin yayımlandığı tarihten sonra başlayan işler ile ilgili olarak Tebliğ eki listede bulunan yeni oranlar esas alınmak suretiyle işlem yapılacaktır.

Ancak, Tebliğde bazı işkollarının asgari isçilik oranları değiştiğinden Tebliğin yayımlandığı tarihten önce biten veya bu tarihten sonra bitecek olan işlere ilişkin fark prim borcunun idari aşamada kesinleşmemiş olması koşuluyla eski oranla yeni oran kıyaslanarak düşük olan orana göre işlem yapılacaktır.

Daha önce belirlenen asgari isçilik oranları dikkate alınarak hesaplanan prim borcu tahsil edilmiş veya prim borcu idari aşamada kesinleşmiş ise bu işlerle

ilgili olarak yeniden ön değerlendirme (araştırma)/SMM-YMM incelemesi/ denetim yapılmayacaktır.

Buna karşılık, ön değerlendirme (araştırma) işlemi sonucunda hesaplanan fark isçilik prim borcu tebliğ edilmemiş veya tebliğ edildiği halde Kuruma itiraz edilmiş ya da yapılan itiraz üzerine, Ünite itiraz komisyonlarınca verilen karar henüz işverene tebliğ edilmemiş ya da tebliğ edilmekle beraber Kuruma itiraz süresi ya da mahkemeye dava açma süresi dolmamış ise, bu haller kesinleşmemiş işlem olarak değerlendirilecektir.

7- Bir ya da birden fazla blok olarak yapılan özel nitelikteki inşaat işlerinde; biten kısımlar için işverence talep edilmesi halinde, bitirildiği belirtilen kısımlar için geçici olarak asgari isçilik araştırma işlemi yapılabilmekte ve bu kısımlar için kısmi ilişiksizlik belgesi verilebilmektedir. Genelge ile bu uygulama kısmen değiştirilmektedir.

Bundan böyle, bu durumlarda özel nitelikteki inşaatın tamamı bitirildiğinde, ayrıca inşaatın yapı ruhsatında mevcut toplam metrekaresi üzerinden yeniden asgari isçilik araştırma işlemi yapılmayacaktır.  Dolayısıyla, daha önce bitirilen ve kısmi ilişiksizlik belgesi verilen bölümlerin yüzölçümleri ile bu kısımlar için Kuruma bildirilmesi gereken prime esas kazanç tutarları, son değerlendirmede dikkate alınmayacaktır.

İnşaatın bitirilen kısmı/kısımları için asgari isçilik araştırması yapılabilmesi için ilgili belediye tarafından onaylanan yapı denetim tutanağında inşaatın ilişiksizlik belgesi talebinde bulunulan kısmının bitmiş olduğunun belirtilmesi gerekmektedir.

 

Hadi EYCE

SGK Uzm.