2020-01-24

Özel teknede yat kaptanı ile diğer çalışanlara ödenen ücretten yapılan tevkifat.

---

	TARİH	:	24.01.2020
	SAYI	:	62030549-120[94-2018/1028]-E.91533
	KONU	:	Özel teknede yat kaptanı ile diğer çalışanlara ödenen ücretten yapılan tevkifat.

İlgi: 13.09.2018 tarih 4803622 sayılı özelge talep formu ve eki.

İlgide kayıtlı özelge talep formu ve ekinde yer alan dilekçede, özel teknenizde çalışan yat kaptanı ve hizmet personelinin SGK primlerinin tarafınızdan ödendiğini ve vergi mükellefiyetinizin bulunmadığını belirterek, söz konusu personele yapılan ücret ödemelerinin vergisel boyutu hakkında Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.

Gelir Vergisi Kanunu Yönünden

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61. maddesinde; "Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez." hükmü yer almaktadır.

Aynı Kanunun 23. maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde; hizmetçilerin ücretlerinin (Hizmetçiler özel fertler tarafından evlerde, bahçelerde, apartmanlarda ve ticaret mahalli olmayan sair yerlerde orta hizmetçiliği, sütninelik, dadılık, bahçıvanlık, kapıcılık gibi özel hizmetlerde çalıştırılanlardır.) gelir vergisinden istisna olduğu hükmüne yer verilmiştir.

Diğer taraftan, Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinin birinci fıkrasında, "Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dâhil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar." hükmü yer almış olup; fıkranın (1) numaralı bendinde, hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61. maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç) 103 ve 104. maddelere göre gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hükme bağlanmıştır.

Ayrıca, aynı Kanunun 95. maddesinde, "Aşağıda yazılı hizmet erbabının ücretleri hakkında vergi tevkif usulü cari olmaz:

1. Ücretlerini yabancı bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya alan hizmet erbabı;

2. 16 ncı maddede yazılı istisnadan faydalanmayan yabancı elçilik ve konsolosluk memur ve hizmetlileri;

3. Maliye Bakanlığı'nca yıllık beyanname ile bildirilmesinde zaruret görülen ödemeler. Bunlar gelirlerini, bu kısmın 2'nci bölümündeki hükümlere göre, yıllık beyanname ile bildirirler." hükmüne yer verilmiştir.

Bu hükümlere göre, ücretleri vergiden istisna edilmesi öngörülen hizmetçiler; özel fertler tarafından evlerde, bahçelerde, apartmanlarda ve ticaret mahalli olmayan sair yerlerde çalıştırılan orta hizmetçisi, bahçıvan, kapıcı, kaloriferci gibi hizmet erbabıdır.

Bu itibarla, ticari mahiyette işletilmeyen özel yatta çalıştırılan hizmetçilere yapılacak ücret ödemeleri gelir vergisinden istisna olup, bu ödemeler üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılması söz konusu değildir.

Diğer taraftan, özel teknede kaptan olarak çalışan personel ile hizmetçi tanımına girmeyen diğer personele yapılacak ücret ödemeleri ise istisna kapsamında olmadığından, bu kişilere yapılan ücret ödemelerinin vergilendirilmesi gerekmekte olup işverenin Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinde sayılan kişi, kurum ve kuruluşlardan olmaması nedeniyle, tevkif suretiyle vergilendirilmemiş olan bu ücret gelirlerinin hizmet erbabları tarafından yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.

Damga Vergisi Kanunu Yönünden

488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1. maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu, bu Kanundaki kağıtlar teriminin yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade edeceği; 3. maddesinde, damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu; 9. maddesinde, bu kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisinden istisna olduğu; 23. maddesinde, genel bütçeli daireler dışında kalan ve istihkaktan kesinti yapmak durumunda bulunan daire ve müesseseler tarafından bir ay içinde kesilen damga vergisinin, ertesi ayın 20. (371 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Tebliği uyarınca yirmiüçüncü) (1Nisan 2019 tarihinden itibaren verilmesi gereken damga vergisi beyannamelerinde VUK-115/2019-5 sayılı Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile takip eden ayın 26'sına kadar) günü akşamına kadar vergi dairesine bir beyanname ile bildirileceği ve yirmialtıncı günü akşamına kadar ödeneceği hükümlerine yer verilmiştir.

Aynı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "IV.Makbuzlar ve diğer kağıtlar" başlıklı bölümünün 1/b fıkrasında, maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar (avans olarak ödenenler dahil) için verilen makbuzlar ile bu paraların nakden ödenmeyerek kişiler adına açılmış veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir ve havalelerine tediye olunduğu takdirde nakli veya tediyeyi temin eden kağıtların nispi damga vergisine tabi olduğu; Kanuna ekli (2) sayılı tablonun "IV.Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar" başlıklı bölümünün (34) numaralı fıkrasında, Gelir Vergisi Kanununun 23. maddesinde belirtilen ücretlere ilişkin kâğıtların damga vergisinden istisna olduğu hükümlerine yer verilmiştir.

Buna göre, 488 sayılı Kanuna ekli (2) sayılı tablonun IV/34 numaralı fıkrasındaki istisna hükmü, Gelir Vergisi Kanununun 23. maddesinde belirtilen ücretler nedeniyle düzenlenen kağıtlara ilişkin olup, bu ücretler dışında hizmet karşılığı hizmet erbabına yapılan ödemelerde bu fıkraya göre istisna uygulanması mümkün değildir.

Buna göre, özel yatınızda çalışan personele yapılacak ödemelerin 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 23. maddesi kapsamına giren ödemelerden olması halinde, bu ödemelere ilişkin düzenlenen kağıtlara 488 sayılı Kanuna ekli (2) sayılı tablonun IV/34 fıkrası uyarınca damga vergisi istisnası uygulanması mümkün bulunmaktadır. Bu kapsama girmeyen ücret ödemelerine ilişkin düzenlenen kağıtların ise 488 Sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun IV/1-b fıkrası kapsamında damga vergisine tabi tutulması ve bir beyanname ile beyan edilip ödenmesi gerekmektedir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.