2020-05-06

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNDEN VEYA NAKDİ ÜCRET DESTEĞİNDEN YARARLANANLAR EKSİK SÜRELERİNİ İSTEĞE BAĞLI OLARAK VEYA BORÇLANMA YAPARAK ÖDEYEBİLİRLER Mİ

---

Covid-19 kaynaklı zorlayıcı nedenlerden etkilenen işverenler 4447/Ek-2. Maddede belirtilen şartları sağlayan sigortalılar adına kısa çalışma ödeneğine,  şartları sağlamayan ve ücretsiz izin verdikleri sigortalıları adına nakdi ücret desteğine başvurmak durumunda kalmışlardır.

Ancak gerek kısa çalışma ödeneğinden yararlanan, gerekse nakdi ücret desteğinden yararlanan sigortalılar adına İŞKUR tarafından yalnızca genel sağlık sigortası primi yatırıldığından, emekli olabilmek için prim gün sayısının dolmasına az bir süre kalan vatandaşlar, kısa çalışma süresi içinde İŞKUR tarafından mallülük, yaşlılık ve ölüm primleri yatırılmadığından bu süreçten daha fazla etkilenmişlerdir.

Eksik süreler isteğe bağlı kapsamında ödenebilir mi?

İsteğe bağlı sigorta 5510 sayılı yasanının 51. Maddesinde düzenlenmiş olup, genel anlamda zorunlu sigortalı olmak için aranılan şartları taşımayan veya bu şartları sonradan yitiren kişilerin prim ödeyerek malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası ile genel sağlık sigortasından yararlanmalarına imkan sağlayan bir uygulamadır.

Uygulama kapsamına 5754 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle zorunlu sigorta kapsamında olmakla birlikte ay içinde 30 günden az çalışan veya kısmi süreli/çağrı usulü çalışan sigortalıların eksik süreleri de dahil edilmiştir. Bu çerçevevede gerek kısa çalışma ödeneğinden gerekse nakdi ücret desteğinden yararlanan çalışanların 5510/51. Maddede yer alan, “ay içinde 30 günden az çalışmak” koşulunu sağladıkları dikkate alındığında, kısa çalışma süresi içindeki veya ücretsiz izinli oldukları süre içindeki primlerini isteğe bağlı sigorta kapsamında ödeyebilecekleri düşünülmektedir.

Ne var ki, kısa çalışma ödeneğinden ve nakdi ücret desteğinden yararlanan sigortalılar adına genel sağlık sigortası primlerinin İŞKUR tarafından ödendiği dikkate alındığında, tıpkı sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelere götürülen Türk işçilerinin isteğe bağlı sigortalılıklarında olduğu  gibi bu vatandaşlardan isteğe bağlı sigorta kapsamında yalnızca malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kolundan % 20 oranında prim alınması gerekecektir.

Borçlanma yapılabilir mi?

Çalışanların geriye yönelik hangi süreler için borçlanma yapılabilecekleri 5510 sayılı yasanın 41. Maddesinde düzenlenmiştir.

Anılan maddede 5510 sayılı yasaya göre sigortalı sayılanların borçlanma yapılabilecekleri süreler arasında kısa çalışma süresi içindeki eksik sürelerine yer verilmemiştir. Bu nedenle kısa çalışma süresi içindeki eksik sürelerin borçlanma yapılarak ödenmesi ve bu şekilde hizmet günü kazanılması yasanın mevcut haliyle mümkün bulunmamaktadır.

 

Vergi mükellefiyeti devam ederken 4/a kapsamında çalışmaya başlayan sigortalıların kısa çalışma süresi içindeki eksik süreleri için 4/b prim borcu oluşur mu?

5510 sayılı yasanın 53. Maddesine göre aynı süreler içinde hem 4/a, hem de 4/b kapsamında sigortalı sayılan kişilerin 4/a kapsamındaki sigortalılıkları geçerli kabul edilmiştir.

Sosyal Güvenlik Kurumunca çıkartılan 2013/11 sayılı Genelgede de vergi mükellefiyeti devam ederken aynı zamanda 4/a kapsamında sigortalı olarak çalışanların ay içindeki eksik günlerinin  06-Kısmi İstihdam, 07-Puantaj kayıtları ve 17- Ev Hizmetlerinde 30 günden az çalışma nedenlerinden kaynaklanması halinde 4/b prim borcu tahakkuk ettirileceği belirtilmiştir.

Bu bağlamda, vergi mükellefiyeti devam ederken başka bir işyerinde 4/a kapsamında çalışmaya başlayan sigortalıların kısa çalışma ödeneğinden veya nakdi ücret desteğinden yararlandıkları süreler zarfındaki eksik gün nedenleri “18-Kısa Çalışma Ödeneği”, “27-Kısa Çalışma Ödeneği ve Diğer Nedenler”, “28- Pandemi Ücretsiz İzin”, “29-Pandemi Ücretsiz İzin ve Diğer Nedenler “ kodlarından uygun olan bir  kod ile bildirildiğinden, 2013/11 sayılı Genelgeye göre  18-27-28-29 nolu eksik gün kodlarından yapılan bildirimler 4/b kapsamında prim tahakkuku yapılmasına neden olmayacaktır.

Neler yapılmalı?

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa eklenen Ek 5. Madde ile doğum sonrası analık hali izninin bitiminden itibaren kadın işçilere, ayrıca üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere 30 ila 180 gün arasında değişen süreyle yarım çalışma ödeneği verilirken, yarım çalışma ödeneğinin verildiği süre zarfında malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ile genel sağlık sigortası primleri İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmaktadır.

Haliyle, yarım çalışma ödeneğinde olduğu gibi kısa çalışma ödeneğinde de sigortalıların genel sağlık sigortası primlerinin yanı sıra malullük yaşlılık ve ölüm sigortasına ait primlerinin İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanması yönünden yasal değişiklik yapılmasının tüm bu sorunları ortadan kaldıracağı düşünülmektedir.

Bu konuda bir değişiklik yapılmaması halinde, kısa çalışma süresi içindeki eksik günlere ilişkin malullük, yaşlılık ve ölüm primlerinin sonradan borçlanma yapılarak ödenebilmesi amacıyla 5510/41. Maddede ilave bir düzenleme yapılması isabetli olacaktır.

Bunların dışında, kısa çalışma ödeneğinden veya nakdi ücret desteğinden yararlanan sigortalıların, bu süreler zarfındaki eksik sürelerini isteğe bağlı sigorta kapsamında ödemelerine yasal açıdan engel bir durum bulunmadığından, bu çalışanlarımızın isteğe bağlı sigorta kapsamında yalnızca malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primlerini ödeyebilmeleri amacıyla Kurumca idari düzenlemelerin yapılması, 5510 sayılı Kanunun 50 ve 51 inci maddelerindeki hükümlerin uygulanmasına da imkan verecektir.

GÜLBENK MÜŞAVİRLİK