2015-07-20

KISMİ ZAMANLI ÇALIŞAN SİGORTALILARIN GSS’DEN KAÇIŞLARI NASIL ÖNLENEBİLİR

---

5510 sayılı Kanunun 88. maddesi ile kısmi zamanlı (part-tıme) çalışan sigortalılar için eksik günlere ait genel sağlık sigortası primlerinin 30 güne tamamlanma zorunluluğu getirilmiştir.

Anılan yasa uyarınca part-tıme çalışan sigortalıların sosyal yardımlaşma dayanışma vakıflarınca yapılacak gelir testinin ardından aile içinde kişi başına düşen gelir miktarının;

-Asgari ücretin üçte birinden az çıkması halinde, eksik sürelere ilişkin genel sağlık sigortası primleri  60-c kapsamında devlet tarafından karşılanmakta,

-Asgari ücretin üçte birinden fazla çıkması halinde eksik sürelere ilişkin genel sağlık sigortası primleri 60/g-1.2.3 gelir seviyeleri üzerinden sigortalı tarafından ödenmektedir.

07- Puantaj Kayıları, “GSS’den kaçış“ olarak kullanılmaya başlanıldı.

Kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışan sigortalıların belirlenmesi sırasında, eksik gün nedeni “06-Kısmi istihdam” ve “17- Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma” seçeneği işaretlenmiş sigortalılar kapsama alındığından, kimi işveren/meslek mensubu tarafından kısmi süreli çalıştırılan sigortalılar, evvelce 06-Kısmi istihdam seçeneği işaretlenerek bildirilirken, eksik sürelerin genel sağlık sigortası kapsamına alınmasıyla birlikte ayrıca genel sağlık sigortası primi ödemesinler diye bu sigortalılar “GSS’den kaçış” olarak adlandıracağımız 07-Puantaj kayıtları seçeneği işaretlenerek bildirilmeye başlanılmıştır.

Bir gün işe gelmeyen işçiye o günün ücreti ile hafta tatiline hak kazanamaması halinde hafta tatili ücreti ödenmez.

4857 sayılı İş Kanununun;

-63. maddesinde, genel bakımdan çalışma süresinin haftada en çok kırkbeş saat olduğu,  aksi kararlaştırılmamışsa bu sürenin işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanacağı, yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresinin günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saat olduğu,

-46. maddesinde ise Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) verileceği,

Öngörülmüştür.

Dolayısıyla İş Kanununun yukarıda belirtilen hükümleri uyarınca tam zamanlı olarak çalışan ve mazeretsiz olarak işe gelmeye işçi, haftalık çalışma süresinin 45 saatten (maden işyerlerinde 37,5 saatten) az olması halinde, hem gelmediği gününücretine, hem de hafta tatili ücretine hak kazanamamış olacaktır.

Mazeretsiz olarak işe gelmeyen işçi için tutanak düzenlenmesi gerekir.

İş Kanununun 25. maddesinin II-g bendi uyarınca, işçinin mazeretsiz olarak ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işe devam etmemesi halinde, işveren bildirimsiz ve tazminat da ödemeksizin iş akdini feshedebilmektedir.

İşçinin devamsızlığı halinde işverenin iş akdini feshedebilmesi için işveren veya işveren vekili ile en az iki tanık tarafından devamsızlık yapılan her gün için ayrı ayrı tutanak düzenlenmesi gerekmektedir. Dolayısıyla herhangi bir tutanak düzenlenmeksizin, sadece puantaj cetvelinden sigortalının işe gelmediği günlerine bakarak iş akdinin işvereni tarafından haklı nedenlerle feshi gibi bir durum sözkonusu değildir.

Bu bağlamda, tam zamanlı çalışan sigortalıların devamsızlıkları halinde durumun tutanak altına alınarak eksik gün nedenlerinin 15-Devamsızlık olarak bildirilmesi gerektiği halde,  ayda  3-5 gün veya 10-15 gün bildirim yapılan ve eksik gün nedeni 07-Puantaj kaydı seçilmiş sigortalıların sayısının hiç de azımsanamayacak kadar çok olduğu görülmektedir.

Puantaj, işçinin işe gelip gelmediği günlerin ve mesailerinin kaydının tutulduğu bilgilerdir.

Ayda sadece 3-5 gün veya 10-15 gün çalışması olan bir işçinin tam zamanlı çalıştığı söylenemeyeceği gibi, tam zamanlı çalışan bir işçinin ayda 3-5 gün veya 10-15 gün işe gelmesi halinde  böyle bir işçinin  iş akdinin hiçbir işveren tarafından devam ettirilmeyeceği de aşikardır.

Buna rağmen işverenlerce yapılan bildirimler incelendiğinde, ayda 3-5 gün veya 10-15 gün bildirim yapılan ve eksik gün nedeni olarak 07-Puantaj kayıtları seçeneği tercih edilmiş sigortalılara ilişkin bu bildirimlerinin aylarca, hatta yıllarca bu şekilde devam ettiği görülmektedir.

Sonuç olarak, 4857 sayılı İş Kanununun, 25. 46. ve 63. maddelerine istinaden tam zamanlı çalışan ve mazeretsiz olarak işe gelmeyen işçiler için eksik gün nedeni olarak 07- Puantaj kayıtları değil “15-Devamsızlık” seçeneğinin, kısmi zamanlı çalışan sigortalılar için ise 06-Kısmi istihdam seçeneğinin tercih edilmesi gerektiği, dolayısıyla eksik gün nedenleri arasında 07-Puantaj kayıtları seçeneğine hem gerek olmadığı, hem de kaldırılması halinde kısmi zamanlı olarak çalışan sigortalıların GSS’den kaçışlarının önüne geçilebileceği değerlendirilmektedir.

Eksik gün nedeni 15-Devamsızlık seçilen sigortalılar için gerektiğinde inceleme yoluna gidilmelidir.

07-Puantaj kayıtları seçeneğinin kaldırılması halinde, 10 dan az sigortalının çalıştırıldığı işyerlerinde tam zamanlı çalışan sigortalıların devamsızlıkları halinde eksik gün belgesi ekinde tutanak ibraz edilmesi gerekecektir.

10 veya üzerinde sigortalı çalıştıran bu nedenle eksik gün belgesi ve eki kanıtlayıcı belge ibraz etmekle yükümlü olmayan işverenlerin ise  eksik gün nedeni  15-Devamsızlık  seçeneği tercih edilerek bildirilmiş sigortalıların eksik gün sayılarının devamsızlık olarak kabul edilemeyecek kadar fazla olmasıve bu durumun takip eden aylarda da tekrarı halinde gerekirse inceleme yoluna gidilmesi ve sigortalıların çalışmasının kısmi zamanlı mı, yoksa tam zamanlı mı olduğunun tespiti cihetine gidilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

 

Eyüp Sabri DEMİRCİ

Sosyal Güvenlik Kurumu İşverenler Daire Başkanlığı

Şube Müdürü