2022-04-27

ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİL GÜNLERİ HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER

---

Ulusal Bayram Genel Tatil Günleri

 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 2. maddesinde resmi ve dini bayram günleriyle yılbaşı gününün genel tatil günleri olduğu açıklanmıştır. Buna göre genel tatil günleri, 1 Ocak, 23 Nisan, 1 Mayıs, 19 Mayıs, 15 Temmuz, 30 Ağustos günleri ile Arife günü saat 13.00'da başlanan 3.5 günlük Ramazan Bayramı ve Arife günü saat 13.00'de başlayan 4.5 günlük Kurban Bayramı günlerinden oluşur. Ulusal bayram günü ise, 28 Ekim saat 13.00 ten itibaren başlayan 29 Ekim günü de devam eden 1,5 gündür.

İşçinin Onayı

4857 Sayılı İş Kanunu'nun “Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma” başlıklı 44. maddesinde ise, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışılıp çalışılmayacağının toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılacağı, sözleşmelerde hüküm bulunmaması hâlinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayının gerektiği düzenlenmiştir.

Ulusal Bayram Genel Tatil Günlerinde Ücret

İş Kanunu 47. maddede, Kanun kapsamındaki işyerleri bakımından ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışma karşılığı olmaksızın o günün ücretinin tam olarak ödeneceği, tatil yapılmayarak çalışıldığında ise ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücretin ödeneceği hükme bağlanmıştır.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil ücreti her tatil günü için işçinin bir günlük brüt ücretidir. 4857 sayılı İş Kanunun 50. Maddesine göre “Fazla çalışma karşılığı olarak alınan ücretler, primler, işyerinin temelli işçisi olarak normal çalışma saatleri dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler ve sosyal yardımlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri için verilen ücretlerin tespitinde hesaba katılmaz.”

Ulusal bayram genel tatil günlerinin ücreti çalışılan dönem ücreti üzerinden hesaplanır.

Çalışılan her bir ulusal bayram genel tatil gününde çalışma karşılığı ilave 1 tam günlük yevmiyeye hak kazanmak için işçinin o gün 7,5 saati doldurması da gerekmez, o günkü çalışma 7,5 saatin altında da kalsa 1 tam günlük çalışma karşılığı ilave yevmiyeye hak kazanır. Elbette bu açıklananlar aylık sabit maaş sisteminde geçerli olup işçinin ücretlendirme sistemi netleştirilerek sonuca gidilmelidir.( Yargıtay 9. Hukuk Dairesi E. 2017/18461 K. 2020/15353 T. 9.11.2020)

İş Kanunu’nun 47. maddesindeki açık düzenleme karşısında ulusal bayram genel tatillerde çalıştığı anlaşılan davacının çalıştığı her bir ulusal bayram genel tatil günü için ilave 1 yevmiyeye (aylık maktu ücret/30) daha hak kazandığı gözden kaçırılarak hesaplamanın çalışılan saat üzerinden yapılması hatalıdır. İşçi ulusal bayram-genel tatil günlerinde 1 saat dahi çalışsa tam yevmiyeye hak kazanır. (Yargıtay 9. HD Esas: 2016/20521 Karar: 2020/6790 Tarih: 01.07.2020)

Ulusal Bayram Genel Tatil Ücretinin Aylık Ücrete Dahil Olduğu Kararlaştırılabilir mi?

Anayasal dinlenme hakkı kapsamında olan ve bu sebeple yasak çalışma kapsamına giren hafta tatili ve ulusal bayram genel tatil çalışmalarının aylık ücrete dahil olduğu hakkındaki sözleşme hükmü geçersizdir.( Yargıtay 9. Hukuk Dairesi E. 2018/2411 K. 2018/6965 T. 29.3.2018)

Tatil Günü Çalışmaya Karşılık Ücret Yerine İzin Verilebilir mi?

Ulusal bayram genel tatil çalışması yapan işçiye ücret yerine izin verilemez. 4857 Sayılı İş Kanunu'nda serbest zaman, fazla mesai çalışması için öngörülmüştür. İşçi tatil günleri çalışmış ise bunun karşılığı ücretin ödenmesi gerekir. Bu çalışma sonrası karşılığında izin kullandırılması, tatil ücretine hak kazanamayacağını göstermez. Zira tatil çalışmaları karşılığı serbest zaman veya izin verilmesi yasaya uygun değildir. (Yargıtay 9. H.D. 15.01.2018 tarih ve 2015/26859 E.  2018/84 K.)

Ulusal Bayram Genel Tatil Günü ile Hafta Tatilinin Çakışması

Ulusal bayram genel tatil gününün hafta tatiline rastlaması halinde  işçinin lehine olan ödeme şekli tercih edilecektir. UBGT günlerinde işçinin çalışmasına karşılık ilave 1 günlük ücret verilmesine karşılık hafta tatilinde çalışması halinde işçinin fazla çalışma yaptığı kabul edilerek %50 zamlı yevmiye ödenmektedir. Bu durumda hafta tatili ücretinin ödenmesi gerekir. Ancak işyeri uygulaması gereği bayram günlerinde çalışanlara  hafta tatili ücretinden fazla ödeme yapılmakta ise fazla olan ödeme tercih edilmelidir.

Genel tatil günündeki çalışma 7.5 saati aşarsa, bu aşan süreler için de ayrıca fazla çalışma ücreti ödenmelidir.

Ulusal Bayram Genel Tatil Ücretinin Ödenmemesi

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti ( UBGT) geniş anlamda ücrete dahil olduğundan ücretinin ödenmemesi halinde işçinin iş akdini haklı nedenlerle fesih etme hakkı doğacaktır. Buna göre bu şekilde çalışması olan bir çalışanın ödemelerinin gerçekleştirilmemesi halinde, iş akdini fesih ederek kıdem tazminatı ve varsa eğer diğer tüm hak ve alacaklarını talep ve dava edebilirler.

Tatil Günü Çalışıldığının İspatı

Genel ispat kuralları gereğince kural olarak bir iddiada bulunan kişi iddiasını ispat etmelidir. Bu neden ulusal bayram genel tatil günlerinde çalıştığını  ileri süren işçi bunu ispatlamalıdır. Fiili bir olgu söz konusu olduğundan kural olarak işçi,  ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığını her türlü delille ispat edebilir. Bu konuda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ulusal bayram genel tatil günlerinde çalışmanın bu tür belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile sonuca gidilecektir. İmzalı ücret bordrolarında ulusal bayram ve genel tatil ücretlerinin ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından daha fazla çalışıldığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin alacağının bordroda görünenden daha fazla olduğu yönünde bir ihtirazı kaydının bulunması halinde, ulusal bayram ve genel tatil çalışmalarının ispatı her türlü delille yapılabilir. Buna karşın, bordroların imzalı ve ihtirazı kayıtsız olması durumunda dahi, işçinin geçerli bir yazılı belge ile bordroda yazılı olanın dışında ulusal bayram ve genel tatil çalışmalarının yazılı delille kanıtlaması gerekir.

Tatil Ücretinde Faiz

Zamanında ödenmeyen Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücretleri için uygulanacak olan faiz özel faiz türü olan mevduata uygulanan en yüksek faiz olacaktır.

4857 sayılı İş Kanunu’nun çeşitli hükümlerinde faiz konusunda düzenlemelere yer verilmiştir. Anılan Kanunu’nun 34. maddesinde, gününde ödemeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faizin uygulanacağı hükmü bulunmaktadır. Maddede sözü edilen ücret geniş anlamda ücret olup, çalışma karşılığı ücretler ile ikramiye, pirim, jestiyon ve benzeri ödemeler ve fazla çalışma, hafta tatili ile bayram ve genel tatil ücretleri de bu kapsama dahildir.  (Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2017/35657 Esas, 2017/15104)

Faiz Başlangıcı

İşçinin, işvereni borcunu ödemeye davet eden ihtarname çekmesi üzerine işveren temerrüde düşer ve ihtarnamedeki sürenin bitimini takip eden günden itibaren, eğer ihtarnamede herhangi bir süreye yer verilmemişse ihtarnamenin tebliğ edildiği tarihi izleyen gün sonrasından itibaren, Mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanmaya başlanacaktır. İhtar gönderilmemiş olsa bile dava konusu alacakların dava tarihinden önce arabuluculuk aracılığıyla talep edilmesi karşısında davalı işverenin arabuluculuk son tutanak tarihi itibariyle temerrüde düştüğünün kabulü gerekmektedir.( Yargıtay 9 HD, 17.02.2022 625 -1878)

Zamanaşımı

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücretleri İş Kanunu çerçevesinde ücret sayılmaktadır. 4857 sayılı İş Kanunun 32. Maddesinin son fıkrasına göre ücret alacaklarında zamanaşımı süresi beş yıldır. Ulusal bayram genel tatil alacağının dava edilmesi halinde zamanaşımı itirazında bulunulması halinde zamanaşımına uğrayan dönem alacakları reddedilecektir.

Tüm Danışanlarımıza ve çalışanlara iyi bayramlar dileriz.

Av. Esma Gülbenk

GÜLBENK DANIŞMANLIK