2021-02-19

EV HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN SİGORTALILARIN BİLDİRİMİ, TESCİLİ, TEŞVİKTEN YARARLANMA ŞARTLARI VE PRİMLERİNİN ÖDENMESİ

---

YAZIMIZ 19.02.2021 TARİHİNDE GÜNCELLENMİŞTİR

Ev hizmetlerinde çalışan kişilerle ilgili işlemler 1/4/2015 tarihinden itibaren  5510 sayılı Kanuna 6552 sayılı Kanunla eklenen “Ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılığı ”başlıklı Ek-9. madde ve “Ev Hizmetlerinde 5510 Sayılı Kanunun Ek 9 uncu Maddesi Kapsamında Sigortalı Çalıştırılması Hakkında Tebliğ” çerçevesinde yürütülmektedir.

Ev hizmetlerinde çalıştırılanlar ister bir gün çalıştırılsınlar, ister ayda otuz gün çalıştırılsınlar sosyal güvenlik mevzuatı çerçevesinde sigortalı olmaları gerekiyor. Bu kişilerin ev hizmetlerinde sürekli veya süreksiz çalıştırılmaları da, çalıştıkları süre zarfında sigortalı olma kuralını değiştirmemektedir.

KİMLER EV HİZMETLİSİ OLABİLİR, HANGİ İŞLER EV HİZMETLERİ KAPSAMINDA SAYILIR?

Aynı adreste ikamet eden üçüncü derece dahil hısımlar dışındaki herkes, ev hizmetlisi olarak çalıştırılabilir. Üçüncü dereceye kadar hısımlar ise hizmet edeceği kişiyle farklı adreste ikamet etmesi şartıyla yine ev hizmetlisi olarak çalıştırılabilmektedir.

Yabancı uyruklu sigortalıların çalışma izni almış olmak kaydıyla ev hizmetlisi olarak çalıştırılmaları mümkün olmasına rağmen, ev hizmetlerinde günü birlik veya kısmi süreli çalıştırılmaları mümkün değildir.

Ev hizmetlileri, temizlik, ütü, yemek yapma, çamaşır-bulaşık yıkama, alışveriş ve bahçe işlerinin yanı sıra şoför olarak ya da çocuk, yaşlı ve özel bakıma ihtiyacı olan kişilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere çalıştırılabilmektedir.

Ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılıkları ay içindeki çalışma gün sayısı 10 gün veya üzerinde olanlar için farklı, 9 gün veya altında olanlar için farklı şekilde düzenlenmiştir.

ÇALIŞMA GÜN SAYISI 10 GÜN VE ÜZERİNDE OLANLARLA İLGİLİ İŞLEMLER

Ev hizmetlerinde ayda 10 gün veya daha fazla süre ile çalışanların bildirimi evvelce “Ev Hizmetlerinde 10 Gün ve Daha Fazla Çalıştırılacaklara İlişkin Bildirge” ile ikametgâhın bulunduğu sosyal güvenlik merkezine kâğıt ortamında yapılmakta iken, 2021/Şubat ayından itibaren e-Devlet uygulamalarında yer alan “İşyeri Bildirgesi (4-A’lı Sigortalı Çalıştıranlar Yönünden)” uygulaması üzerinden elektronik ortamda yapılmaya başlanmıştır.

Yapılacak bildirim sırasında “işyeri bildirgesi” ile birlikte ev hizmetlerinde 10 gün veya daha fazla çalıştırılacak sigortalıya ilişkin “işe giriş bildirgesi” ve sigorta işlemlerini yapacak kişiye ilişkin “e-Sigorta kullanıcı kodu ve şifre” başvurusu da aynı uygulama üzerinden SGK’ya gönderilmektedir.

Ev hizmetlerinde 10 gün veya daha fazla çalıştırılacak sigortalıya ilişkin;

1- Bildirim en geç sigortalının çalışmaya başladığı ayın sonuna kadar SGK’ya yapılmalıdır.

2-Uygulamaya giriş yapıldıktan sonra “GERÇEK KİŞİ İŞYERİ BİLDİRGESİ DÜZENLE” seçeneği işaretlenmelidir.

3-İşyeri Bildirgesi seçeneğinde “Kolay İşverenlik Kapsamında İşyeri” seçeneği “Evet (Ev Hizmetlisi)” seçilmeli,  ekranda yer alan “Meslek Teşekkülü” ve “Ticaret Sicil Vakıf Dernek No” seçenekleri boş bırakılmalıdır.

4-“İşyeri Adres Bilgileri” seçeneğine ev hizmetlisinin çalışacağı adres bilgileri yazılmalıdır.

5-Yönetici (İşveren) bölümüne, ev hizmetlisini çalıştıracak olan kişiye (işverene) ilişkin bilgiler girilmelidir.

6-“e-Bildirge kullanıcı” bölümüne, sigorta işlemlerini elektronik ortamda yapılacak kişiye ilişkin bilgilerinin girilmesi gerekmekle birlikte, Yönetici (işveren) bölümüne kaydedilen kişinin e-Bildirge kullanıcısı olarak girilmesi önerilir.

7-“Sigortalı Bilgileri” bölümüne ev hizmetlerinde 10 gün veya daha fazla süreyle çalıştırılacak sigortalıya ilişkin bilgiler girilir. Ekranda yer alan;

- Sigorta kolu bölümünde, ev hizmetlisi emekli ise “Sosyal Güvenlik Destek Primi”, emekli değil ise “Ek-9 10 Günden Fazla Uzun Vade” seçeneği işaretlenmelidir.

-Meslek kodu bölümünde, ev hizmetlisi temizlik çamaşır bulaşık gibi görevlerde çalıştıracak ise “9112.01-Hizmetçi Ev İşleri”, çocuk bakıcılığında çalıştırılacak ise “5311.02-Evde Çocuk Bakımı”, yaşlı hasta bakımında çalıştırılacak ise “5321.01- Evde Hasta Bakım Elemanı”, bahçe işlerinde çalıştırılacak ise “6113.10-Bahçıvan” seçeneği işaretlenmelidir. Ev hizmetlisi bu işlerden birden fazlasını yapmak üzere işe alınacak ise ağırlıkla yapacağı (esas) görevine ilişkin meslek kodu seçilmelidir.

8-Sisteme girilen bilgiler için bir sonraki ekranda “KAYDET” tuşuna basıldığında işyeri bildirgesi, işe giriş bildirgesi ve e-Bildirge kullanıcısına ilişkin bilgiler ilgili sosyal güvenlik merkezine gönderilmiş olacaktır.

9-Bildirge SGK’ya gönderildikten sonra, ev hizmetlisini çalıştıracak (bildirgeye işveren olarak kaydedilen) kişi tarafından işyeri bildirgesinin bir çıktısı alınıp imzalandıktan sonra, 7 iş günü içinde bildirgede beyan edilen sosyal güvenlik merkezine müracaat edilmelidir. İşyeri bildirgesinin gönderilmesinin ardından işveren konumundaki kişiye ve ev hizmetlisine ait TC kimlik kartının önlü arkalı bir sureti taranarak aynı uygulama üzerinden SGK’ya gönderilmelidir.

10- Sosyal güvenlik merkezince işyeri tescilinin yapılmasının ardından şifre talep edilen kişinin e-Devlet’de yer alan “e-SGK Şifre” şifre uygulaması vasıtasıyla e-Sigorta sözleşmesi onaylanarak e-Sigorta (e-Bildirge) şifresi alınmalıdır.

Sigortalının çalışacağı gün sayısı, ödenecek ücret ve yararlanılacak prim teşviklerinin girişi

İşyeri tescilinin yapılmasının ve e-Sigorta şifresinin alınmasının ardından sigortalının ay içinde çalışacağı gün sayısının, ödenecek ücret ve yararlanılacak prim teşvikine ilişkin bilgilerin e-SGK Şifresi vasıtasıyla SGK Web sitesinde yer alan “İşveren Sistemi” uygulamasından “Kolay İşverenlik” seçeneği üzerinden sisteme kaydedilmesi gerekmektedir.

Bahse konu bilgiler Kolay İşverenlik uygulamasına girildikten sonra beyan edilen gün ve kazançlarda değişiklik yapılmadığı sürece, sigortalı adına oluşacak hizmetler ve ödenecek sigorta primleri her ay otomatik olarak tahakkuk ettirilecektir.

Örnek-1/3/2021 tarihinde ayda 30 gün süreyle çalıştırılmak üzere işe alınan ev hizmetlisinin gün ve kazanç beyanı https://uyg.sgk.gov.tr/IsverenSistemi linkinden ) (Kolay İşverenlik uygulamasından) 30 gün, 119,25  TL günlük kazanç ve 05510 sayılı kanun numarası seçilerek sisteme girildiği takdirde, söz konusu sigortalı için tahakkuk ettirilecek sigorta primleri beyan edilen gün ve kazançlarına ilişkin değişiklik yapılmadığı sürece, sisteme kaydedilen gün ve kazanç üzerinden yapılmaya devam edecektir.

Sigortalının ücretinde veya çalışma gün sayısında sonradan bir değişiklik olması veya prim teşvikinin değiştirilecek olduğu durumlarda, değişikliğin takip eden aya geçmeden içinde bulunulan ayda yapılması icap etmektedir.

Örnek- 1/2/2021 tarihinde 30 gün ve 119,25 TL günlük kazanç olarak sisteme girilmiş sigortalının 2021/Temmuz ayından itibaren brüt kazancının 4.000,00 TL’ye çıkartılacağı durumda gerekli güncellemenin en geç 31/7/2021 tarihine kadar yapılması gerekecektir.

Buna karşın sigortalının ay içinde ücretsiz izin veya istirahat gibi nedenlerle ayın bazı günlerinde çalışmadığı durumlarda eksik gün sayısı ve eksik gün nedenine ilişkin bilgi girişlerinin ise en geç takip eden ayın 10’una kadar girilmesi gerekecektir.

Örnek-1/3/2021 tarihinden itibaren ayda 30 gün üzerinden çalışacağı yönünde beyan girişi yapılmış sigortalının 2021/Haziran ayında 5 gün raporlu olduğu düşünüldüğünde 10/7/2021 tarihine kadar 5 günlük eksik gün sayısı ve nedeninin Kolay İşverenlik Uygulamasına girilmesi gerekecektir. Bu durumda Haziran ayına ilişkin olarak sigortalı adına 31- 5 = 26 gün üzerinden prim tahakkuku ve hizmeti oluşturulacaktır.

31 gün çeken aylarda sigortalının 1 gün eksik gün sayısının bulunması halinde tahakkuk ve hizmetler yine 30 gün üzerinden oluşturulacağından bu duruma münhasıran eksik gün nedeni girilmeyecektir.

Prime esas kazancı asgari ücret üzerinden girilmiş sigortalıların, sisteme girilmiş kazanç tutarları takip eden yılda asgari ücrette yapılacak artış sonrası yeniden belirlenen asgari ücretin altında kalacak olmasına rağmen, günlük kazanç yeniden belirlenen asgari ücrete SGK tarafından topluca çekildiğinden, asgari ücret üzerinden ücret alan sigortalılar yönünden asgari ücrette meydana gelen artışlar nedeniyle kazanç güncellemesi yapılmasına gerek bulunmamaktadır.

Prim teşvik tanımlama işlemleri

Ev hizmetlerinde çalıştırılacak sigortalıların teşvik tanımlaması yapılırken sigortalının hangi teşvik kapsamına girdiği Kolay İşverenlik uygulaması üzerinde yeşil renkli olarak gösterilmektedir.

Ancak sigortalının birden fazla teşvik kapsamına giriyor olması halinde aynı ayda yalnızca bir teşvikten yararlanabileceğinden, en fazla imkan sağlayan prim teşvikinin seçilmesi, ödenecek prim tutarı açısından büyük önem taşımaktadır.

Bu bağlamda, birden fazla teşvik kapsamına giren sigortalılar için teşvik sıralaması yapılır iken en fazla imkan sağlayan teşvikten başlayarak sıralama yapılması, gerekirse teşvik başlama tarihine göre sıralamanın ileriki dönemlerde güncellenmesi ihmal edilmemelidir.

Primlerin ödenmesi

Ev hizmetlerinde ayda 10 günden fazla çalışacak sigortalılarla ilgili işlemlerin yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda yapılmasının ardından, beyan edilen çalışma gün sayısı, prime esas kazanç tutarı ve tercih edilen teşvikli kanun numarası üzerinden her ay ödenecek tutar, takip eden ayın 15’inden itibaren banka ekranlarına yansıtılmaktadır.

Tahakkuk eden primlerin en geç takip eden ayın sonuna kadar ödenmesi gerekmektedir. Aksi halde primler yasal süresi içinde ödenmediği takdirde, ilgili ayda prim teşvikinden yararlanılamayacağı gibi, ödeme vadesi geçmiş borçların gecikme zammıyla birlikte ödenmesi gerekecek, ayrıca ödeme vadesi geçmiş borçlar ödenmediği sürece takip eden aylarda prim teşviklerinden yararlanılmasına da izin verilmeyecektir.

 

Bu bağlamda, primlerin süresi içinde ödenmemesi halinde yaşanacak hak kayıpları dikkate alınarak Kolay İşverenlik uygulaması kapsamında tahakkuk edecek primlerin bankalara verilecek otomatik ödeme talimatı çerçevesinde ödenmesinin isabetli olacağı değerlendirilmektedir. Otomatik ödeme talimatı verilmediği takdirde e-Devlet uygulamalarında yer alan “Sosyal Güvenlik Kurumu Kart ile Prim Ödeme Uygulaması” üzerinden banka kartı veya kredi kartı ile “İŞVEREN CARİ DÖNEM”, vadesi geçmiş borçlar yönünden “İŞVEREN GEÇMİŞ DÖNEM” seçeneği işaretlenerek ödenmesi mümkün olduğu gibi, banka veznesi kanalıyla da ödenmesi mümkün bulunmaktadır.

Sigortalının işten ayrılması

Ev hizmetlerinde ayda 10 gün veya üzerinde çalışan sigortalının işten ayrılması halinde, en geç işten ayrılış tarihini takip eden on gün içerisinde e-SGK uygulaması üzerinden işten ayrılış bildirgesi verilmesi gerekmektedir.

Sigortalının işten ayrılmasına rağmen işten ayrılış bildirgesinin verilmemesi halinde primler otomatik olarak tahakkuk etmeye devam edeceğinden sonradan telafisi çok güç sonuçlarla karşılaşılabilecektir.

ÇALIŞMA GÜN SAYISI 9 GÜN VE ALTINDA OLANLARLA İLGİLİ İŞLEMLER

Ev hizmetlilerinde aynı kişi yanında sürekli çalışmayıp, ihtiyaç duyulduğu vakit çağrılan kişilerin (günü birlik çalıştırılacak ev hizmetlilerinin) sigortalılıkları 5510 sayılı Ek-9. maddesinin ikinci fıkrasına göre sağlanmaktadır.

Günü birlik çalıştırılacak ev hizmetlileri için yapılacak sigorta başvurusunun çalışmanın olduğu ayın sonuna kadar yapılması gerekmektedir. Sigorta başvuruları;

-İkametgahın bulunduğu sosyal güvenlik merkezine “Ev Hizmetlerinde 10 Günden Az Sigortalı Çalıştırılacaklara İlişkin Başvuru Formu” ile  kağıt ortamında başvurarak

- e- Devlet uygulamaları vasıtasıyla, “4A On Günden Az Süreli Ev Hizmetleri İşveren Başvuru ve Sorgulama” uygulaması üzerinden,

-Kısa Mesaj Servisi ve Mobil Uygulama aracılığı kısa mesaj göndermek suretiyle

olmak üzere üç farklı yöntemle yapılabilmektedir.

Kısa mesaj ve mobil uygulama üzerinden sigorta işlemleri nasıl yapılır?

Kısa mesaj göndermek suretiyle yapılacak sigorta başvuruları diğer yöntemlere göre çok daha kolay olduğu gibi kısa mesaj gönderilerek başvuru yapıldığında hem sigorta başvurusu hem de prim ödeme işlemi gerçekleşmiş olacaktır. Dolayısıyla günü birlik çalıştırılacak ev hizmetlisinin sigorta işlemleri için kısa mesaj yönteminin kullanılması isabetli olacaktır.

Kısa mesaj göndermek suretiyle sigorta işleminin yapılabilmesi için mobil telefon vasıtasıyla, öncelikle çalıştıran bilgilerinin, sonrasında çalışan bilgilerinin 5510’a SMS olarak gönderilmesi gerekmektedir.

Örneğin 25 Şubat 2021 tarihinde 1 gün ev hizmetinde çalışacak bir kişi için Ekim ayı içinde öncelikle;

İŞVEREN TCKİMLİKNO yazıp 5510’a sms gönderilir.

Örnek; İŞVEREN 12345678901 -> 5510

Sonrasında sigorta başvurusu ve prim ödeme işlemi için;

EVHİZ TCKİMLİKNO AYINGÜNÜ yazıp 5510’a sms gönderilir.

Örnek; EVHİZ 12345678901 25 -> 5510

Primlerin tutarı ve ödeme süresi

Ev hizmetlerinde ayda 9 gün veya altında çalıştırılan sigortalılar adına çalıştıkları her bir gün için günlük asgari ücretin % 2’si oranında iş kazası ve meslek hastalığı primi tahakkuk ettirilmektedir.

Örneğin günü birlik çalışan bir ev hizmetlisinin 25 Şubat’ta bir gün çalıştırılacağı düşünüldüğünde ödenecek sigorta primi; 119,25 X 2 / 100 = 2,39 TL olacaktır.

Günü birlik çalıştırılacak ev hizmetlisi için kısa mesaj gönderilmek suretiyle başvuru yapıldığında 2021 yılına münhasıran 2,39  TL sigorta primiyle birlikte 1 TL tutarında SMS ücreti olmak üzere toplam 3,39 TL, telefon faturasına yansıtılmaktadır.

İlgili sosyal güvenlik merkezine başvuru formu ile müracaat edilmesi ya da e-Devlet uygulaması üzerinden sigorta girişi yapılması halinde ise tahakkuk edecek sigorta priminin çalışmanın geçtiği ayın sonuna kadar banka kanalıyla veya e-Devlet uygulamaları üzerinden kredi kartı ile  Sorgu Türü: “DİĞER TAHSİLATLAR”, Sorgu Tipi: “60-EK-9 10 GÜNDEN AZ TAHSİLATI” Sicil No: İşverenin TC Kimlik numarası yazılarak ödenmesi gerekecektir.

Emeklilik primleri nasıl ödenir?

Ev hizmetlerinde aynı işveren yanında ayda 9 gün veya altında çalıştırılan sigortalılar adına işverenlerince yalnızca iş kazası ve meslek hastalığı primi ödenmektedir. Bu kişilerin emeklilik için ihtiyaç duydukları, malulllük yaşlılık ve ölüm sigortası primleri ise istekleri halinde genel sağlık sigortası primiyle birlikte kendileri tarafından ödenebilmektedir.

Ev hizmetlerinde ayda 9 gün veya altında sigortalı çalıştıran kişiler tarafından ayda bir gün bile olsa sigorta bildirimi yapıldığı takdirde, ev hizmetlisinin malulllük yaşlılık ve ölüm sigortası primleri ile genel sağlık sigortası primi 30 günlük tutar üzerinden otomatik olarak tahakkuk ettirilerek banka ekranına yansıtılmaktadır.

Bu şekilde tahakkuk eden primlerin en geç çalışmanın geçtiği ayı takip eden ayın sonuna kadar ödenmesi gerekmekte olup, bu süre sonuna kadar ödenmediği takdirde primlerin ödeme hakkı kaybedilmektedir.

Ev hizmetlerinde ayda 9 gün veya altında çalışanların malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası ile genel sağlık sigortası primini ödemek istemeleri halinde, ödeyecekleri prim tutarı 2021 yılına münhasıran 119,25 x 30 x % 32,5 = 1.162,69 TL  olacaktır.

Ev hizmetlisinin işten ayrılması

Ev hizmetlerinde 9 gün veya altında çalışması olup ilgili sosyal güvenlik merkezine “Ev Hizmetlerinde 10 Günden Az Sigortalı Çalıştırılacaklara İlişkin Başvuru Formu” ile  çalışma süresi devamlı olarak bildirilenlerin işten ayrılmaları veya ölümü halinde, durumun işten ayrılış tarihini takip eden 10 gün içinde bir dilekçeyle ilgili sosyal güvenlik merkezine bildirilmesi gerekmektedir.

Buna karşın, çalışma süresi devamlı olmayan başka bir ifadeyle günü birlik çalışanlar için e-Devlet uygulaması ve kısa mesaj uygulamasıyla yapılan sigortalılık bildirimleri beyanda bulunulan gün itibariyle başlayıp sona erdiğinden bu sigortalılar için işten ayrıldıklarının bildirilmesine gerek bulunmamaktadır.

Ev hizmetlerinde 10 gün veya üzerinde sigortalı çalıştıracak olan işverenlerimize, gerek işyeri bildirgesi ve sigortalı işe giriş bildirgelerinin düzenlenmesi, gerekse kolay işverenlik kapsamında çalışma gün sayısı, kazanç ve yararlanılacak teşvik girişleri için firmamızdan danışmanlık hizmeti verilmektedir.

 

Eyüp Sabri DEMİRCİ

Sosyal Güvenlik Danışmanı