2021-11-06

ENGELLİ VERGİ İNDİRİM BELGESİ İLE KİMLER, NASIL EMEKLİ OLABİLİR?

---

Engelli vergi indirim belgesi ile emekli olabilmek için;

1- 2008/Ekim (özel sektöre ait işyerlerinde 30/9/2008, kamu sektörüne ait işyerlerinde 14/10/2008) öncesi sigortalı olmak,

2- Engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış olmak,

3-Sigortalılık başlangıcına ve engellilik derecelerine göre 506 sayılı Kanunda öngörülen sigortalılık süresine ve prim gün sayısına sahip olmak,

4- 5510/4-a kapsamında (eski adıyla SSK statüsünde) yaşlılık aylığına hak kazanmış olmak,

5-İşten ayrılmak ve tahsis talebinde bulunmak,

Şartları aranılmaktadır.

Diğer taraftan, 4/a kapsamındaki sigortalıların aylık bağlanması için engellilik indiriminden yararlanmaya hak kazanmış olduklarını gösteren belgeleri Kuruma ibraz etmeleri yeterli olup, söz konusu belgelerin düzenlenme tarihinde sigortalı olunup olunmadığının veya bu hakkın elde edilmiş olmasına rağmen vergi indirimden yararlanılmamış ya da belli bir süre yararlanılmış olmasının yahut ilgililerin gelir vergisinden istisna tutulup tulumadıklarının, belgelerin geçerliliği yönünden bir önemi bulunmamaktadır.

1- 2008/Ekim (özel sektöre ait işyerlerinde 30/9/2008, kamu sektörüne ait işyerlerinde 14/10/2008) öncesi sigortalı olmak

Uygulamaya 506 sayılı Kanun’un mülga 60. maddesinin (C-b) bendinde yapılan düzenlemeyle başlanmış, 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinin ardından 2008/Ekim öncesi sigortalılığı başlayanlar için bu haklar korunarak uygulamaya 5510 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesi ile de devam edilmiştir.

Bu çerçevede engelli vergi indirim belgesi ile emekli olabilmek için sigortalının ilk defa 2008/Ekim öncesi (özel sektöre ait işyerlerinde 30/9/2008, kamu sektörüne ait işyerlerinde 14/10/2008) bir tarihte çalışmaya başlamış olması gerekiyor.

Haliyle 2008/Ekim sonrası sigortalı olan engelli hizmet erbabının kendisinden veya engelli üçüncü dereceye kadar yakınından dolayı engelli vergi indiriminden yararlanılması mümkün olsa da, ilk defa 2008/Ekim sonrası işe giren sigortalıların engelli vergi indirim belgesi ile emekli olmaları mümkün bulunmamaktadır.

2- Engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış olmak

İlk defa 2008/Ekim öncesi bir tarihte sigortalı olmuş kişilerden engellilik oranları % 40 veya üzerinde olanların engellilik durumları nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış olmaları gerekiyor.

Vergi indirim belgesi alınmasında sigortalının ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce engelli duruma düşüp düşmediğine bakılmadığından, 2008/Ekim öncesinde sigortalı olan kişilerin engellilik durumu ilk defa çalışmaya başladıktan sonra meydana gelmiş olsa bile engelli vergi indirim belgesi için müracaat ederek, gerekli şartları sağlamaları kaydıyla yaşlılık aylığına hak kazanabileceklerdir.

3- Sigortalılık başlangıcına ve engellilik derecelerine göre 506 sayılı Kanunda öngörülen sigortalılık süresine ve prim gün sayısına sahip olmak,

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 31. maddesinde yer alan “Çalışma gücünün asgarî % 80’ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece engelli, asgarî % 60’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece engelli, asgarî % 40’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece engelli sayılır.” hükmüne istinaden, sosyal güvenlik uygulamalarında Gelir Vergisi Kanununda öngörülen engellilik derecelerine göre yaşlılık aylığına hak kazanma koşulları belirlenmiştir.

5510 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları ile engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış olduğu tespit edilen 4/a kapsamında aylık bağlanacak sigortalıların, 506 sayılı Kanunda öngörülen aylığa hak kazanma koşulları korunmuştur. Buna göre ilk defa;

a)6/8/1991 veya öncesi bir tarihte sigortalılıkları başlayanlara engellilik derecesinin % 40 veya üzerinde olması halinde (1. 2. veya 3. derece engelli olduklarına bakılmaksızın) 15 yıl sigortalılık süresine ve 3600 prim ödeme gün sayısına sahip olmaları kaydıyla,

b)7/8/1993 ila 6/8/2003 tarihleri arasında sigortalılıkları başlayanlara çalışmaya başladıkları tarihlere, engellilik derecelerine, sigortalılık sürelerine ve prim gün sayılarına göre kademeli geçiş sürecinde öngörülen şartlara sahip olmaları kaydıyla,

c) 7/8/2003 ila 2008/Ekim öncesi sigortalılıkları başlayanlara;

c-1)  Birinci derece (% 80 - % 100 arasında) engelli olanlaraen az 15 yıl sigortalılık süresi ve en az 3600 prim ödeme gün sayısına sahip olmaları kaydıyla,

c-2) İkinci derece (% 60 - % 79 arasında) engelli olanlara en az 18 yıl sigortalılık süresi ve en az 4000 prim ödeme gün sayısına sahip olmaları kaydıyla,

c-3) Üçüncü derecede engelliliği (% 40 - % 59 arasında) olanlara en az 20 yıl sigortalılık süresi ve en az 4400 prim ödeme gün sayısına sahip olmaları kaydıyla,

yaşlılık aylığı bağlanır.

Bu bağlamda ilk defa sigortalı oldukları tarihe göre vergi indirim belgesi ile yaşlılık aylığı bağlanacak olan engelliler için aranılan sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartları aşağıda belirtilmiştir.

SİGORTALILIK SÜRESİNİN  BAŞLANGICI	I.DERECE ENGELLİ (%80 ve üzeri)		II.DERECE ENGELLİ (%60-%80)		III.DERECE ENGELLİ (%40-%60)
	Sigortalılık Süresi	Gün Sayısı	Sigortalılık Süresi	Gün Sayısı	Sigortalılık Süresi	Gün Sayısı
06.08.1991’den önce	15	3600	15 yıl	3600	15	3600
07.08.1991 – 06.08.1994	15	3600	15 yıl, 8 ay	3680	16	3760
07.08.1994 – 06.08.1997	15	3600	16 yıl, 4 ay	3760	17	3920
07.08.1997 – 06.08.2000	15	3600	17 yıl	3840	18	4080
07.08.2000 – 06.08.2003	15	3600	17 yıl, 8 ay	3920	19	4240
07.08.2003 -  Ekim 2008	15	3600	18 yıl	4000	20	4400

 

4- 4/a kapsamında (eski adıyla SSK statüsünde) yaşlılık aylığına hak kazanmış olmak

İlk defa 2008/Ekim öncesinde sigortalılığı bulunmakla birlikte 2008/Ekim öncesi sigortalılığı 4/b (Bağkur) veya 4/c (Emekli Sandığı) statüsünde başlamış engelli vatandaşlar,  4/a kapsamında çalışmaya 2008/Ekim sonrası başlamış olsalar bile çalıştıkları süre içinde vergi indirim belgesi almaları, son yedi yıllık fiili hizmet süresi içerisinde en fazla 4/a  kapsamında çalışmaları ve yukarıda belirtilen sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartlarını da yerine getirmeleri halinde yaşlılık aylığına hak kazanırlar.

5- İşten ayrılmak ve tahsis talebinde bulunmak

Engelli vergi indirim belgesiyle yaşlılık aylığına hak kazanabilmek için aranılan son şart işten ayrılarak tahsis talebinde bulunmaktır.

Diğer taraftan vergi indirim belgesiyle yaşlılık aylığı bağlanan kişilerin özel sektör işyerlerinde  tercihleri doğrultusunda aylıkları kesilmeksizin yeniden çalışmaya başlamaları mümkündür. Tercihlerini aylıklarının kesilmemesi yönünde kullanacak olanların işe giriş bildirgelerinde sosyal güvenlik destek primini  (SGDP)  tercih etmeleri gerekir. Bu kapsamda yaşlılık aylığı alanların kamu sektöründe çalışmaları halinde ise 5335 sayılı Kanun gereği aylıkları kesilir.

Engelli vergi indirim belgesi nasıl alınır?

Vergi indirim belgesi için Vergi Dairesi Başkanlığı olan illerde ilgili Grup Müdürlüğüne, Vergi Dairesi Başkanlığı olmayan illerde Defterdarlıklara (Gelir Müdürlüğüne), Bağımsız Vergi Dairesi bulunan ilçelerde Vergi Dairesi Müdürlüğüne, Vergi Dairesi bulunmayan ilçelerde ise Mal müdürlüklerine bir dilekçe ve aşağıda yer alan belgelerle başvurulabilecektir.

Başvuru sırasında istenilen belgeler;

• Çalıştığı işyerinden alınacak çalıştığına dair işveren tarafından imzalanıp, kaşelenmiş yazı
• İşe yeni başlayanlar için Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi, eski çalışanlar için son aya ait Muhtasar Ve Prim Hizmet Beyannamesi (Hizmet dökümü)
• Sağlık Kurulu Raporu olanlar için raporun hastane veya noter tarafından “aslı gibidir” olarak onaylanmış sureti veya rapor aslı

Diğer taraftan engelli vergi indirim belgesi almak için yapılacak başvurular e-Devlet uygulamalarında yer alan “Engellilik Vergi İndirimi Başvuru İşlemleri” seçeneği vasıtasıyla da yapılabilmektedir.

Sağlık kuruluşlarından alınan sağlık kurulu raporları Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü Merkez Sağlık Kurulu tarafından 16/7/2006 tarihli ve 26230 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik” hükümlerine göre değerlendirilmektedir.

Kontrol muayene işlemleri

Bu kapsamda yaşlılık aylığı bağlananlardan;

- Merkez Sağlık Kurulu tarafından engellilik derecesi tespiti yapılırken kontrol muayene tarihi konulanlar,

- Hastanelerden aldıkları sağlık kurulu raporlarında yer alan klinik muayene bulguları, engellilik bulguları ve teşhislerinin gerçeği yansıtmadığı yönünde SGK’ya yapılan ihbar veya şikâyetler sonucunda engellilik oranlarıyla ilgili tereddüte düşülenler,

- SGK denetim elemanlarınca yapılan inceleme ve soruşturmalar sonucunda düzenlenen raporlarda kontrol muayenesine tabi tutulması istenenler,

kontrol muayenesine gönderilmektedir.

Sigortalıların vergi indiriminden yararlanmaya esas engellilik derecelerinin tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporlarının Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olması önem arz etmektedir.

Bu kapsamda aylık bağlananların kontrol muayenelerine gönderilmeleri SGK tarafından yapılmaktadır. Ancak, sağlık kurulu raporları değerlendirilmek üzere yine Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kuruluna gönderilmekte ve engellilik oranları Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kurulu tarafından belirlenmektedir. Sağlık Kurulu tarafından engellilik oranı yanında bunların kontrol muayenesine tabi tutulup tutulmayacağı, tutulacaksa kontrol muayene tarihi de belirlenir.

Dolayısıyla vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış olmaları nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumunca (SGK) yaşlılık aylığı bağlanan sigortalıların; Kurum sevki olmadan kendiliklerinden temin edecekleri sağlık kurulu raporları ile yetkili olmayan sağlık kurumlarından alınan sağlık kurulu raporlarına ve anılan Yönetmelik eki forma uygun olmayan sağlık kurulu raporlarına göre işlem yapılmamaktadır.