2021-07-30

AYNI İŞVERENİN FARKLI ŞUBELERİNE AİT SGK DOSYALARI BİRLEŞTİRİLEBİLİR Mİ?

---

Sosyal güvenlik uygulamalarında sigortalı çalıştırmaya başlayan her işveren adına öncelikle işyerinin faaliyette bulunduğu adres dikkate alınarak SGK nezdinde bir işyeri dosyası tescil edilmekte, sonrasında bu işyerinde çalışacak sigortalıların işe giriş bildirimleri yapılmakta, ardından sigortalıların çalışma gün sayıları ve prime esas kazançları SGK’ya bildirilmektedir.

Aynı veya farklı illerde birden fazla adreste şubesi olan ve bu şubelerde sigortalı istihdam eden işverenler ise her bir adreste kurulu bulunan işyerleri için ayrı işyeri dosyası tescil ettirmektedir.

Birden fazla şubesi bulunan işverenler, her işyeri için ayrı ayrı takip yapmak zorundalar.

Aynı işverenin farklı adreste kurulu bulunan işyerlerinde sigortalı çalıştırmaya başlaması halinde, yapacağı işlemler ayrıca işyeri dosyası açmakla bitmiyor elbette.

Her şube için ayrı ayrı işyeri dosyası açtıktan sonra her bir dosya için ayrı e-Sigorta kullanıcı kodu ve şifresi alması, sigortalılarını işyeri bazında takip etmesi, sigortalının bir işyerinden ayrılıp diğer işyerinde çalışmaya başlaması durumunda işten ayrılış ve işe giriş bildirgesi vermesi, prim teşviklerini işyeri bazında ayrı ayrı takip etmesi gibi işlemleri de yine her bir şubede çalışan sigortalılar açısından ayrı ayrı takip etmesi gerekiyor.

Birden fazla şubesi bulunan işverenlerin kimi zaman sigortalılarını kısa süreli de olsa diğer işyerinde görevlendirebilmesi, bu görevlendirmeler sırasında her zaman görevlendirme belgesinin düzenlenmesinin mümkün olmaması, bir işyerinden çıkışı verilen sigortalı ertesi gün diğer işyerinde çalışmaya başlasa bile yararlanılmakta olan prim teşviklerinin bazılarından yararlanılamıyor olması veya pandemi sürecinde sigortalının aynı işverenin diğer işyerine nakli halinde kısa çalışma ödeneklerinin kesilmesi gibi durumlar hem işverenler hem sigortalılar açısından sorunlar yaşatmış, yaşatmaya da devam etmektedir.

İşyeri dosyalarının birleştirilmesi için ilk adım Yönetmelikle atıldı.

Uygulamada yaşanan bu sorunları ortadan kaldırmak ve bürokratik işlemleri asgariye indirmek adına 2017 yılında bir düzenleme yapıldı.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 27/10. Fıkrasına ilave düzenlemeyle farklı adreslerde şubeleri bulunan işverenler açısından işyeri dosyalarının birleştirilme şartları belirlendi. Yapılan düzenlemeye göre işyeri dosyalarının birleştirilebilmesi için;

1-Prim teşviklerinden yersiz yararlanmaya mahal verilmemesi

2-İşyerlerinin aynı ilde kurulu olması

3- İşyerlerinde devamlı nitelikte bir faaliyet yürütülmesi (özel bina inşaatı veya ihale konusu bir işyeri olmaması)

4-İşyerlerinin NACE kodunun (iş kolu kodunun) aynı olması

5- İşverenin yazılı olarak başvuruda bulunması

6- Kurumca izin verilmesi

Gerekiyor.

Yönetmelikte yapılan düzenleme yeterli mi?

Yönetmelikte yapılan düzenlemeyle işyeri dosyalarının birleştirilmesi konusunda önemli bir adım atılmış olmasına rağmen, maalesef ki bir takım kanuni, idari ve yazılımsal düzenlemeler yapılmadan mevcut işyeri dosyalarının birleştirilmesi pek de mümkün gözükmüyor.

Mesela, birleştirme işlemi için aranılan ilk şartı, yani “prim teşviklerinden yersiz yararlanmaya mahal vermemek” şartını geçemiyorsunuz.

İşyeri dosyalarının birleştirilmesinde öncelikle prim teşviklerinden yersiz yararlanmaya nasıl mahal verilmeyeceğinin, ayrıca birleşme öncesi yararlanılan prim teşviklerinden birleşme sonrası nasıl yararlanmaya devam edileceğinin çözüme kavuşturulması şart.

Şöyle bir örnek vereyim,

Diyelim ki aynı işverene ait, aynı ilde üç farklı adreste kurulu bulunan şubelere ait işyeri dosyaları tek dosyada birleştirildi.

06111, 17103/27103 gibi ortalama sigortalı sayısına ilave olma şartının aranıldığı prim teşviklerinden birleşme sonrası nasıl yararlanılacak? Ortalama sigortalı sayısı, yeni işyerinde nasıl hesaplanacak?

Mevcut uygulamada, eski işyerinde 06111, 17103/27103 gibi teşviklerden yararlandığınız sigortalıları diğer şubeye naklettiğinizde, nakil işlemi sonrasında bu teşviklerden yararlanamıyorsunuz. Birleşme sonrası bu durum ortadan kaldırılacak mı?

Veya birleşme öncesinde 6111, 17103/ 27103 gibi teşviklerden ortalamaya ilave olma şartını sağlayamadığından yararlanılamayan şubede, birleşme sonrası diğer şubedeki sigortalılarla birlikte   ortalama sigortalı sayısı aşıldığında teşvikten yararlanmaya izin verilecek mi? Verilmeyecekse yersiz yararlanmaya nasıl mahal verilmeyecek?

Sorun sadece prim teşviklerinde değil.

Prim teşviklerinin dışında;

Birleşme işlemi yapılan işyerinde alt işveren işçisi de çalışıyorsa alt işveren dosyalarının da birleştirmeye tabi tutulup tutulmayacağı,

Her bir işyeri bazında ayrı ayrı uygulanan idari para cezalarında birleşme sonrası cezaların önceden olduğu gibi işyeri bazında ayrı ayrı mı, yoksa birleşen işyeri dosyası için tek bir ceza mı uygulanacağı,

Yeni bir şube açan işverenin birleştirme işlemi öncesinde yeni işyeri için işyeri bildirgesi düzenleyip düzenlemeyeceği,

Birleşen işyerlerinin iş kolu kodunun aynı olması şartında 4’lü NACE kodunun mu 6’lı NACE kodunun esas alınacağının,

Birleştirme talebinde bulunan işyeri dosyalarının hangi dosyada birleştirileceği, talepte bulunan işverenin aynı ilde kurulu bulunan ve iş kolu aynı olan tüm işyeri dosyalarının mı birleştirileceği yoksa işverenin aynı NACE kodunda istediği işyeri dosyalarını birleştirip birleştirmeyeceği,

Birleşen şubelerden birinin devri halinde devir işleminin nasıl yapılacağı

gibi konuların da aydınlığa kavuşturulması gerekiyor.

SGK’dan veri alan Kurumların da bilgilendirilmesi gerekecek.

Sosyal Güvenlik Kurumu, kamu kurumlarının neredeyse tamamına yakın kısmına görev tanımlarıyla ilgili veri paylaşımı yapıyor.

Bu sayede vatandaşların diğer kamu kurumlarındaki işlerini çok daha kısa sürede ve SGK Müdürlüklerine de gelmeden yapabilmelerine imkan sağlayan önemli bir görev üstlenmiş durumda.

Ne var ki, birleşme sonrası işyeri sicil numarası değişecek sigortalılarla ilgili bu kamu kurumlarının da sorun yaşaması muhtemel gibi görünüyor.

Örneğin yabancı uyruklu sigortalılara verilen çalışma izinleri işyeri sicil numarasına göre verildiğinden, birleşme sonrası işyeri sicil numarası değişen yabancı uyruklu sigortalıların çalışma izin belgesinin uzatılması aşamasında işyeri numarasındaki değişiklik sorun oluşturacaktır.

O açıdan birleşme sonrası diğer kamu kurumlarına da yapılan işlemlerle ilgili bilgi verilmesi gerekiyor.

Bir yerden başlamak lazım.

Bürokraside kırtasiyeciliği önlemek ve işveren işlemlerini kolaylaştırmak adına aynı işverenin farklı adreslerde kurulu işyerlerinin tek dosyada işlem görmesine imkan sağlamak şart.

Birden fazla şubesi olan ve prim teşviklerinden yararlanmış şubeleri bulunan işyerleri yönünden mevcut yazılımlarda bazı değişiklikler yapılmadan birleştirme yapılması belki hemen mümkün olmayabilir.

Ne var ki SGK’nın çok sayıda kalifiye yazılımcı ekibiyle bu değişikliklerin yapılmasının çok da bir zaman alacağını düşünmüyorum. Önemli olan idari anlamda bir karar almak ve gerekirse yasal değişiklikler yaparak işe başlamak.

Mevcut yazılımlarda değişiklik yapılmadan birkaç noktadan işe başlamak da mümkün.

Mesela, sadece bir işyeri dosyası bulunan işveren yeni bir şube açacağı durumda bu şubede istihdam edeceği sigortalılar için kanuni veya idari aşamada alınacak kararlar sonrasında mevcut işyeri dosyasında birleştirme işlemi yaparak bildirim yapabilir.

Veya yeni kurulan işletmeler için bu imkan sağlanıp, sonrasında diğer işletmeler için uygulama genişletilebilir.

Yada başka bir usul belirlenebilir.

Ama her ne olursa olsun bu uygulamaya bir yerden başlanmalı artık,

Gerisi gelecektir eminim.

 

Eyüp Sabri DEMİRCİ

Sosyal Güvenlik Danışmanı