2022-03-11

HİZMET ERBABININ İŞYERİNE GİDİP GELMESİ İÇİN SAĞLANAN YOL YARDIMININ VERGİ VE SGK AVANTAJI

---

YAZI 23.05.2024 TARİHİNDE GÜNCELLENMİŞTİR

Yol Yardımının Gelir Vergisi Mevzuatı Açısından Değerlendirilmesi

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 23 üncü maddesinin (10) numaralı bendi 05.12.2019 tarihinde kabul edilen 7194 sayılı Kanunun 11 inci maddesi ile değiştirilmiştir. Maddenin değişmeden önceki halinde işverenler tarafından hizmet erbabının toplu olarak işyerlerine gidip gelmelerini sağlamak maksadıyla yapılan taşıma giderleri nedeniyle sağlanan menfaatler gelir vergisinden istisna edilmişti.

Ancak, hizmet erbabına servis imkanı sağlayan işverenlerin yanısıra, işverenlerin bir çoğu tarafından çalışanların ulaşımının sağlanmasını teminen, çalışanlara toplu taşıma kartı, bileti veya bu amaçla kullanılan ödeme araçları temin edilerek verilmekte ve bu şekilde sağlanan menfaate yönelik bir istisna bulunmadığından, söz konusu ödemeler üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmaktaydı.

Maddeyle, işverenlerce taşıma hizmeti verilmeyen durumlarda, bir günlük ulaşım bedelinin 88 TL’yi (2024 yılı için) aşmaması kaydıyla hizmet erbabına toplu taşıma kartı ve bileti veya bu amaçla kullanılan ödeme araçları temini suretiyle sağlanan menfaatlerin de gelir vergisinden istisna edilmiştir.

“Hizmet erbabının toplu olarak işyerlerine gidip gelmelerini sağlamak maksadıyla işverenler tarafından yapılan taşıma giderleri (İşverenlerce taşıma hizmeti verilmeyen durumlarda, çalışılan günlere ait bir günlük ulaşım bedelinin 10 Türk lirasını aşmaması ve buna ilişkin ödemenin toplu taşıma kartı, bileti veya bu amaçla kullanılan ödeme araçlarının temini şeklinde yapılması şarttır. Ödemenin bu tutarı aşması hâlinde aşan kısım ile hizmet erbabına ulaşım bedeli olarak nakden yapılan ödemeler ve bu amaçla sağlanan menfaatler ücret olarak vergilendirilir. Bu istisnanın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir.);”

Madde metninden de anlaşılacağı üzere, hizmet erbabının toplu olarak işyerlerine gidip gelmelerini sağlamak maksadıyla vasıta temini (bireysel araç teminleri hariç) veya hizmet satın alınması suretiyle işverenler tarafından yapılan taşıma giderleri nedeniyle hizmet erbabına sağlanan menfaatlere uygulanan gelir vergisi istisnası devam etmektedir.

1/1/2020 tarihinden itibaren elde edilen ücret gelirlerine uygulanmak üzere, işverenler tarafından hizmet erbabının toplu olarak işyerlerine gidip gelmelerine yönelik taşıma hizmeti verilmediği durumlarda, hizmet erbabına verilen toplu taşıma kartı, bileti veya bu amaçla kullanılan ödeme araçları için yapılan ödemeler nedeniyle sağlanan menfaatler de istisna kapsamına alınmıştır.

İstisnadan faydalanılabilmesi için;

a) İşveren tarafından, hizmet erbabının toplu olarak işyerlerine gidip gelmelerini sağlamak maksadıyla ulaşım vasıtası temini veya hizmet satın alınması suretiyle taşıma hizmeti verilmiyor olması,

b) Taşıma kartı, bileti veya bu amaçla kullanılan ödeme araçlarının, münhasıran hizmet erbabının işyerine gidip gelmesi için kullanacağı toplu taşıma araçlarında geçerli olması,

c) Yapılan ödemenin fiilen çalışılan günlerle sınırlı olması,

ç) Ulaşım bedelinin günlük belirlenen tutarı (2024 yılı için 88 TL) aşmaması,

d) Toplu taşıma kartı, bileti veya bu amaçla kullanılan ödeme araçlarının teminine ilişkin harcamaların belgelendirilmesi,

gerekmektedir.

İstisnanın geçerli olmadığı durumlar;

a) Ulaşım bedelinin nakit olarak verilmesi,

b) Ulaşım bedeli karşılığının, hediye kartı ve benzeri ulaşım harcaması dışında diğer alışverişlerde de kullanılabilecek ödeme araçları şeklinde verilmesi,

c) Araç tahsis edilmesi,

ç) Çalışılmayan günler için de ulaşım bedeli ödenmesi,

d) İşyerlerine gidip gelmelerini sağlamak maksadıyla taşıma hizmeti verilmesinin yanında ilave olarak toplu taşıma kartı, bileti veya bu amaçla kullanılan ödeme araçları verilmesi,

durumlarında, istisnadan faydalanılamayacak olup, yapılan bu ödemeler ve sağlanan menfaatler net ücret kabul edilerek brüte iblağ edilmek suretiyle gelir vergisine tabi tutulacaktır.

İşverenlerce hizmet erbabı için yapılan ulaşım bedeli ödemelerinin birden fazla ayı kapsayacak şekilde toplu olarak yapılması durumunda, hizmet erbabının çalıştığı günler dikkate alınarak her bir aya isabet eden tutar ayrı ayrı istisna kapsamında değerlendirilecektir.

Hizmet erbabının izin, rapor ve benzeri nedenlerle çalışmadığı günlere ilişkin ilgili ayda peşin olarak yapılan ve istisnaya konu edilmiş olan taşıma gideri ödemeleri için işverenlerce ilgili ayda düzeltme yapılabileceği gibi, ertesi ay için yapılan taşıma gideri ödemelerinden de mahsup edilmesi mümkün bulunmaktadır.

Örnek : İşveren (A), yanında çalışan hizmet erbabı Bay (B)’nin şehir içi ulaşımda kullandığı toplu taşıma kartına, 2024 yılı Mayıs ayında 26 gün çalışacağı varsayımıyla peşin olarak 2.288 TL (KDV hariç) yükleme yapmıştır. Bay (B), Mayıs ayında 10 gün izin kullanmıştır.

Bay (B)’nin Mayıs ayında 16 gün çalıştığı göz önüne alındığında, işveren (A) tarafından hizmet erbabı Bay (B)’nin toplu taşıma kartına yüklenen 2.288 TL’nin 1.408 TL’si istisna kapsamında değerlendirilecektir.

İşveren (A)’nın peşin olarak ödediği 2.288 TL’ye istisna uygulamış olması halinde ise, düzeltme yapabileceği gibi, fark tutarı izleyen ayda yapacağı ödemeden indirmek suretiyle, istisnayı daha düşük uygulayabilecektir.

Hizmet erbabının, mahsup işlemi gerçekleşmeden işten ayrılması durumunda, fiilen çalışılmayan günlere isabet eden taşıma ücretinin net ücret kabul edilmesi, bu tutarın brüt tutara iblağ edilerek işten ayrıldığı tarihteki bordrosuna ilave edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir.

İşverenlerce hizmet erbabına, işyerine gidip gelmesi için toplu taşıma kartı, bileti veya bu amaçla kullanılan ödeme araçları vermek suretiyle sağlanan menfaatlerin vergiden istisna edilecek kısmının ücret bordrosunda gösterilmesi gerekmektedir.

İşverenlerin hizmet erbabına toplu taşıma kartı, bileti veya bu amaçla kullanılan ödeme araçları vermek suretiyle sağladığı menfaatler için bir günlük (2024 yılı için 88 TL) ulaşım bedeline katma değer vergisi dahil değildir. Ulaşım bedelinin istisnaya isabet eden tutarına ait yüklenilen katma değer vergisi işverenlerce indirim konusu yapılabilecektir.

İşverenler tarafından istisna tutarından daha fazla ödeme yapılması halinde, istisna tutarını aşan kısım (istisna tutarına aşan kısma isabet eden katma değer vergisi dahil olmak üzere) net ödenen ücret olarak kabul edilecek ve brüte iblağ edilmek suretiyle gelir vergisi tevkifatına tabi tutulacaktır. Diğer taraftan, istisna tutarını aşan kısma isabet eden ve ücret olarak kabul edilen KDV’nin indirim konusu yapılamayacağı tabiidir.

Örnek : İşveren (C), 2024 yılı Mayıs ayında 20 gün çalışan hizmet erbabı Bay (D)’nin toplu taşıma kartına 2.400 TL (2.000 TL + 400 TL KDV) yüklemiştir. İşveren (C) tarafından bu tutarın 1.760 TL’si istisnaya konu edilecektir. İstisna kapsamındaki bu tutara isabet eden 352,00 TL’lik KDV indirim konusu yapılabilecektir. İstisna tutarını aşan 240 TL (2.000 TL – 1.760 TL) + 48,00 TL KDV dahil toplam tutar olan 288,00 TL net ödenen ücret olarak kabul edilecek ve brüte iblağ edilmek suretiyle gelir vergisi tevkifatına tabi tutulacaktır. Diğer taraftan, 48,00 TL’lik KDV indirim konusu yapılamayacaktır.

Yol Yardımının Damga Vergisi Mevzuatı Açısından Değerlendirilmesi

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'nun ekinde yer alan (1) SAYILI TABLO'nun IV/1-b bendinde;
"Maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı,  aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken bedeli, HARCIRAH, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun HİZMET KARŞILIĞI alınan paralar"
binde 7,59 oranında damga vergisine tabi tutulması gerektiği belirtilmiştir.

Damga vergisinden istisna edilen kâğıtların belirtildiği tablonun 4- Ticari ve Medeni İşlerle İlgili Kağıtlar başlığının 34. bendinde Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinde belirtilen ücret ödemelerine ilişkin kâğıtlar da sayılmıştır. Bu nedenle, hizmet erbabına ödenen yol ücreti üzerinden damga vergisi hesaplanarak beyan edilmesine gerek bulunmamaktadır.

Yol Yardımının SGK Mevzuatı Açısından Değerlendirilmesi

5510 Sayılı Kanunu’nun 80. Maddesinin b bendindeki hükmünde;

b) Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.

denilmektedir. Maddede belirtilen ödemeler dışında ne amaçla yapılırsa yapılsın, bütün nakdi ödemeler prime esas kazanca dahil edilir.

İşverence ulaşım bedeli çalışana nakit olarak ödeniyorsa sigorta primine tabi tutulmalıdır. Eğer işveren toplu taşıma araçları için geçerli yol parasını kendisinin doldurduğu kartları personele vererek karşılıyorsa; bu, ayni yardım olarak kabul edilerek sigorta primine dahil edilmemelidir. SGK İşverenler Daire Başkanlığının konuya ilişkin görüşünün aksi yönde olduğu bilinmemekle birlikte tarafımızca yukarıda izah edilen uygulamanın yasaya uygun olduğu değerlendirilmektedir.

Sonuç olarak ayda 26 gün çalışan bir personele günde 88 TL ayni yol yardımı yapan işverenin hem SGK hem de gelir vergisinden muaf bir ödeme yaptığı dikkate alındığında aylık 2.288.-TL yıllık 27.456.-TL ödemeyi vergi ve SGK maliyetine katlanmadan yapması ile tek bir personelde elde edeceği yıllık vergi (%15 vergi dilimine göre) ve SGK avantajı yaklaşık 7.700.-TL olmaktadır.

GÜLBENK DANIŞMANLIK