2022-08-05

ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASINDA FARK PRİMLER NE ZAMAN KESİNLEŞİR?

---

Bilindiği gibi, 5510 sayılı SGK Yasasının 85 inci maddesi hükmü uyarınca, ihale suretiyle üstlenilen işler ile özel nitelikte yapılan inşaat işyerleri hakkında işverenler tarafından SGK’ya asgari oranda işçilik ücreti bildirilmesi gerekmektedir. Asgari işçilik miktarının bildirilmemiş olması durumunda ise, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 110 ila 112 nci maddelerinde belirtilen usul ve esaslar dikkate alınmak suretiyle Kurumca re’sen fark prim borcu tahakkuk ettirilerek işverenlere tebliğ edilmektedir.

Nitekim, bahsi geçen 85 inci maddede aynen, “Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ile bankalar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan işlerden ve özel nitelikteki inşaat işlerinden dolayı bu işleri yapan işveren tarafından yeterli işçilik bildirilmiş olup olmadığı Kurumca araştırılır. Bu araştırma sonucunda yeterli işçiliğin bildirilmemiş olduğu anlaşılırsa, eksik bildirilen işçilik tutarı üzerinden hesaplanan prim tutarı, 89 uncu madde gereği hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte bir ay içinde ödenmek üzere işverene tebliğ edilir. Tebliğ edilen prim ve gecikme cezası ve gecikme zammının ödendiği veya ödeneceğinin işveren tarafından yazılı olarak taahhüt edilmesi halinde borç kesinleşir.” denilmektedir.

Madde metninin incelenmesinden de anlaşılacağı üzere, yasada, yeterli işçilik bildirilmemiş olan durumlarda, fark işçilik üzerinden hesaplanan ve işverene tebliğ olunan prim ve gecikme zammı borcunun kesinleşmesi iki şarta tabi tutulmuştur.

Bu şartlar;

1-Tebliğ edilen prim tutarının ödenmesi,

2-Tebliğ edilen prim borcunun ödeneceğine ilişkin işverenin irade beyanını ortaya koymasıdır.

Dolayısıyla, işverenlerin, kendilerine tebliğ olunan fark prim borçlarını ödememeleri veya Kuruma yazılı olarak (dilekçe ile) taahhütname vermemeleri halinde, bu tür borçların kesinleşmiş olduğunun kabulü mümkün bulunmamaktadır.

Başka bir anlatımla, işverenlere tebliğ edilen borcun bir aylık süre içinde ödenmemesi ya da aynı süre içinde borca itiraz edilmemesi durumunda borcun kesinleştiğinin kabul edilmesi yasa hükmüne uygun düşmemektedir.

Ne var ki, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 112 nci maddesinde sonradan yapılan düzenlemeyle, yukarıda belirtilen fark prim borçlarına bir aylık süre içinde itiraz edilmemiş olması, borcun kesinleşme nedeni sayılmıştır.

Görüldüğü gibi, “Borcun kesinleşmesi” ne ilişkin yönetmelik hükmünün yasa hükmünden farklı olduğu ortadadır.  

Yönetmeliğin 112 nci maddesinde yapılan düzenlemeden önceki dönemde, işverenlere tebliğ edilen fark prim borcunun bir ay içinde ödenmemesi veya itiraz edilmemesi durumunda, borcun kesinleştiği kabul edilmemiş ve durumun işyeri kayıtları da incelenmek üzere denetim yoluna gidilmesi esası benimsenmiştir.

Kuşkusuz, önceki uygulama yasaya daha uygun idi. Zira, yönetmelikte yapılan son değişiklik, yasada bulunmayan kesinleşme halini yorumla genişletmiştir.

Öte yandan, Kurumca yayımlanan 2022/11 sayılı genelgeyle yönetmelikte belirtilen hükme paralel uygulama yapılması gerektiği talimatlandırılmıştır.

Her ne kadar, Yasanın 85 inci maddesinin ikinci fıkrasının sonunda, “Tebliğ edilen prim ve gecikme cezası ve gecikme zammının ödenmemesi, taahhütname verilmemesi veya Kurumca işyerinin denetlenmesine gerek görülmesi durumunda Kurumca inceleme yapılır” denilmiş ise de, bu hükümden, Kuruma bir ay içinde itiraz edilmemesi halinde borcun kesinleştiği anlamının çıkarılması zorlama bir yorum olacaktır.

Açıklamaya çalıştığımız bu durum, işverenleri haklı olarak tereddüte düşürdüğünden, ileride gereksiz ihtilafların yaşanmasına sebebiyet verilmesi açısından konunun Kurumca yeniden değerlendirilmesinde yarar görülmektedir.

Hadi EYCE 

SGK Uzmanı