KİRALIK İŞÇİLİK NEDİR NASIL UYGULANACAK

Kamuoyunda kiralık işçilik  olarak  adlandırılan, 6715 sayılı,  İş Kanunu İle Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun  TBMM de  kabul edildi ve 20 Mayıs 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Yapılan düzenleme ile İş Kanunu’nda geçici iş ilişkisini düzenleyen 7. Maddede çok önemli değişiklikler yapıldı. Geçici iş ilişkisine dair hükümler baştan sona yeniden düzenlendi.

Değişiklikten önce İş Kanunu 7. Madde “İşveren, devir sırasında yazılı rızasını almak suretiyle bir işçiyi; holding bünyesi içinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı başka bir işyerinde veya yapmakta olduğu işe benzer işlerde çalıştırılması koşuluyla başka bir işverene iş görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak devrettiğinde geçici iş ilişkisi gerçekleşmiş olur.”  Hükmü gereğince işverenler holding ve şirketler topluluğu dışından bir şirketle de benzer bir iş olması şartıyla geçici iş ilişkisi kurabiliyordu.

Yapılan değişiklikle,  işverenlerin holding veya şirketler topluluğu dışında başka bir işverenle benzer iş bile olsa geçici iş ilişkisi kurması olanağı kaldırıldı. Bunun yerine belli durumların varlığı halinde özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurulması kuralı getirildi.

A- ÖZEL İSTİDAM BÜROLARI ARACILIĞIYLA GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ KURULMASI

A.1- Geçici İş İlişkisi Kurulabilen Haller:

a) İş  Kanunu’nun 13 üncü maddesinin beşinci fıkrası ile 74 üncü maddesinde belirtilen hâllerde, işçinin askerlik hizmeti hâlinde ve iş sözleşmesinin askıda kaldığı diğer hâllerde ( Bu amaçla geçici iş ilişkisi, iş sözleşmesi devam eden işçinin hamilelik, askerlik, yıllık izin, hastalık gibi iş sözleşmesinin askıya alınması hallerinde iş görme edimini yerine getirememesi nedeniyle, işin devamının ve işverenin ihtiyacının karşılanması amacıyla),  bu hallerin devamı süresince kurulabilecektir.

b) Mevsimlik tarım işlerinde, süre sınırı olaksızın

c) Ev hizmetlerinde, süre sınırı olmaksızın

d) İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde,( yeni bir yazılım geliştirilmesi, teknik bakım, onarım gibi ihtiyaçların ortaya çıkması, belirli süreli proje işleri) en fazla 4 ay süreyle

e) İş sağlığı ve güvenliği bakımından acil olan işlerde veya üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması hâlinde, (çalışanların güvenliği açısından gerekli olan tamir ve tadilat işleri) (sel, yangın ve benzeri doğal afet durumunda veya terör olayları sırasında işletmenin gerekli üretimi yetiştirebilmesi amacıyla) en fazla 4 ay süreyle

f) İşletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin geçici iş ilişkisi kurulmasını gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen şekilde artması hâlinde, (ihracat talebinin artması; iç piyasada öngörülemeyen talep artışı) en fazla 4 ay süreyle kurulabilir.  Bu bend kapsamında geçici iş ilişkisi ile çalıştırılan işçi sayısı, işyerinde çalıştırılan işçi sayısının dörtte birini geçemez. Ancak, on ve daha az işçi çalıştırılan işyerlerinde beş işçiye kadar geçici iş ilişkisi kurulabilir. İşçi sayısının tespitinde, kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür.

g) Mevsimlik işler hariç dönemsellik arz eden iş artışları hâlinde, (gerçekleşmesi önceden öngörülen, bayram öncesi şeker üretimi veya paketlemesi, seçim öncesi bayrak üretimi gibi iş hacminin artması durumlarında) en fala 4 ay süreyle  kurulabilir.

A.2- Sözleşmenin Yenilenmesi:

Özel istihdam büroları ile  geçici iş ilişkisine dair yapılan sözleşme, yukarıda (g) bendinde sayılan durum hariç, toplamda 8 ayı geçmemek şartıyla, en fazla iki defa yenilenebilecektir.

A.3- Geçici İşçi Çalıştırılamayacak Süreler ve İşyerleri:

1- Geçici işçi çalıştıran işveren,  geçici iş ilişkisi sona erdikten sonra 6 ay geçmedikçe, aynı iş için geçici işçi çalıştıramayacaktır.

2- İş  Kanunu’nun 29 uncu maddesi kapsamında toplu işçi çıkarılan işyerlerinde sekiz ay süresince,

3- Kamu kurum ve kuruluşlarında,  

4- Yer altında maden çıkarılan işyerlerinde  özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurulamaz.

5- Geçici işçi çalıştıran işveren, grev ve lokavtın uygulanması sırasında, 18/10/2012 tarihli ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 65 inci maddesi hükümleri saklı kalmak kaydıyla geçici iş ilişkisiyle işçi çalıştıramaz.

6- Geçici işçi çalıştıran işveren, iş sözleşmesi feshedilen işçisini, fesih tarihinden itibaren 6 ay geçmeden geçici iş ilişkisi kapsamında çalıştıramaz.

A.4- Geçici İşçi Çalıştıran İşverenin Hak ve Yükümlülükleri:

Geçici işçi çalıştıran işveren;

a) İşin gereği ve geçici işçi sağlama sözleşmesine uygun olarak geçici işçisine talimat verme yetkisine sahiptir.

b) İşyerindeki açık iş pozisyonlarını geçici işçisine bildirmek ve Türkiye İş Kurumu tarafından istenecek belgeleri belirlenen sürelerle saklamakla yükümlüdür. (işyerinde işçilerin görebileceği şekilde ilan etmek, internet sitesinde yayınlamak, işçi temsilcilerini haberdar etmek gibi yöntemlerle)

c) Geçici işçinin iş kazası ve meslek hastalığı hâllerini özel istihdam bürosuna derhâl, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 13 üncü ve 14 üncü maddelerine göre ilgili mercilere bildirmekle yükümlüdür.

d) Geçici işçileri çalıştıkları dönemlerde, işyerindeki sosyal hizmetlerden eşit muamele ilkesince yararlandırır. ( ulaşım, yemek, kantin ve çocuk bakım hizmetleri gibi)

Geçici işçiler, çalışmadıkları dönemlerde ise özel istihdam bürosundaki eğitim ve çocuk bakım hizmetlerinden yararlandırılır.

e) İşyerindeki geçici işçilerin istihdam durumuna ilişkin bilgileri varsa işyeri sendika temsilcisine bildirmekle yükümlüdür.

f) 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 17 nci maddesinin altıncı fıkrasında öngörülen eğitimleri vermekle ve iş sağlığı ve güvenliği açısından gereken tedbirleri almakla, geçici işçi de bu eğitimlere katılmakla yükümlüdür. 

g) İkinci fıkranın (f) bendi kapsamında kurulan geçici iş ilişkisinde (İşletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin geçici iş ilişkisi kurulmasını gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen şekilde artması hâlinde), geçici işçi çalıştıran işveren, işyerinde bir ayın üzerinde çalışan geçici işçilerin ücretlerinin ödenip ödenmediğini çalıştığı süre boyunca her ay kontrol etmekle, özel istihdam bürosu ise ücretin ödendiğini gösteren belgeleri aylık olarak geçici işçi çalıştıran işverene ibraz etmekle yükümlüdür. Geçici işçi çalıştıran işveren, ödenmeyen ücretler mevcut ise bunlar ödenene kadar özel istihdam bürosunun alacağını ödemeyerek, özel istihdam bürosunun alacağından mahsup etmek kaydıyla geçici işçilerin en çok üç aya kadar olan ücretlerini doğrudan işçilerin banka hesabına yatırır. Ücreti ödenmeyen işçiler ve ödenmeyen ücret tutarları geçici işçi çalıştıran işveren tarafından çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne bildirilir.

A.5- Özel İstihdam Bürosu Aracılığıyla Geçici İş İlişkisi Kurulmasında Sözleşme Şekli ve Asgari Koşullar:

Geçici iş ilişkisindeki karmaşık yapı dikkate alınarak; tarafların hak ve yükümlülüklerinin

netleştirilmesi amacıyla özel istihdam bürosu ile işçi arasında iş sözleşmesi ve özel istihdam bürosu ile geçici işçi çalıştıran işveren arasında geçici işçi sağlama sözleşmesi yapma zorunluluğu getirilmiştir. Suistimalleri engellemeye ve ihtilaf durumlarında tarafların ispat yükümlülüğünü yerine getirebilmelerini kolaylaştırmaya yönelik olarak sözleşmelerin yazılı yapılması şartı getirilmiştir.

Geçici iş ilişkisinde işveren özel istihdam bürosudur. Özel istihdam bürosu aracılığıyla geçici iş ilişkisi, geçici işçi ile iş sözleşmesi, geçici işçi çalıştıran işveren ile geçici işçi sağlama sözleşmesi yapmak suretiyle yazılı olarak kurulur.

Özel istihdam bürosu ile geçici işçi çalıştıran işveren arasında yapılacak geçici işçi sağlama sözleşmesinde; sözleşmenin başlangıç ve bitiş tarihi, işin niteliği, özel istihdam bürosunun hizmet bedeli, varsa geçici işçi çalıştıran işverenin ve özel istihdam bürosunun özel yükümlülükleri yer alır. Geçici işçinin, Türkiye İş Kurumundan veya bir başka özel istihdam bürosundan hizmet almasını ya da iş görme edimini yerine getirdikten sonra geçici işçi olarak çalıştığı işveren veya farklı bir işverenin işyerinde çalışmasını engelleyen hükümler konulamaz. Özel istihdam bürosu ile geçici işçi arasında  yapılacak iş sözleşmesinde, işçinin ne kadar süre içerisinde işe çağrılmazsa haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebileceği belirtilir. Bu süre üç ayı geçemez.

A.6- Sözleşme süresinin sona ermesine rağmen işçinin çalışmaya devam etmesi:

Sözleşmede belirtilen sürenin dolmasına rağmen geçici iş ilişkisinin devam etmesi hâlinde, geçici işçi çalıştıran işveren ile işçi arasında sözleşmenin sona erme tarihinden itibaren belirsiz süreli iş sözleşmesi kurulmuş sayılır. Bu durumda özel istihdam bürosu işçinin geçici iş ilişkisinden kaynaklanan ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden sözleşme süresiyle sınırlı olmak üzere sorumludur.

A.7- Diğer Hususlar:

1-  Geçici işçi sağlama sözleşmesi ile çalışan işçi, 30 uncu maddenin uygulanmasında özel istihdam bürosu ve geçici işçi çalıştıran işverenin işçi sayısına dâhil edilmez. Geçici iş ilişkisi sözleşmesi ile çalışan işçinin, işyerinde daimi çalışmaması nedeniyle söz konusu işçinin, geçici işçi çalıştıran işverenin engelli işçi çalıştırma kontenjanlarının hesaplanmasına dâhil edilmeyeceği hüküm altına alınmıştır. Hesaplamaya konu işçi sayılarının sürekli takibinin zor olması ve kontenjan değişikliklerinin engelli işçilere olumsuz sonuçlar doğurma riski nedeniyle geçici işçiler hesaplama dışında bırakılmıştır. 

2- Geçici işçi, geçici işçi çalıştıran işverenden özel istihdam bürosunun hizmet bedeline mahsup edilmek üzere avans veya borç alamaz.

3- Geçici işçinin, geçici işçiyi çalıştıran işverenin işyerindeki çalışma süresince temel çalışma koşulları, bu işçilerin aynı işveren tarafından aynı iş için doğrudan istihdamı hâlinde sağlanacak koşulların altında olamaz. Çalışma koşulları kapsamında, çalışma süreleri, fazla çalışma, ara dinlenmeleri, gece çalışması ve işyerinde yapılacak mesleki eğitim, yıllık izin, iş sağlığı ve güvenliği, genç çalışanların ve hamilelerin korunması gibi tüm koşullar yer almaktadır. 

4- Geçici işçi, işyerine ve işe ilişkin olmak kaydıyla kusuru ile neden olduğu zarardan, geçici işçi çalıştıran işverene karşı sorumludur.

B-  HOLDİNG BÜNYESİ İÇİNDE VEYA AYNI ŞİRKETLER TOPLULUĞUNA BAĞLI BAŞKA BİR İŞYERİ İLE GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ KURULMASI:

1- Devir sırasında mutlaka işçinin yazılı rızası alınmalıdır. 

2- Bu kapsamda geçici iş ilişkisi yazılı olarak 6 ayı geçmemek üzere kurulabilir. En fazla iki defa yenilenebilir.( yenileme ile toplamda 18 ayı geçemez)

3- İşçisini geçici olarak devreden işverenin ücret ödeme yükümlülüğü devam eder. 

4- Geçici iş ilişkisi kurulan işveren de, işçinin kendisinde çalıştığı sürede ödenmeyen ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden, devreden işveren ile birlikte sorumludur. 

5- Özel istihdam bürosu aracılığıyla geçici iş ilişkisi kapsamında öngörülen bazı hükümlerin holding veya şirketler topluluğu içinde kurulan geçici iş ilişkisinde de uygulanacağı belirtilmektedir.

Bu kapsamda aşağıdaki kurallar holding ve şirketler topluluğu kapsamında kurulan geçici iş ilişkilerşnde de geçerlidir:

- 4857 sayılı Kanunun 29 uncu maddesine göre toplu işçi çıkarılan işyerleri ile kamu kurum ve kuruluşlarında, iş sağlığı ve güvenliği açısından tehlikeli olan yer altında maden çıkarılan işyerlerinde bu kapsamda işçi çalıştırılamayacaktır

- İşçiyi geçici olarak devralan işveren, işçiyi grev ve lokavtın uygulanması sırasında çalıştıramayacaktır.

- Geçici işçinin, geçici işçiyi çalıştıran işverenin işyerindeki çalışma süresince temel çalışma koşulları, bu işçilerin aynı işveren tarafından aynı iş için doğrudan istihdamı hâlinde sağlanacak koşulların altında olamayacaktır.

- Geçici işçi, işyerine ve işe ilişkin olmak kaydıyla kusuru ile neden olduğu zarardan, geçici işçi çalıştıran işverene karşı sorumlu olacaktır.

- Geçici işçi çalıştıran işveren, İşin gereği ve geçici işçi sağlama sözleşmesine uygun olarak geçici işçisine talimat verme yetkisine sahiptir.

- Geçici işçi çalıştıran işveren,  20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 17 nci maddesinin altıncı fıkrasında öngörülen eğitimleri vermekle ve iş sağlığı ve güvenliği açısından gereken tedbirleri almakla, geçici işçi de bu eğitimlere katılmakla yükümlüdür.

- Geçici işçileri çalıştıkları dönemlerde, işyerindeki sosyal hizmetlerden eşit muamele ilkesince yararlandırır.

 

BİLGİ NOTU:

 Şirketler topluluğu,  Türk Ticaret Kanunu Madde 195 ve devamında  düzenlenmiştir.

 

Kötü Makaleyi Değerlendirin: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Çok İyi
		Yazdır

Bu makale siteye eklendiği 23-05-2016 tarihinden beri 8904 kez okunmuştur.

Bu İçeriği paylaşın