2021-02-04

MUHSGK CEZALARINDA DE����KL�K �ART!

---

Muhtasar ve prim hizmet beyannamesi (MUHSGK), pilot olarak belirlenen illerin ard�ndan 2020/Temmuz ay�na ili�kin düzenlenen beyanname ile birlikte tüm Türkiye genelinde uygulanmaya ba�lanm��t�r.

Beyannamenin yasal süresi geçirildikten sonra i�verenlerce kendili�inden verildi�i ya da kay�t d��� sigortal� çal��t�r�ld���n�n tespiti durumlar�nda uygulanacak idari para cezalar� ise 15/7/2016 - 6728/51 md. ile 5510 say�l� Kanunun 102. maddesinin birinci f�kras�n�n (m) bendine ilave edilmi�tir.

Bu cezalar uygulan�rken elbette ki ceza hukukunun temel prensipleri göz önüne al�narak, failin lehine olan hükümler esas al�nmal�,  “Cezan�n orant�l� olmas�” ilkesine riayet edilmeli ve cezalar i�lenen suçun a��rl���na göre verilmelidir. Aksi halde orant�s�z ceza adaletsizlik yarataca�� gibi, bu durum suça kars� sava�ta devlet faaliyetinin esas�n� te�kil eden her türlü manevi adalet kavram�n� da bir kenara b�rakmak anlam�na gelecektir. 

Bu yaz�da muhtasar ve prim hizmet beyannamelerini süresi içinde vermeyen i�verenlere aleyhine uygulanacak olan idari para cezalar� hakk�nda ceza hukukunun temel prensipleri çerçevesinde de�erlendirmeler yaparak baz� hat�rlatmalarda bulunmaya çal��aca��m.

Sigortal�n�n sadece prime esas kazanc�n� eksik bildirdi�i tespit edilen i�verenlere uygulanacak idari para cezas�, sigortal�n�n hem gününü hem de kazanc�n� eksik bildirdi�i tespit edilen i�verenlere uygulanacak cezalardan fazla olmamal�.

5510 say�l� Kanunun 102. maddesinin birinci f�kras�n�n (m) bendinde;

“Kurumun prim tahakkukuna ve sigortal�lar�n sosyal güvenlik haklar�na dayanak te�kil eden bu Kanunun 86 nc� maddesinin on üçüncü f�kras� uyar�nca verilmesi gereken beyannamedeki sigortal�lar�n, prime esas kazançlar�n�n veya hizmetlerinin bildirilmedi�i, eksik ya da geç bildirildi�i anla��lan her bir i�yeri için;

…

4) Beyannamenin mahkeme karar�, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmi� memurlar�nca yap�lan tespitler veya di�er kamu idarelerinin denetim elemanlar�nca kendi mevzuatlar� gere�ince yapacaklar� soru�turma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kurulu�lar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kurulu�lardan al�nan bilgi ve belgelerden, hizmetleri ve kazançlar� Kuruma bildirilmedi�i veya eksik bildirildi�i ya da sadece hizmetlerinin Kuruma eksik bildirildi�i anla��lan sigortal�larla ilgili olmas� hâlinde, beyannamenin as�l veya ek nitelikte olup olmad���, i�verence düzenlenip düzenlenmedi�i dikkate al�nmaks�z�n, ayl�k beyannamedeki her bir i�yeri için,

a) Kamu idareleri ile 213 say�l� Vergi Usul Kanunu uyar�nca bilanço esas�na göre defter tutmak zorunda olanlar hakk�nda asgari ücretin üç kat�n� geçmemek üzere sigortal� ba��na ayl�k asgari ücret tutar�nda,

b) Di�er defterleri tutmak zorunda olanlar hakk�nda asgari ücretin iki kat�n� geçmemek üzere sigortal� ba��na yar�m asgari ücret tutar�nda,

c) Defter tutmakla yükümlü olmayanlar hakk�nda ayl�k asgari ücreti geçmemek üzere sigortal� ba��na asgari ücretin üçte biri tutar�nda,

ç) Beyannamedeki her bir i�yerinden bildirilen sigortal�lar�n sadece prime esas kazançlar�n�n eksik bildirildi�inin anla��lmas� hâlinde ise beyannamenin as�l veya ek nitelikte olup olmad���, i�verence düzenlenip düzenlenmedi�i dikkate al�nmaks�z�n, ayl�k asgari ücretin onda birinden az, iki kat�ndan fazla olmamak üzere tespit edilen prime esas kazanç tutar�nda,

idari para cezas� uygulan�r.” Hükümlerine yer verilmi�tir.

Yasada yer alan bu hükümlere istinaden, i�letme esas�na göre defter tutan bir i�verenin brüt 5.000,00 TL ücretle çal��t�rd��� 1 sigortal�s�n�n;

-Hem gününü, hem de kazanc�n� SGK’ya hiç bildirmedi�inin denetim memurlar� vas�tas�yla tespit edildi�i dü�ünüldü�ünde,  (b) alt bende istinaden 3.577,50 / 2 = 1.780,75 TL tutar�nda,

-Prim gününü tam bildirmesine ra�men sadece kazanc�n� 5.000,00 TL eksik bildirdi�inin yine denetim memurlar� vas�tas�yla tespit edildi�i dü�ünüldü�ünde ise (ç) alt bende istinaden 5.000,00 TL tutar�nda

idari para cezas� uygulanacakt�r.

Asl�nda (ç) alt bentte yap�lan düzenlemeyle sigortal�lar�n kazançlar�n�n maddi hatalar nedeniyle (100,00 - 200,00 TL gibi cüz’i tutarlarda) eksik bildirildi�inin tespit edildi�i durumlarda i�verenlerin yüksek miktarlarda cezalarla kar��la�mamalar� amaçlanm�� ise de, mevcut düzenleme sigortal�lar�n eksik bildirilen kazançlar�n�n yüksek tutarlarda oldu�u durumlarda, maalesef ki amac� kar��layamam��t�r.

Nitekim defter tutmakla yükümlü olmayan, örne�in kendi kullan�m� için özel bina in�aat� yapan bir i�verenin 5 sigortal�s�n�n;

-Hem gününü, hem de kazanc�n� SGK’ya hiç bildirmedi�inin denetim memurlar� vas�tas�yla tespit edildi�i dü�ünüldü�ünde,  (c) alt bendine istinaden uygulanacak ceza tutar�, üst s�n�r olan 1 asgari ücreti, yani 3.577,50 TL’yi a�amayacak olmas�na ra�men,

- Prim gününü tam bildirmesine ra�men 5 sigortal�s�n�n kazanc�n� eksik bildirdi�inin tespiti halinde uygulanacak ceza tutar�, sadece kazanç eksikli�inde üst s�n�r 2 asgari ücret olarak belirlendi�inden ceza tutar� bu defa 3.577,50 X 2 = 7.155,00 TL’yi a�amayaca��ndan, i�veren (ç) alt bendine göre 7.155,00 TL tutar�nda idari para cezas�yla kar��la�acakt�r.

Yasa maddesinde de�i�ikli�e gidilmesi, aksi halde uygulanacak cezalarda k�yaslama yap�larak lehte olan hükümlerin uygulanmas� gerekir.

Sigortal�s�n�n sadece kazanc�n� eksik bildirdi�i tespit edilen i�verenlere uygulanacak idari para cezas�n�n, sigortal�s�n�n hem gününü hem de kazanc�n� hiç bildirmeyen i�verenlere uygulanacak cezadan yüksek olmas� elbette ki dü�ünülemez.

Bu ba�lamda, (ç) alt bendine göre uygulanacak idari para cezas�n�n (a), (b) ve (c) alt bentlerine göre uygulanacak idari para cezas�n� a�mamas� amac�yla (ç) alt bendinde “yukar�daki bentlerde yer alan ceza tutarlar� a��lmamak kayd�yla” �eklinde bir ibarenin eklenmesi halinde ya�anan sorun a��lm�� olacakt�r.

Yok e�er mevcut yasal düzenlemede herhangi bir de�i�iklik yap�lmayacak ise, sadece kazanç eksikli�i nedeniyle uygulanacak idari para cezalar�nda failin lehine olan hükümlerin uygulanmas� amac�yla, (ç) alt bendine göre asgari ücretin 1/10’undan az, 2 kat�ndan fazla olmayacak �ekilde hesaplanan idari para cezas� ile i�verenin tutmakla yükümlü oldu�u defter türüne göre (a), (b) ve (c) alt bendine istinaden hesaplanan idari para cezas� k�yaslanarak, dü�ük olan ceza tutar�n�n dikkate al�nmas� amac�yla ikincil mevzuatta yani 2020/8 say�l� Genelgede de�i�ikli�e gidilmesi isabetli olacakt�r.

(ç) alt bendi, i�verenlerce yasal süresi d���nda kendili�inden verilen beyannameler için de uygulanmal�.

Sadece kazanç eksikli�i nedeniyle i�verenlerce yasal süresi d���nda kendili�inden verilen muhtasar ve prim hizmet beyannamelerine uygulanacak idari para cezalar�, denetim ve kontrolle görevli memurlarca düzenlenen raporlara veya mahkeme karar�na istinaden düzenlenen muhtasar ve prim hizmet beyannamelerine uygulanacak cezalardan fazla olmamas� gerekti�i a�ikard�r.

Örne�in, 2020/Temmuz ay�na ili�kin muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde 3 sigortal�s�n�n toplamda 1.000,00 TL tutar�ndaki kazanc�n� eksik bildirdi�i denetim ve kontrolle görevli memurlarca tespit edilen i�verene 1.000,00 TL tutar�nda idari para cezas� uygulanacak iken, ayn� sigortal�lar�n kazançlar�n� kendili�inden verdi�i muhtasar prim ve hizmet beyannamesi ile süresi d���nda bildiren i�verene bu defa 3.577,50/8 X 3 = 1.341,56 TL tutar�nda idari para cezas� uygulanacakt�r.

Haliyle sadece kazanç eksikli�i nedeniyle düzenlenen muhtasar ve prim hizmet beyannamelerine uygulanacak idari para cezalar�n�n kapsam�na, yukar�da belirtmeye çal��t���m düzenlemeler yap�ld�ktan sonra i�verenlerce kendili�inden düzenlenen ve yasal süresi d���nda SGK’ya verilen beyannamelerin de ilave edilmesinin gerekli oldu�u kanaatindeyim.

Defter tutmakla yükümlü olmayan i�verenlerin yasal süresi d���nda kendili�inden verecekleri beyannamelere uygulanacak cezan�n üst s�n�r�, 1 asgari ücrete dü�ürülmeli.

5510/102. maddenin (m) bendinin (c) alt bendinde defter tutmakla yükümlü olmayan i�verenlerin kay�t d��� sigortal� çal��t�rd�klar�n�n tespiti halinde uygulanacak cezan�n üst s�n�r� 1 asgari ücret olarak belirlenmi� olmas�na ra�men, kendili�inden verecekleri as�l veya ek nitelikteki beyannamelere uygulanacak cezalarda tutulan defter türüne bak�lmad���ndan üst s�n�r 2 asgari ücret olacakt�r.

Örne�in kendi kullan�m�na munhas�ran yapmakta oldu�u özel bina in�aat�nda 8 sigortal�y� kay�t d��� çal��t�rd��� tespit edilen i�verene defter tutmakla yükümlü olmamas� ve ceza üst s�n�r�n�n 1 asgari ücret olmas� nedeniyle 3.577,50 TL tutar�nda idari para cezas� uygulanacak iken, ayn� i�verenin 8 sigortal�ya ili�kin as�l nitelikteki beyannameyi yasal süresi d���nda kendili�inden vermesi halinde bu defa 3.577,50 / 5 X 8 = 5.724,00 TL idari para cezas� uygulanacakt�r.

Dolay�s�yla, yasal süresi d���nda i�verenlerce kendili�inden verilen beyannamelere uygulanacak cezan�n üst s�n�r�, denetim ve kontrolle görevli memurlarca yap�lacak tespitlere veya mahkeme karar�na istinaden düzenlenecek beyannamelere uygulanacak cezan�n üst s�n�r�ndan fazla olmas� kabul edilemeyece�inden, süresi d���nda kendili�inden verilen beyannameler ile denetim ve kontrolle görevli memurlarca yap�lan tespitlere istinaden uygulanacak idari para cezas�n�n üst s�n�r�n�n en az�ndan e�itlenmesi gerekecektir.

Kurumca istenilmesine ra�men eksik gün belgelerinin verilmemesi veya verilmesine ra�men geçersiz kabul edilmesi nedeniyle i�verenlerden istenilen muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin bir ayl�k süre içinde verilmemesi nedeniyle uygulanacak cezalarda da de�i�iklik gerekiyor.

Defter tutmakla yükümlü olmayanlar i�verenlerin kay�t d��� sigortal� çal��t�rd�klar�n�n tespiti halinde,   muhtasar ve prim hizmet beyannamelerine 1 ayl�k asgari ücreti geçmemek üzere sigortal� ba��na asgari ücretin 1/3’ü tutar�nda idari para cezas� uygulanmaktad�r.

Bu i�verenlerden istenilen eksik gün belgelerinin verilmemesi veya verilmesine ra�men geçerli kabul edilmemesi nedeniyle, Kurumca istenilen muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin bir ayl�k süre içinde verilmemesi halinde ise ayl�k asgari ücretin 2 kat�n� geçmemek kayd�yla sigortal� say�s� ba��na, asgari ücretin 1/2' si tutar�nda idari para cezas� uygulanmaktad�r.

Ba�ka bir anlat�mla defter tutmakla yükümlü olmayan i�verenlerin eksik gün belgelerinin verilmemesi veya verilmesine ra�men geçersiz kabul edilmesii nedeniyle bir ayl�k süre d���nda verdikleri muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinden dolay� uygulanacak idari para cezalar�, kay�t d��� sigortal� çal��t�rd�klar�n�n tespiti halinde uygulanacak ceza tutar�na göre hem sigortal� ba��na uygulanacak ceza tutar�nda, hem de cezan�n üst s�n�r�nda daha fazla olacakt�r.

Sonuç olarak, muhtasar prim ve hizmet beyannamesi uygulamas�na Türkiye genelinde 2020/Temmuz ay�nda geçildi�i ve bu beyannamelerin süresi içinde verilmemesi halinde uygulanacak idari para cezalar�nda ceza hukukunun temel ilkelerine riayet edilmesi gerekti�i dikkate al�narak,  5510/102-(m) bendinde öngörülen idari para cezalar�n�n yeniden ve acilen gözden geçirilmesi yerinde olacakt�r.

                                                                           

Eyüp Sabri DEM�RC�

Sosyal Güvenlik Dan��man�