2020-04-01

KISA ÇALIŞMA BAŞVURUSU, KONTROLÜ VE ÖDEMELERİ ÇOK DAHA KOLAY, ÇOK DAHA KISA SÜRE İÇİNDE VE ÇOK DAHA DOĞRU YAPILABİLİR

---

Türkiye İş Kurumu tarafından,  Çin Halk Cumhuriyeti’nin Vuhan kentinde ortaya çıkan ve birçok ülkede tesirini gösteren yeni tip Koronavirüsün (Covid-19) olası etkileri dikkate alınarak "dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebep" kapsamında kısa çalışma uygulaması başlatılmıştır.

Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanma Şartları nelerdir?

İŞKUR web sitesinde yapılan açıklamalarda Koranavirüs kaynaklı zorlayıcı sebep dolayısıyla kısa çalışma ödeneğinden yararlanılabilmesi için;

1-İşverenin kısa çalışma talebinin iş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu uygun bulunması,

2-Covid-19 etkisiyle yapılan kısa çalışma başvurularında, sigortalının son 60 gün hizmet akdine tabi olmak kaydıyla son 3 yıl içinde 450 gün prim ödemiş olması,

3-İş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması,

Şartları aranılmıştır.

Bu amaçla, salgından etkilenen işverenlerden Kısa Çalışma Talep Formu ve Kısa Çalışma Uygulanacak İşçi Listesinin tanzim edilerek bağlı bulundukları İŞKUR Bölge Müdürlüklerine elektronik posta olarak gönderilmesi, ayrıca salgından olumsuz etkilenildiğine dayanak teşkil eden belgelerin başvuruya eklenmesi istenilmiştir.

Başvuruya dayanak teşkil edecek belge olarak da;

-Resmi makamlar tarafından faaliyeti durdurulan işyerleri için bu kapsamda olduklarına dair  belgeler,

-Çalışma süresinin azaltıldığını veya faaliyetin kısmen/tamamen durdurulduğunu ortaya koyan belgeler (örneğin: ücret bordroları, puantaj kayıtları, üretimin, hizmetin ve/veya ihracatın azaldığına, siparişlerin ve/veya sözleşmelerin iptal edildiğine dair vb. belgeler)  

Gösterilmiştir.

Başvuruda yaşanan sorunlar

Kısa Çalışma Uygulanacak İşçi Listesine, kısa çalışma yapılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanma şartlarına haiz sigortalıların yazılması gerekiyor. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanma şartlarının tespitinde aranılan son 60 gün hizmet akdine tabi olma ve son üç yıl içinde en az 450 gün işsizlik sigortası primi ödenmiş olma şartının hesabında ise, sigortalının evvelce çalıştığı işyerlerinde geçen hizmet süreleri de hesaba dahil ediliyor.

Ne var ki çalışanların evvelce çalıştığı işyerlerindeki hizmet sürelerinin işverenlerce görüntülenmesi mümkün olmadığı için işverenler tabir caiz ise bu listeyi “Karambole” düzenliyorlar.

Neredeyse işverenlerin tamamı, haklı olarak, şartları taşısın veya taşımasın tüm çalışanlarını bu listeyi ekliyor.

Tüm kontrolleri de İŞKUR personeline bırakıyor.

Doğal olarak, ücret bordroları ve aylık bildirgeler de bu bilgiler doğrultusunda hazırlanıyor.

Peki ya sonrası,

Sonrası da ortada aslında, İŞKUR tarafından yapılacak değerlendirme sonrasında bu çalışanlardan bir kısmının kısa çalışma ödeneğine hak kazanmadığı bildirildiğinde yapılacak işlemler tam bir “keşmekeşe” dönüşecek.

Gelelim bir diğer konuya,

Yüzbinlerce işveren ve milyonlarca işçinin zarar gördüğü bu kriz nedeniyle verilecek kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak için işverenlerin krizden etkilenip etkilenmediği, gönderilen evraklar üzerinden incelenerek tespit edilmeye çalışılıyor.

Bir kere, yetkili makamlarca faaliyeti durdurulmasına karar verilmiş işletmeler için bu kapsamda olduklarına dair belgelerin istenilmesine kesinlikle gerek yok. Bu işletmelerin faaliyette bulundukları sektörler zaten SGK da var.

SGK’daki NACE koduna bakılarak yetkili makamlarca kapatılma kararı alınmış olan işletmelerin tespit edilerek bu işletmelerde çalışanların kısa çalışma ödeneğinden yararlandırılması mümkün.

Kapatılma tarihleri de belli, kısa çalışma ödeneğinden yararlanacakları tarihler de.

Kaldı ki SGK tarafından verilen prim teşviklerinin içinde sektör bazında verilen teşvikler de var. SGK, sektör bazında teşvik verileceği durumlarda işverenlerden bu sektörde faaliyette gösterdiklerine dair belge falan da istemiyor. İşletmenin NACE koduna bakarak bu sektörde olup olmadığına karar verip, teşviki veriyor veya vermiyor.

Hatırlayın lütfen, 7103 sayılı kanunla getirilen teşvikte Bilişim ve İmalat sektöründe faaliyet gösteren işletmelere farklı tutarda, diğer sektörlere farklı tutarda teşvik verildiğinde bu işletmelerden belge mi istenilmişti?

Hakeza, 6645 sayılı Kanunla getirilen teşvikte imalat sektöründe faaliyet gösteren işletmelere, diğer sektörlere göre 12 daha fazla süreyle teşvik verildiğinde imalat sektöründe faaliyet gösteren işletmelerden belge mi istenilmişti?

Yetkili makamlarca faaliyeti durdurulmamakla birlikte, faaliyetlerini kendi yönetim kararlarınca azaltan veya durduran işletmelere gelince,

Bunlardan da çalışma süresinin azaltıldığını veya faaliyetin kısmen/tamamen durdurulduğunu ortaya koyan belgeler ücret bordroları, puantaj kayıtları, üretimin, hizmetin ve/veya ihracatın azaldığına, siparişlerin ve/veya sözleşmelerin iptal edildiğine dair vb. belgeler isteniliyor.

Peki, faaliyetini azaltmadığı veya durdurmadığı halde bu nitelikteki belgelerin ortaya konması mümkün mü?

Elbette mümkün. Onlarca belge hazırlanır, niyetin kötüyse.

İstediğiniz kadar belge isteyin, istediğiniz kadar belge alın, bir kere bu işletmelerde faaliyetin azaltıldığını veya durduğunu bu belgelere bakarak tespit edemezsiniz.

Belki bir ışık tutabilir size, ama asla bu belgeler tam anlamıyla faaliyetin azaltıldığını veya durdurulduğunu kanıtlayamaz.

Velev ki kanıtlıyor diyelim, beyan edilen çalışanların hepsinin kısa çalışma yaptığını nasıl tespit edeceksiniz,

Yüzlerce çalışanını kısa çalışma uygulanacak işçi listesine yazan işveren, belki de üç beş çalışanına kısa çalıştırma yaptırıyor, bu belgelerin kaç çalışana kısa çalışma yaptırıldığını göstermesi mümkün mü?

Vergiye tabi işlemler olsun, prime tabi işlemler olsun, teşviklerle ilgili işlemler olsun. Maliye ve SGK uygulamalarının bir çoğu beyana tabi olarak yürütülmekte iken, şimdilerde milyonlarca çalışan beklediği kısa çalışma ödeneği için bütün işlemleri bu belgelerin kontrolüne bırakmak pek de isabetli gibi gözükmüyor.

Gelin kısa çalışma ödeneği başvuru ve kontrol işlemlerini prim teşviklerinde olduğu gibi e-Bildirgeye taşıyın.

Yetkili makamlarca faaliyeti durdurulan işyerlerinde çalışan ve şartları taşıyan tüm çalışanların ödenekten yararlandırılması için teşvikten yararlandırılacak sigortalılar da olduğu gibi e-Bildirge uygulamasında ödenekten yararlandırılacak sigortalılara münhasır bir tanımlama ekranı geliştirin.

Bu sektörlerde çalışan ve şartları taşıyan sigortalılar işverenlerince sisteme tanımlanıp, e-Bildirgede de eksik gün nedeni olarak 18-Kısa Çalışma Ödeneği girildiğinde, her sigortalıyı girilen eksik gün sayısı kadar bu ödenekten yararlandırın.

İşletmelerin faaliyetlerini kendi kararları doğrultusunda azaltıldığı veya durdurulduğu yönündeki beyanları için de, kısa çalışmanın başladığı beyan edilen tarihten itibaren, aynı şekilde sisteme tanımlanan sigortalıları e-Bildirgede eksik gün nedeni 18- Kısa Çalışma Ödeneği olarak bildirilen süre kadar kısa çalışma ödeneğinden yararlandırın.

Eğer ki, kısa çalışma yaptığından tereddüt ettiğiniz işletmeler varsa bunları da evrakları inceleyip uygunluk tespiti yapmakla görevlendirdiğiniz müfettişleri, aslı görevlerinde çalıştırarak kontrol ettirebilirsiniz.

Kaldı ki, kısa çalışma yapmadığı halde kısa çalışma yapmış gibi gösterilen çalışan, ücretinin yüzde 40’ını alamayacağı gibi, emeklilik yönünden sigorta primi yatmayacağından, bu duruma seyirci kalmayıp gerekli makamlara da durumu intikal ettirecektir mutlaka.

Sayın yetkililer,

Lütfen sahadan gelen seslere kulak verin, bu konuda yasa veya yönetmelik değişiklik yapmanıza da gerek yok, yapacağınız tek şey çağın getirdiği teknolojik kolaylıklardan istifade etmek.

Emin olun, kısa çalışma başvurularını hem çok daha kısa süre içinde, hem de çok daha kolay ve kontrollü bir şekilde tamamlayabilirsiniz.

GÜLBENK MÜŞAVİRLİK