VERGİ İNCELEMESİ VE ZAMAN AŞIMI

1. Zaman Aşımı

VUK unun 114 üncü maddesinde, vergi alacağının doğduğu takvim yılını izleyen yılın başından başlayarak beş yıl içinde tarh ve tebliğ edilmeyen vergilerin zaman aşımına uğrayacağı belirtilmiş,gene VUK unun 374 üncü maddesinde vergi ziyaı cezasının bağlı olduğu vergi alacağının doğduğu takvim yılını izleyen yılın birinci gününden başlayarak beş yıl içinde kesilmesi gerektiği belirtilmiştir. VUK unun bu hükümleri ana ilkelerdir. Başka bir anlatımla beş yılda tarh ve tebliğ edilmeyen vergi ve ceza zaman aşımına uğrar beş yıl geçtikten sonra tarh ve tebliğ edilen vergi ve ceza tahakkuk etmez ve dolayısıyla tahsil edilemez. 114 üncü maddenin ikinci fıkrası bu ilkenin istisnasıdır.

VUK unun 114 üncü maddesinin ikinci fıkrasında matrah takdiri için takdir komisyonuna baş vurulmasının zaman aşımını durduracağı belirtilmiştir. Bu hüküm, çok özel durumlar için konmasına (vergi incelemesi sırasında takdir nedeni bulunması nedeniyle vergi tarhı için takdir komisyonu kararının gerekmesi gibi) karşın, vergi idaresi tarafından zaman aşımını durdurmanın bir çaresi olarak kullanılmış, böylece, zaman aşımı süresi içinde tarh ve tebliğ edilemeyeceği anlaşılan vergi ve ceza tarhı takdir komisyonuna gönderilerek zaman aşımı yıllarca uzatılabilmiştir.

Ancak Anayasa Mahkemesi, 114 üncü maddenin takdir komisyonuna başvurunun zaman aşımını durduracağı biçimindeki ikinci fıkra hükmünde bir sınırlama olmamasını anayasaya aykırı bularak, bu hükmü 8.1.2010 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan karar ile iptal etmiş, “iptal edilen fıkranın doğuracağı hukuksal boşluğu,kamu yararını ihlal edici nitelikte” görerek, iptal hükmünün, kararın resmi gazetede yayımlanmasından başlayarak altı ay sonra yürürlüğe girmesine karar vermiştir. Bu karar gereğince VUK unun iptal edilen 114 üncü maddesinin son fıkrası yeniden düzenlenmiş ve takdir komisyonunda bekleme süresi bir yılla sınırlandırılmıştır.

Bu sirkülerimizde, vergi incelemesinin başlamasından sonra, matrahın takdir komisyonuna sevkinin zaman aşımının uzamasına etkisini irdeleyeceğiz.

2. Vergi incelemesinin başlamasından sonra, matrahın takdir komisyonuna sevkinin zaman aşımının uzamasına etkisi

Vergi incelemesi ile saptanan re’sen takdir nedenine göre matrahın takdir komisyonuna sevk edilmesinin zaman aşımını durdurup durdurmayacağı tartışmalıdır. Vergi idaresi vergi incelemesi başladıktan sonra, inceleme, rapor düzenleme, düzenlenen rapora göre hesaplanan vergi ve cezanın tebliği, zaman aşımı süresi içinde tamamlanamayacaksa, matrah takdiri için takdir komisyonuna sevk edilmekte, böylece inceleme sonucu tarh edilecek verginin zaman aşımına uğraması önlenmek istemektedir. Biz bunu yasaya açıkça aykırı görüyoruz. Vergi incelemesi ve takdir komisyonuna sevk işlemlerinin birlikte yapılamayacağı görüşündeyiz. Çünkü;

VUK unun 114 üncü maddesinin son fıkrası, aynı yasanın re’sen takdiri düzenleyen 30 uncu maddesi ile uyumludur. VUK unun 30 uncu maddesinde verginin re’sen tarh edilebilmesi için matrahın takdir komisyonunca belirlenmesi ve belirlenen bu matraha göre vergi ve cezanın tarh edilmesi zorunlu idi. Re’sen tarhiyatın dayanağının inceleme raporu değil, takdir komisyonu kararı olması gerekiyordu. İnceleme raporu takdir komisyonu için bir veri niteliğinde idi. Takdir komisyonu inceleme raporundaki matrahtan az ya da çok matrah takdir edebilirdi. Bu nedenle VUK unun 114 üncü maddesine matrahın takdir komisyonuna sevkinin  zaman aşımını durduracağı hükmü konmuştu. Ancak  22.1.1983 günlü Resmi Gazete’de yayınlanan 2791 sayılı yasa ile VUK unun 30 uncu maddesinde değişiklik yapılmış ve “İnceleme raporunda bu maddeye göre belirlenen matrah veya matrah farkı re’sen takdir olunmuş sayılır” hükmü getirilmiştir. Yani bu hükme göre inceleme elemanının takdir komisyonu yerine matrahı takdir etme yetkisi vardır. Dolayısıyla matrah takdiri için, bu takdir yetkisinin kullanılmaması ve takdir komisyonuna başvurulmasının yasal dayanağı yoktur. İncelemeye başlandıktan sonra matrah takdir komisyonuna sevk edilerek zaman aşımı süresi uzatılamaz.

Diğer yandan, beyannamenin verilmemesi gibi bazı takdir nedenleri dışındaki takdir nedenleri vergi incelemesi ile saptanabilir. Vergi incelemesinin hemen başında  örneğin defterin tasdik edilmemesi gibi bir takdir nedeni saptanmışsa, matrahın takdir komisyonuna sevki için vergi dairesine yazı yazılması ve zaman aşımı dolduktan sonra incelemenin tamamlanıp inceleme raporuna bağlanması ve bu inceleme raporuna göre takdir komisyonunun matrah takdir etmesi böylece zaman aşımının uzatılması mümkün değildir. Bu durumda incelemeye başlamanın zaman aşımını durdurduğu anlamında bir uygulama yaratılmış olur. Oysa VUK unun 114 üncü maddesinde ancak takdir komisyonuna sevk işleminin zaman aşımını durduracağı hükme bağlanmıştır. Bunun dışındaki nedenlerle zaman aşımını durdurmanın, dolayısıyla uzatmanın yasal dayanağı olamaz. İnceleme elemanının saptadığı matrah takdir komisyonunca saptanan matrah sayıldığına göre, zaman aşımı dolmadan matrahın takdir için takdir komisyonuna sevk edilmesinin yasal dayanağı yoktur.

YMM Şefik ÇAKMAK

Kötü Makaleyi Değerlendirin: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Çok İyi
		Yazdır